İBTİDAİ İcma quruluşU
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1585 dekabr
- XVI əsr
- XVII əsrin əvvəlləri
1580 Krım türklərinin Azərbaycana üçüncü yürüşü. Üçüncü yürüş nəticəsində Krım türkləri Şirvanı qarət etdi, Bakı tutuldu, Osman paşa Krım türklərinin köməyi ilə Bakıya daxil olaraq qalada mövqeyini möhkəmləndirdi, sonra onlar tezliklə Dərbənddən keçərək Azərbaycanı tərk etdilər 1581 Krım türklərinin Azərbaycana dördüncü yürüşü Yürüş nəticəsində Krım xanının qardaşları Qazi Gərayın və Səfı Gərayın başçılığı ilə Krım türkləri Şirvana hücum etsələr də məğlub olaraq geri çəkildilər
Şabranla Şamaxı arasında döyüş. Şirvan hakimi Peykər xanın Krım türklərini və osmanlıların birləşmiş qoşununu məğlub edərək Qazı Gərayı əsir alması
Sinan paşanın sülh bağlamaq məqsədi ilə Səfəvi səfiri İbrahim xan Tərxanla birlikdə Ərzurumdan İstanbula gəlməsi
Osman paşanın Şirvanı ikinci dəfə tutması 1582 Sultan III Muradın Fərhad paşanı Şərqə yürüşünün rəhbəri təyin etməsi 1583 Qarabağ hakimi İmamqulu xan Qacarın Kürü keçərək Şirvana daxil olması və Rüstəm xanı öz dəstəsi ilə birlikdə osmanlılara qarşı döyüşə göndərməsi. Döyüşdə osmanlılar ağır məğlubiyyətə uğradıldı
“Məşəl savaşı”. Döyüş Osmanlı qüvvələrinin üstünlüyü ilə başa çatdı, qızılbaşlar döyüş meydanını tərk etdilər 1585 Sultan III Muradın Özdəmir oğlu Osman paşanı Şərqə yürüşünün rəhbəri təyin etməsi və Osman paşanın Azərbaycana yürüşə başlaması
Sufiyan döyüşü. Döyüşdə əvvəlcə qızılbaşlar osmanlılara ağır zərbə vurdular. Lakin osmanlıların sayca üstünlüyü qızılbaşları geri çəkilməyə məcbur etdi
Həmzə Mirzənin mərkəzi hakimiyyətə qarşı çıxan türkmən və təkəli əmirlərinin qiyamını yatırması 1586 Qarabağda Həmzə Mirzənin sui-qəsd nəticəsində qətlə yetrilməsi 1586-1590 Bütün Azərbaycanın Sultan III Muradın ordusu tərəfindən işğal olunması 1587 Ustaclı və şamlı tayfalarından olan qızılbaşların Xorasan qrupunun Qəzvində Abbası hakimiyyətə gətirməsi 1587-1629 I Şah Abbasın hakimiyyəti. I Şah Abbasın dövründə Səfəvilər dövlətinin paytaxtı İsfahana köçürüldü, vahid Azərbaycan bəylərbəyiliyi yaradıldı, Azərbaycanın cənub-şərq vilayətləri Qəzvinə tabe edildi, Ərdəbil şəhəri xüsusi idarəetmə hüququnu saxladı, hərbi-inzibati islahatlar nəticəsində mərkəzi hakimiyət son dərəcə qüvvətləndi, ölkədə İran etnik ünsürünün rolu kəskin surətdə artdı, qızılbaş əyanlarının qüdrəti sarsıldı, ölkə daxilində siyasi sabitlik bərpa edildi, məhsuldar qüvvələr yenidən canlandı, Səfəvilər dövləti hərbi-siyasi baxımdan möhkəmləndi və keçmiş qüdrətini bərpa etdi
II Səfəvi-Osmanlı müharibəsinin başa çatması. İstanbul sülhü. Sülhün şərtlərinə əsasən Azərbaycan ərazisi ilk dəfə Səfəvi və Osmanlı dövlətləri arasında bölündü, Şirvan, Qarabağ, Sərab, Marağa, Təbriz və onların qərbində yerləşən torpaqlar osmanlılara verildi, Şərqi Gürcüstan, İranın bəzi qərb vilayətləri Osmanlı imperiyasının tərkibinə qatıldı, Qaradağ, Xalxal, Ərdəbil və Talış (Lənkəran) vilayətləri Səfəvilərdə qaldı
