İbrahim bəYİn səyahətnaməSİ
Yüklə 2,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
92 “Yaxşı, yaxşı, qayıdan baş.”
İçəri girdik. Əsəd bəy fərraşbaşının sorağını tutduq. Otağını göstərdilər. Gördüm on yeddi yaşında gözəl bir oğlandır. Əynində başdan ayağa güləbətinli sərdarısı var idi. Vüqarla yuxarı başda əyləşmişdi. Salam verib, kəmali-ədəblə Hacıxanın məktubunu təqdim elədim. Oxuyub soruşdu:
“Kimdəndir?”
Dedim:
“Gərək möhürü və imzası olmuş ola.”
Dedi:
“Möhür və imza Məmmədəlidir. Amma tanımıram.”
Dedim:
“Hacıxandır.”
Kağızı mənim üstümə tullayıb:
“Bu gün olmaz,” -- dedi. Sonra üzünü yana çevirdi. Yaxınlaşıb kağızı yerdən götürmək bəhanəsi ilə yavaşca bir imperial ovcuna qoyaraq dedim:
“Fərraşbaşı, mən qəribəm, həm də müsafirəm, təvəqqe eləyirəm....”
93 Mən sözümü qurtarmamış imperialı görən kimi dedi:
“Deyin qulluqçu Mirzağa gəlsin buraya.”
Gördüm üzü günəş kimi şölə saçan, ondan da xoşgül bir oğlan gəldi. Əsəd bəy soruşdu:
“Vəzir təkdirmi?”
“Yox,” -- dedi, -- “sərtib Gərrusi oradadır. Pul təhvil verir, nazir də oradadır.”
Əsəd bəy mənə dedi:
“Bir az əyləş.” -- Sonra Mirzağaya tapşırdı ki, vəzir tək olan kimi ona xəbər versin.
Yarım saatdan sonra Mirzağa gəlib, hamının getdiyini bildirdi. Fərraşbaşı otaqdan çıxdı. Az sonra qayıdıb məni işarə ilə çağırdı. Durub onun dalınca getdim. Ağzını qulağıma yaxınlaşdırıb dedi:
“Bu qulluqçuya bir zad ver.”
“Gözüm üstə,” -- dedim.
Üç dənə beş qranlığım var idi, çıxarıb hamısını verdim. Pərdəni qaldırdı. Gördüm vəzir pul kisələrini iki fərraşa yükləyib başqa qapıdan yola saldı. Ortalıqda bir az qızıl pul qalmışdı. Vəzir onları bircə-bircə tərəzidə çəkirdi. Mən baş əyib əllərim döşümdə dayanmışdım. Bu vəziyyət on dəqiqədən artıq davam elədi. Vəzir pulları çəkib tirmə kisəyə qoyandan sonra üzünü mənə tərəf çevirdi.
“Nə istəyirsən?” -- dedi.
94
“Ərzim var,” -- dedim.
“De görək!”
Daxili və xarici işlər nazirləri ilə görüşən vaxt söylədiyim ilk sözləri deyib əyləşmək izni istədim. Təəccüblə məni başdan ayağa qədər süzüb dedi:
“Ağa füzul, sözünü ayaq üstə deyə bilməzsənmi? Xəstə-zad deyilsən ki?!”
“Ərzim bir qədər uzundur,” -- dedim.
“Nə qədər uzun olur-olsun, ayaq üstə dayan, söylə,” -- dedi.
Gördüm oturmağa icazə verməyəcək. Qanı da bərk qara idi. Bir söz desəydim yanından qova bilərdi. Bununla belə dedim:
“Cənab vəzir, sizi and verirəm islampənah padşahın cıqqasına, izin verin oturum, öz dərdimi söyləyim.”
İstər-istəməz dedi:
“Əyləş görək.”
