İBTİDAİ İcma quruluşU
Cənubi Azərbaycanda ilk qəzet olan “Azərbaycan” qəzetinin (fars dilində) nəşr olunması 1869
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- XIX əsrin II yarısı
- XIX əsrin sonları
- 1901 yanvar
- 1903 2 mart
1858 Cənubi Azərbaycanda ilk qəzet olan “Azərbaycan” qəzetinin (fars dilində) nəşr olunması 1869 Təbrizdə “Mədrəseye-Nasiri” adlı məktəbin açılması 11872-1881 Təbriz əhalisinin Sahibi-Divana qarşı çıxışı baş verməsi. Uzun müddət davam edən etirazlar nəticəsində 1881- ci ildə Təbriz əhalisi Sahibi – Divanı Cənubi Azərbaycandan qova bildi
Məhəmməd Təbrizi və Mirzə Mehdi Əxtər tərəfindən “Əxtər” (“Ulduz”) qəzetinin nəşr edilməsi 1877 Təbriz Dövlət Mədrəsəsinin (Darülfününun) təsis edilməsi 1878 Urmiyada Ali Tibb Məktəbinin fəaliyyətə başlaması 1880-1884 Cənubi Azərbaycanda “Təbriz” və “Mədəniyyət” adlı ilk xüsusi qəzetlərin nəşr olunması 1883 M.H.Rüşdiyyə tərəfindən İrəvanda yeni tipli “Üsuli-cədid” məktəbi təsis edilməsi 1886 Cənubi Azərbaycanda xalisə torpaqlarının satılması haqqında şah fərmanı verilməsi 1887 M.H.Rüşdiyyə tərəfindən Təbrizdə ilk xüsusi yeni tipli “Üsuli-cədid” məktəbinin təsis edilməsi 1888 Cənubi Azərbaycanda Ə.Talıbov tərəfindən “Şahsevən” qəzetinin nəşr edilməsi 1891-1892 Təbrizdə ingilis kapitalisti Tablota qarşı Tənbəki üsyanı baş verməsi. Üsyanın səbəbi İran şahı tərəfindən Tütün və tənbəki inhisarının ingilist kapitalisti Talbota verilməsi idi. Üsyan nəticəsində şah hökuməti Talbotla bağladığı müqaviləni 1892-ci ildə ləğv etməli oldu 1897 Cənubi Azərbaycanda “Ettehadiyyə cəmiyyəti”nin yaradılması. Cəmiyyət tacirlər tərəfindən, xarici kapitalın təzyiqlərinə davam gətirmək məqsədilə yaradılmışdır
Təbrizdə iri feodallar və ruhanilərin taxıl möhtəkirliyinə qarşı Zeynəb paşanın başçılığı ilə əhalinin etiraz çıxışları baş verməsi. Üsyan zamanı möhtəkirlərin taxıl anbarları üzə çıxarılaraq yoxsul əhaliyə paylanıldı
Cənubi Azərbaycanda elatların torpaq vergisi əvəzinə hərbi xidmətə getməsi XIX əsrin II yarısı Cənubi Azərbaycana rus kapitalının nüfuz etməsi. Rusiyanın “İran hesab–borc bankı”nın fəaliyətə başlaması XIX əsrin sonları Rusiyanın Cənubi Azərbaycanı sənayesi üçün xammal mənbəyinə və satış bazarına çevirirməsi XIX əsrin sonları Cənubi Azərbaycan əhalisinin Cənubi Qafqaz, Şimali Azərbaycan, Volqaboyu və Mərkəzi Asiyaya kəsbkarlığa getməsi
Dünyada iqtisadi böhran baş verməsi. Böhran nəticəsində Azərbaycanın iqtisadiyyatına güclü zərbə vuruldu, əhalinin güzəranını pisləşdi, onlarla müəssisə bağlandı və minlərlə fəhlə işsiz qaldı
“Simens qardaşları və K 0 ” cəmiyyəti ilə “Voqau və K 0 ” konserni arasında müqavilə bağlanması. Müqaviləyə əsasən, istehsal edilmiş mis Moskva prokatı zavodlarına yalnız bu inhisar vasitəsilə satılmalı idi. Bu müqavilə ilə Azərbaycanda əlvan metallurgiya sənayesinin inhisarlaşmasının başlanğıcı qoyuldu 1901 yanvar Bakıda iri tütün fabriklərinin fəhlələrinin işi dayandıraraq sahibkarların qarşısında bir sıra tələblər irəli sürməsi
