Heyət n darə ed lm
Yüklə 4,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
59
asılı olaraq iştirak prinsipləri əsasında qurulub. mənəvi tənzimləmənin rolu artır və aparıcı prinsin ədalət Prinsipi olur. Mənəvi-psxoloji stereotiplər Hər bir təşkilati mədəniyyət beləliklə əsas olan mənəvi-psixoloji stereotiplərə uyğun gəlir: 1. təbii- kollektivçilik; 2. sahibkarlıq-fərdiyyətçilik; 3. bürokratik-konformizm; 4. partsipativ-humanizm. Onların mənəvi atmosferə təsir göstərən bütün müxtəlif faktorları tükəndirməməsinə baxmayaraq, təşkilati mədəniyyətin mənəvi-psixo- loji stereotiplərinin tipologiyasının əsasının qoyulmaları mümkündür. Təşkilati formalar- şəxs, funksional, avtoritar, lahiyə ilə müəyyən edilən sosial strukturların spesifikasından asılı olaraq müxtəlif mənəvi münasibətlərin dominantlıq etdiyi təşkilati mədəniyyətin aşağıdakı tiplərini ayırmaq olar. Beləliklə, qeyri-formal münasibətlər əsasında qurulmuş sosial struktur üçün əsas mənəvi faktor kimi şəxsi mənəvi keyfiyyətləri çıxış edir. onlar ya anadan gəlmə, ya da sonradan qa- zanılma olur və müvafiq olaraq məsuliyyətin böyük dərəcəsi insanın və ya onu tərbiyə edən mühitin üzərinə düşür. Formal münasibətin üstünlük təşkil etdiyi funksional sosial struk- tur üçün mənəviyyatda daxili və xarici münasibət problemi xarakterik- dir. nsanın davranışı və onun öhdəliklərinə münasibətdə müəyyən- ləşdirici rol özü və ətrafında olanlar barədə şəxsi təsəvvürləridir. Təşkilatın avtoritar formalarında əsaslanan mərkəzləşdirilmiş strukturlarında ağalıq və tabelikdə olanlar münasibəti dominantlıq edir və mənəviyyat həmişə ikili xarakter daşıyır: «ağa» mənəviyyatı və «qullar» mənəviyyatı; rəislər və tabelikdə olanlar mənəviyyatı. Təşkilatın layihə formaları bir qayda olaraq fəaliyyətdə məqsəd- lərin və vasitələrin nisbəti problemi ilə üzləşir. Qoyulmuş məqsədlərə çatmaq üçün hansı vasitələr mənəvi cəhətdən məqbuldur və yüksək məqsədlər naminə vasitələrin seçimi zamanı mənəviyyatın tələblərini rədd etmək mümkündürmü? Cədvəl 4.1-də göstərildiyi kimi təşkilati mədəniyyətin mənəvi psixoloji stereotipləri bir tərəfdən birgə fəaliyyət tipləri ilə müəyyən edilən baza stereotiplərdən, digər tərəfdən isə sosial strukturların spesifikası ilə müəyyən edilən təşkilati mədəni tiplərdən asılıdır. 60
ş çi heyət üzrə menecer hər bir işçinin yaradıcılıq inkişafına kömək etməkdən və təşkilatdan effektiv qarşılıqlı fəaliyyət qurmaqdan ötəri mənəvi mühitin diaqnostikası və onun korrektəsi üçün bu cədvəldən istifadə edə bilər.
Təşkilati mədəniyyət tipləri (sosial strukturların növlərinə görə ) Şə xsiyyət məldəniyyəti Rolun mədəniyyəti
Hakimiyyət mədəniyyət Təşkilati mədəniy-yətin mənəvi-
psixoloji stereotipləri
Fərdiyyətçilik Konformizm
Mənəvi
keyfiyyət- anadan-
gəlmə
Alturizm
Fetişizm
onizm
Mənəvi keyfiyyət- qaza-nılma
Asketizm
Puritanlıq
mək- sevərlik
Davra-nışın müəyyənedi yi: «Mən obrazam»
Volyun-
tarizm
Fanatizm Təəssüf Möminlik
nalizm (özünüreala ş dırma)
Davranışda müəyyən- ediyi:
ə trafda-
kıların ümidləri
Ehkamçı-
lıq
Pessimizm Riyakarlıq kiüzlülük
Optimzm Mənəviy- yat
«ağa»
Avtori- tarizm
Eqoizm Fatalizm
«Qul- ların» mənəviy-
yatı
Apatiya
Ə dəb-
sizlik Nihilizm
Kviye-
tizm
Eqalita- rizm
Rəhbər mənəvi lider kimi. Təşkilatın mənəvi mühitinin for- malaşdırılmasında xüsusi rolu təşkilatın rəhbərlərinin mənəvi mövqeyi və onların şəxsi mənəvi keyfiyyətləri oynayır. Rəhbərin mənəvi öhdəlikləri: 1) təşkilatın qarşısında meydana çıxan istənilən problemin dəyərlər aspektlərinin analizi; 2) istər özünün, istərsə də ətrafında olan insanların affektlərinin və emosiyalarının nəzarəti 3) təşkilatda qeyri-müəyyən anlayışlar hesab edilən «dərk etmə», «cəlbedicilik», «sadiqlik» kateqoriyalarında üstünlüklərin analizi 4) etik seçimin reallaşması –»istədiyini yox, lazım olanı et». Liderliyin 6 etik modeli: • lider-müdafiəçi (qəyyum); Yüklə 4,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|