Mən oturdum. Ərz elədim:
“Mən allahın bir səyyah bəndəsiyəm. Özüm də Cəfəriməzhəb müsəlmanam. Bütün Avropa ölkələrini gəzmişəm. Bir çox dövlətlərin qoşunlarını görmüşəm. Onların nizam-intizamından, hərbi nazirlərinin halından xəbərdaram. Müqəddəs Məşhəd şəhərindən paytaxt hesab olunan 95 bu şəhərə qədər mən sərhəd qoşunlarının kazarmasından, top-topxanadan, sursatdan, qaladan, müdafiə xəttindən, bürcdən bir iz-əsər görmədim. Təkcə Məşhəd şəhərində bir neçə nəfər sərbaz gördüm. Kaş ki, heç onları da görməyə idim. Hamısı muzdurların, palçıq işində işləyən fəhlələrin günündə idilər. İndi bu qədim tarixə malik olan dövlətin hərbi naziri olan cənabınızdan soruşuram: İran dövlətinin vəziyyəti iki haldan kənarda deyil. Ya bütün qonşularla sülh ilə rəftar edib, xatircəmsiniz ki, heç bir müharibə olmayacaqdır. Belə olduqda daha bu qədər sərtip, mirpənc, əmirtuman, sərdar əkrəm, sərdar əfxəm, sərdar əzəm, hərbi nazirlik və kağız üzərində yazdığınız iki yüz min nəfərlik qoşun nəyə lazımdır? Mübarək ərki qorumaq üçün iki-üç fövc qoşun kifayət elər. Hər şəhəri də bir hakimə tapşırarsınız. O da otuz-qırx nəfər maaşsız türk və iraqlı fərraşı ilə haman şəhəri qoruyar. Ona görə ki, iranlı padşaha itaət etməyi özünə borc bilir. Tutaq ki, belə olmadı, ikinci hal üz verdi. Belə fərz edək ki, İran dövlətinin qarşısına bir düşmən çıxacaq. İran dövləti də onunla müharibə etməyə məcbur olacaq. Belə olduqda sizin müasir dövrün tələb etdiyi səviyyədə təlim görmüş qoşununuz bəs hanı? Müharibə sursatı, düşmənin qarşısını ala bilən silah, top-tüfənginiz haradadır? Silah anbarları, qoşun üçün lazım olan geyim hanı? Sizin sərhəd qoşunlarınız neçə fövcdür? Onlar sərhəddin hansı mühüm nöqtələrində yerləşdirilmişdir? Sizin hərbi xəstəxanalarınız hanı? Ordularınızın həkimləri, cərrahları kimlərdir? Dava-dərman və cərrahlıq üçün lazım olan avadanlığınızı harada yerləşdirirsiniz? Millət və vətən yolunda şəhid olanları və yaralananları hansı nəqliyyat vasitəsi ilə müharibə meydanından arxaya daşıyacaqsınız? Vətəni və dini müdafiə edən mücahidlər üçün məmləkətin hansı yerlərnidə saxlolar tikibsiniz? Düşmənin hücumlarını dəf etmək üçün hansı yerlərdə zəruri vaxtlarda işə yarayan möhkəm və alınmaz qalalar düzəltmisiniz? Dörd tərəfdən vətənimizə göz dikən saysız-hesabsız düşmənlərin qarşısını iyirmi yaşlı sərtiplərlə, altmış yaşlı əsgərlərlə almaq olarmı? Bu qədər iyirmi yaşlı sərtiplər dövlətin və millətin yolunda hansı parlaq xidmətlərinə görə sərtiplik həmayili və qılıncına layiq hesab ediliblər?”
Söz buraya çatanda vəzirin rəngi ağappaq oldu. Qorxunc səslə bağırdı:
“Əsəd, Əsəd, Əsəd!”
Əsəd bəy fərraşbaşı gəldi. Vəzir dedi:
“Bu füzul, ağzı yava köpək oğlunu hansı it oğlu buraya buraxıbdır?”
Əsəd bəy qorxa-qorxa dedi:
“Qurban, Hacıxan mənə bir məktub yazmışdı.”
“....Yemişdi atasıynan,” -- dedi. -- “Vurun bu köpək oğlunu, vurun! Vurun! Çəkin atın bayıra!” Yüklə 2,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|