I Şah Abbas tərəfindən vahid Azərbaycan bəylərbəyiliyinin yaradılması 1598 Səfəvilər dövlətinin paytaxtının Qəzvindən İsfahana köçürülməsi 1599 I Şah Abbasın Şeybaniləri məğlub edərək Xorasan vilayətini yenidən Səfəvilər dövlətinin tərkibinə qatması və öz təsirini Mavərannəhrə yayması
Təbrizdə böyük kitabxana açılması XVI əsr Məhəmməd Xudabəndə məqbərəsinin inşa olunması XVI əsrin sonları İngilis tacirlərinin Azərbaycan bazarlarında möhkəmlənmək cəhdlərinin iflasa uğraması XVI əsrin 90-cı illəri Şərqi Anadoluda Cəlalilər hərəkatının başlanması. Cəlaililər hərəkatının səbəbi kütləvi narazılıq, aclıq, soyğunçuluq, dəhişətli dağıntılar və iqtisadi tənəzzül idi. Hərəkatın iştirakçıları Qərbi Azərbaycan kəndlilərinidən, Osmanlı, Şəqri Anadolu və İraq qaçqınlarından təşkil edilmişdir XVII əsrin əvvəlləri Cəlalilər hərəkatının Azərbaycana və qonşu ölkələrə yayılması XVII əsrin əvvəlləri Azərbaycanda Cəlalili dəstə başçılarından olan Koroğlunun fəaliyyət göstərməsi 1602 Dəli Həsənin Şərqi Anadoluda Cəlalilər hərəkatına rəhbərlik etməsi 1603 Almaniya səfiri Georgi Taktanderin Osmanlı imperatorluğuna qarşı ittifaq yaratmaq məqsədi ilə Səfəvi sarayına gəlməsi
I Şah Abbasın Osmanlı hakimiyyətində olan Azərbaycan ərazilərini azad etmək məqsədilə qoşunla Təbriz üzərinə yürüş etməyə başlaması. Təbrizdə Osmanlı hakimiyyətinə qarşı üsyan baş verməsi. III Səfəvi-Osmanlı müharibəsinin başlaması 1603-1612 III Səfəvi-Osmanlı müharibəsi dövrü 1603 21 oktyabr Səfəvi ordusunun Təbriz şəhərinə osmanlılar üzərinə hücum etməsi. Hücum nəticəsində I Şah Abbas osmanlılar üzərində ilk qələbə qazanaraq Təbrizi osmanlılardan azad etdi. Təbrizin tutulması ilə Azərbaycanın cənub vilayətlərinin taleyi həll olundu 1603 Ordubad əhalisinin Hacı Qəssabın başçılığı ilə osmanlılara qarşı üsyan qaldıraraq şəhəri azad etməsi. Ordubad əhalisi Osmanlı hakimiyyətinə qarşı üsyan qaldırdığına görə I Şah Abbas tərəfındən bütün dövlət vergilərindən azad edildilər 1603 I Şah Abbasın Culfa və Naxçıvanı osmanlılardan azad etməsi
I Şah Abbasın İrəvan qalasını mühasirəyə alması 1604 avqust I Şah Abbasın İrəvan qalasını azad edərək Əmirgünə xan Qacarı Çuxursəd (İrəvan) bəylərbəyi təyin etməsi 1604
Osmanlı ordusunun Ciqaloğlu Sinan paşanın komandanlığı altında Azərbaycana birinci yürüşə başlaması 1604 I Şah Abbasın "Arazın sol sahilini dağıtmaq və əhalisizləşdirmək, bütün azərbaycanlıları köçürmək, ərzaq və ələf nə varsa götürmək, qalanını isə məhv edib yandırmaq" haqqında fərman verməsi və “böyük sürgün”
Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|