50
olmayan problemlərlə üzləşdikləri vaxt əmələ gəlir.
3. Mənəvi seçim vəziyyətlərində necə hərəkət etməli?
Addım 1. Dilemmanı müəyyən etmək və aydınlaşdırmaq
Addım 2. Bütün mümkün faktları əldə etmək.
Addım 3. Sizin bütün seçim variantlarınızı sadalamaq.
Addım 4. Aşağıdakı üç sualı verərək hər bir variantı yoxlamaq:
«Bu qanunidirmi?»
«Bu doğrudurmu?»
«Bu faydalıdırmı?»
Addım 5. Qərarın qəbulu
Addım 6. Aşağıdakı iki sualı verərək qərarı iki dəfə yoxlamaq:
«Əgər ailəm qərarım haqda bilərsə, mən özümü necə hiss
edəcəyəm?»
«Əgər mənim qərarım haqda yerli mətbuatda məlumat vverilsə,
özümü necə hiss edəcəyəm?»
Addım 7. Fəaliyyətə başlamaq
4. Təşkilatda kadr menecmentinin və qarşılıqlı əlaqənin səmərəli
qurulması üçün işçi heyət üzrə menecer etik dilemmaları həll etməyi və
eyni zamanda davranışın mənən nöqsansız üsulunu daha effektiv
seçməyi bacarmalıdır. Bunun üçün mənəvi seçim vəziyyətlərində əsas
qaydaları bilmək, eləcə də tipik istehsal vəziyyətlərində davranışın
konkret qaydalarının incəliklərini başa düşmək lazımdır.
YOXLAMA SUALLARI
1. Heyət üzrə menecerin əsas peşəkar rolunun qarşılıqlı əlaqələri
necədir?
2.Nə üçün heyət üzrə menecerə qarşı irəli sürülən etik tələblər
XX əsrin sonlarında daha da əhəmiyyətli oldu?
3.Peşə etikasının əsas kateqoriyalarını sayın.
4.Şəxsiyyətin hansı mənəvi keyfiyyəti onun peşəkar keyfiyyəti
kimi qiymətləndirilir?
5.Heyət üzrə menecerin peşəkar etikasının spesifik xüsusiyyətləri
nədər ibarətdir?
6.XX yüzillikdə kadr işçisi kimi insana münasibət dəyişmişdir.
Bu dəyişikliyin X,Y,Z doktrinasına təsirini danışın
7. şgüzar qarşılıqlı münasibətlər sferasında mənəviyyətsiz
davranışa haqq qazandırmağın vasitələri hansılardır?
51
Fəsil 4. şgüzar etika - kadr menecmentinin
arxitektonikasıdır
- Görəsən Tiqranı ağacdan necə endirmək olar ziyanı keç kimə
dəyməmək şərtilə – dedi a- a!Hörmətli Pitaçok, bu
qaydalara riyaət et və işin düz gətirəcək.
A.A.Min. Vini Pux
Geniş mənada iş etikası idarə və sahibkarlıq sferasında təş-
kilatın fəaliyyətinin və onun üzvlərinin əsaslanmalı olduğu etik prinsip
və normaların məcmusudur. O bütövlükdə təşkilatın istər daxili, istərsə
də xarici siyasətinin etik qiymətləndirilməsinin müxtəlif qaydalarını
ə
hatə edir. Bu qaydalar- təşkilat üzvlərinin mənəvi prinsipləri professio-
nal mənəviyyatdır; təşkilatda mənəvi mühitdir; mənəvi davranışların
nümunəsidir; iş etikasının normaları, yənidavranışın xarici normalarının
rituallaşmasıdır.
ş
həyatının etik problemlərinin xüsusi olaraq davamlı diqqətinin
predmeti ABŞ-da olub. Etikanın mütləq kursları təkcə fəlsəfi və ideoloji
fakültələrdə yox, müxtəlif biznes məktəblərində oxunur. ri şirkətlər
biznesin müxtəlif məktəblərində kurslar təşkil edirlər. Bir çox firma
korporasiyanın etik prinsiplərini, davranış qaydalarını, adminstrasiyanın
öz işçilərinə münasibətdə məsuliyyətini yazılı şəkilə formulə edərək
korporativ etik məcəllələr yaradırlar. Lakin etik məcəllənin nəşri çox
vaxt ictimai fikrə sadə güzəşt kimi çıxış edir və etik problemlərin həl-
lində həm birinci, həm də axırıncı addıma çevrilir. darə edənlərin mə-
nəvi iş səviyyəsi bir qayda olaraq digər ixtisasların nümayəndələrindən
aşağı olur.
Hər halda cəmiyyətin etik problemlərə diqqəti təşkilatın rəhbərlərini
öz fəaliyyətlərinin etik analizini aparmağa vadar edir. Korporasiyada iş
etikası tənzimləmələri sistemində aşağıdakı səviyyələri ayırmaq olar:
1)
dəyişməsi cəmiyyətdə olan mənəvi arxetiplərin dinamikasın-
dan asılı olan korporasiya üçün xarici mühitdə dominantlıq edən etik
prinsiplər (imperativlər);
2)
korporasiyanın əməkdaşlarının davranışı ilə tənzimlənən
normativ aktlar;
3)
fəaliyyəti təşkilatın mənəvi mühiti ilə müəyyən edilən kor-
porasiyanın əməkdaşlarının kollektivi;
52
4)korporasiyanın əməkdaşlarında yaxşılıq ideallarını və borc
hissini tabeliyi təlqin edən mənəvi fəaliyyəti oyadan fərdi
motivlər.
Kadr menecmenti sisteminin qurulması zamanı etik prinsiplərin
və ümumqəbuledilmiş normaların bir qayda olaraq korporasinın rəsmi
sənədlərində-korporasiyanın missiyalarında, korporativ etik məcəllədə
(mənəvi institutlaşma) toplandığını nəzərə almaq lazımdır, mənəvi
tənzimləmənin qeyri formal mexanizmləri isə rəhbər mənəvi-psixoloji
sterotiplər və mənəvi liderin avtoritetlər ilə müəyyən edilir.
4.1. Korporativ etik məcəllə
And our friends are all on board;
Many more of them live next door;
And the band begins to play.
We all live in a yellow submarine,
Yellow submarine,
Yellow submarine…
John Lennon & Paul McCartney
Etik məcəllə, təşkilatın dəyərləri stər ayrıca götrülmüş şəxsdə,
istərsə də bütövlükdə təşkilatda
mənəvi inkişafın səviyyəsi XX əsrdə formalaşan ədalətin humanitar
universal prinsiplərinə-insan haqlarının bərabərliyi və fərdi şəxs kimi
insan varlığının ləyaqətinə hörmət (L.Kolberq); həyatdan əvvəl ehtiram
prinsipi (A.Şveytser)-istiqamətlənərək müəyyən edilir. A.Peççeyin
« nsan keyfiyyətləri» adlı məhşur kitabında təşkilatın fəaliyyətinin
məqsədələrini yoxlamağın mümkün olduğu insanlar üçün altı məqsəd
qeyd olunur:
• «xarici sərhədlər»-Yerdə insan varlığının biofiziki sərhədlərini
probleminin aydınlaşması, insanla təbiətin qarşılıqlı əlaqəsinin harmo-
niyasıdır;
• «daxili sərhədlər»-insanların fiziki və psixoloji imkanlarının
tədqiqidir;
• xalqların və millətlərin mədəni özəlliklərinin müdafiəsi və
qorunması;
Dostları ilə paylaş: |