26
lərini özündə birləşdirməklə insan resurslarının idarə edilməsi texno-
logiyası indiki zamanda heyət üzrə menecerin qarşılaşdığı bütün prob-
lemlərdən bir növ panseya roluna iddia etmək imkanından məhrumdur.
Tənqidçilər bu qabaqcıl texnologiyanın özündə belə qüsurlar aşkar
edirlər.
nsan resurslarının idarə edilməsi:
artım xəstəlikləri ya üzvi qüsurlar?
nsan resurslarının idarə edilməsi texnologiyasının kritik analizi
onun tərəfdaşlarının çox şeyi vəd edən bəyanatlarına baxmayaraq, ideo-
loji ustanovkalar ilə onların praktiki gerçəkləşməsi arasındakı uçurumu
göstərir.
1. Müxtəlif ölkələrdə insan resurslarının idarə edilməsi təcrübəsi tək
milli məktəblərin və kadr idarəetməsi ənənəsinin müxtəlifliklərini əks
etdirməyib, həm də hər hansı müəyyən konsepsiyanın olmamasına dəlalət
edir; belə ki, istifadə edilən konseptual sxemlərin rəngarəngliyi çox vaxt
onların qarşılıqlı ziddiyyətləri ilə dərinləşir. Məsələn, təcrübədə insan re-
surslarının komanda işi və effektivliyindən asılı olaraq əməyin fərdi ödə-
nilməsi kimi idarəetmə elementləri bir araya gəlmir. Bununula əlaqədar
olaraq, insan resurslarının idarə edilməsi texnologiyasında bəzi skeptiklər
insani münasibətlərin modernləşdirilmiş doktrinasının sadəcə və sadəcə
variasiyasını, qarşısıalınmaz ziddiyyətlərdə isə, menecer və sıravi işçilər
arasında struktur antaqonizmin ifadəsini hesaba alırlar.
2. Daha çox şirkətlər artan şəkildə özlərində insan resurslarının idarə
edilməsinin «dəbdə» olan texnologiyasını tətbiq etməyi bəyan etsələr də,
kadr idarə etməsinin yuni strategiyasının praktiki gerçəkləşdirilməsi nəzərə-
çarpan çətinliklərlə üzləşir. Xüsusən də kadr işinin qabaqcıl formalarının
(keyfiyyət dərnəkləri, işçi komandaları və s.) hər yerdə geniş yayılmasını
nəzərə alaraq, işçi heyətinin hazırlığı və yenidən hazırlığı nəzərə çarpmır.
Bəzi kadr funksiyalarının kadr xidmətlərindən xətti rəhbərlərə ötürülməsi
bir qayda olaraq, sonuncuların əlavə yenidən hazırlığı olmadan başa gəlir və
ümumiyyətlə, korporasiya rəhbərliyi tərəfindən xüsusi diqqət də görmür.
3. nsan resurslarının idarə edilməsi arsenalından götürülmüş heyət
cəlbetmə metodları (şirkətin gəlirlərində iştirak, səhmlərin işçilərə veril-
məsi və s.), çox vaxt menecerlər tərəfindən daha «yumşaq» iş formala-
rının intensifikasiyası üçün istifadə edilir. stehsal funksiyalarının, vəzi-
fələrinin şüurlu, məsuliyyətli yerinə yetirilməsinə üstünlük vermək incə
istismardan xaric priyomları maskalayır və uzunmüddətli perspektivdə
həmkarlar ittifaqlarının təsirinin neytrallaşdırılmasında həqiqi alətə çevrilir.
27
Ə
n yeni kadr işi metodlarının ambivalentliyinin ən bariz nümunəsi işçinin
təşkilatın funksiyasına fərdi töhfəsinin qiymətləndirilməsindən istifadə
edilməsidir: kim bunun işçilərdə yüksək məsuliyyət hissini tərbiyə etdiyini
və ya onların özünüistismarı silahı rolu oynadığını kim deyə bilər?
4. nsan resurslarının idarə edilməsinin tətbiq edilən texnologiyasının
müsbət təsirinə şəhadət edən obyektiv verilənlər olmur. Bundan əlavə,
həmişə olduğu kimi, istənilən iri sosial-təşkilati yeniliklərdə mənfi nəticə-
lərdən yan keçmək çox çətin olur. Düzdür, öncül kadr texnologiyalarının
tətbiqi nəticələrinin belə ziddiyyətli qiymətləndirmələri ən çox insan resurs-
larının idarə edilməsinin şəxsi nəticələrinin digər amillərdən ayırd etməyin
qeyri-mümkünlüyü ilə şərtlənir.
Bununla belə, insan resurslarının idarə edilməsi texnologiyalarının
praktiki tətbiqi nəticələri konseptual nöqteyi-nəzərdən şübhəli və
mənəvi-psixoloji nöqteyi-nəzərdən ambivalent görünsələr də, son illərdə
kadr idarəetməsində mikroinqilab bütün ölkələrdə artım tempini yük-
səldir. Və bu mikroinqilab işçi heyəti üzrə idarəetmə qarşısında tama-
milə yeni tələblər qoyur.
2.2.
Kadr menecmenti: XXI ə
srin çağ
ırış
ları
Beləliklə, Yanusların keçmişi bizə təxmini görsənirdi.
Gələcəyi isə biz çox dəqiq bilirdik.
A.və
B.Struqatskiye. Bazar ertə
si şə
nbə
də
n baş
lanır
Kadr potensialının unikal peşəkar nüvəsi-öz mövqelərini qlobal
bazarlarda möhkəmləndirməyə cəhd edən istənilən şirkətin əsas rə-
qabətli üstünlüyü bundan ibarətdir. Xarici analitiklərin qiymətləndirmə-
lərinə görə bu maksimal XXI əsrdə uğurlu sahibkarlıq üçün dəyişilməz
qanun qüvvəsi qazanacaq, çünki bazar mühitində proqnozlaşdırıla
bilməyən və çox vaxt kortəbii dəyişikliklərə yalnız yüksək mobilliyi
olan, daim inkişafına oriyentasiya olmuş işçi heyəti uyğunlaşa bilər. Bu
hal öz növbəsində, korporasiyalarda bütün kadr işlərinə olan təlabatı
kəskin yüksəldəcək. nsan resursları sahəsində intensiv dəyişikliklər
(qlobal, regional, milli, demoqrafik, sahə, korporativ, peşə və fərdi ölçü-
lərdə) mövcud meyillərdən çıxış edərək mühakimə yürüdəndə inqilabi
səciyyə daşıyacaqlar və kadr idarəetməsi sahəsində çalışan mütəxəs-
sisləri təşəkkül tapmış peşə-rol stereotiplərindən (reaktiv tərzə sadiq
qalan inzibatçı-bürokrat və idarəçi) prinsipial olaraq yeni rollara-strateq,