Sabunçu və Balaxanı mexaniki zavodunun, Tovuz dəmir yolu stansiyasının fəhlələrinin tətil etməsi 1900 1 may “Cənubi Qafqazda dövlət kəndlilərinin torpaq quruluşu” haqqında qanun qəbul edilməsi. Bu qanuna əsasən dövlət kəndlilərinə icma torpaqlarından nəsli istifadə hüququ verildi
Bakıda H.Z.Tağıyevin qız məktəbinin açılması 1902 Gəncədə qız məktəbi açılması 1902 M.Ə.Rəsulzadənin rəhbərliyi ilə Azərbaycanda ilk siyasi təşkilat olan “Müsəlman gənclik təşkilatı”nın yaradılması
Ləki çiyid yağı zavodunun inşa edilməsi 1902 aprel Bakıda ilk açıq siyasi nümayiş keçirilməsi. Hərəkat ona görə ilk açıq siyasi nümayiş adlanırdı ki, nümayişlərdə ilk dəfə siyasi tələblər və şüarlar irəli sürülürdü. Nümayiş iştirakçıları “Rədd olsun mütləqiyyət” və “Yaşasın azadlıq” şüarları səsləndirdilər. Hökumət çətinliklədə olsa nümayişi dağıtdı və onun fəallarını həbs etdi 1903 21 aprel “Cənubi Qafqazın beş quberniyasında pay torpaqlarını müəyyənləşdirmək və torpaq quruluşu işini aparmaq qaydası haqqında” Əsasnamə verilməsi. Əsasnamədə kəndlilərə əlavə pay torpaqları verilməsi, çəmən, otlaq və meşələrdən pay ayrılması nəzərdə tutulurdu. Əsasnamədə o da qeyd edilirdi ki, torpğı almağa kəndlilərin maddi imkanı olmadığından problemi həll etməyin yeganə yolu Kəndli torpaq bankının yerlərdə şöbələri açılmalı və bu vəsaiti bank ödəməli, kəndlilər isə müəyyən müddətdə bu pulu banka geri qaytarmalı idi. Sənədə əsasən pay torpaqlarının planı hazırlanarkən mövcud sərhədlər əsas götürülməli idi
Bakıda yeni açıq küçə nümayişi keçirilməsi 1903 18 yun Bibiheybətdəki mexaniki emalatxana fəhlələrinin tətil etməsi. Tətil iştirakçıları əmək haqqının artırılması haqqında tələblər irəli sürürdülər. Müdriyyət maaşları artıracağını vəd etdiyinə görə tətili dayandırıldı. Lakin sahibkarlar verdiyi sözə əməl etmədi. Ona görə də iyulun 1-də tətil yenidən davam etdirildi. Bu tətil bütün sənaye rayonlarının fəhlələrini də ayağa qaldırdı və ümumi tətil şəklini aldı. Dəmiryolda hərəkət dayandırıldı. Sahibkarlara təqdim etmək üçün tələblər hazırlanmaq məqsədilə qabaqcıl fəhlələrdən ibarət tətil komitəsi yaradıldı. Neft maqnatları onu “Fəhlə hökməti” adlandırırlar
Bakıda ilk ümumi siyasi tətil keçirilməsi. Bakıdakı tətil komitəsinin tələbnamə hazırlaması. Tətil komitəsinin hazırladığı tələbnaməyə gündə 8 saatlıq iş günü, işdən qovulanların geri qaytarılması, əvvəlki nümayişlərdə həbs edilən fəhlələrin azad edilməsi, əmək haqqının artırılması, fəhlələrlə nəzakətli rəftar və.s tələblər daxil edilmişdi. Bakı fəhlələrinin 22 gün davam edən ilk ümumi tətili yatırıldı. Lakin tələblərinin çoxu yerinə
Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|