İBTİDAİ İcma quruluşU
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1873 23 mart
1863 Zaqatalada Hacı Murtuzun başçılığı ilə üsyan baş verməsi. Üsyanın səbəbi əhalinin zorla xristianlaşdırılması, çarizmin müstəmləkə siyasəti və məmurların özbaşınalığı, keşkəl sahiblərinin ingiloy və muğallar üzərindəki hüquqlarının ləğv edilməsinə cəhd edilməsi idi. Ümummilli səciyyə daşıyan üsyanın hərəkətverici qüvvələrini keşkəl sahibləri, müsəlman ruhaniləri, yerli imtiyazlı təbəqələr və sadə xalq kütlələri təşkil edirdi
Balaxanı neft mədənlərində kəndlilərin icbari əməyinin ləğv edilməsi 1864 Tiflis-İrəvan-Naxçıvan-Culfa teleqraf xəttinin çəkilməsi 1865 “Simens qardaşları və K 0 ” şirkətinin Gədəbəydə misəritmə zavodu inşa etdirməsi 1865 Simens qardaşlarının Daşkəsəndə kobalt zavodu inşa etdirməsi 1865 Bakıda dənizkənarı bulvarın salınması 1865 Bakıdakı 4 sinifli ali ibtidai məktəb əsasında gimnaziya təşkil edilməsi ilə Azərbaycanda rəsmi olaraq ilk orta məktəbin açılması
Kənd cəmiyyətləri haqqında qanunun qəbul edilməsi. Bu qanuna əsasən Rusiyadan fərqli olaraq, Azərbaycanda hüquqları xeyli məhdud olan vahid kənd idarəsi yaradıldı, kənd cəmiyyətini kətxuda, cəmiyyətə daxil olan ayrı-ayrı kəndləri isə onun köməkçiləri idarə etməli idilər, kənd idarəsinə 3 il müddətinə, yaşı 25-dən yuxarı olan kəndlilər seçilə bilərdilər, kənd idarəsinə vəzifəyə seçilənlər qubernator tərəfindən təsdiq olunmalı idi. Kənd cəmiyyətinin ali orqani kəndlilərin yığıncağı idi 1866 Naxçıvanın Aşağı Əylis kəndində ipək fabrikinin açılması 1866 Bakı, Şuşa, Tiflis və İrəvanda bəy komissiyalarının yaradılması 1866 Şimali Azərbaycanda məhkəmə islahatı keçrilməsi. İslahata əsasən keçmiş silki məhkəmələr ləğv edildi və bütün silklər üçün vahid məhkəmələr yaradıldı, məhkəmə iclasları rus dilində aparılır, hakimlər isə yalnız ruslardan təyin olunurdu. Hökumət Rusiyaya nisbətən Şimali Azərbaycanda məhkəmə islahatını yarımçıq həyata keçirdi. 1866-cı il məhkəmə islahatı Rusiyadakı 1864-cü il məhkəmə islahatından fərqli olaraq Azərbaycanda hakim vəzifəsinə seçki keçirilmir və hakimlər yalnız ruslardan təyin olunurdu 1868 Cavad və Göyçay qəzalarının yaradılaraq Bakı quberniyasının tərkibinə daxil edilməsi 1868 Yelizavetpol quberniyasının yaradılması. Quberniyanın tərkibinə Şuşa, Nuxa, Zəngəzur, Qazax, Ərəş, Cəbrayıl və Cavanşir qəzaları daxil idi
Bakı–Tiflis teleqraf xəttinin çəkilməsi 1868 Azərbaycanda ilk dəfə Gəncədə kütləvi kitabxana açılması 1869 Rusiyada alizarinin kəşf olunması nəticəsində Azərbaycanda qızılboya istehsalının tədricən tənəzzülə uğraması
Rusiyada şəhər islahatı keçirilməsi 1870 14 may Çar II Aleksandr tərəfindən “Cənubi Qafqaz quberniyaları “ali müsəlman silki”ndən olan şəxslərin torpaqlarında sakin olan kəndlilərin torpaq qurluşu haqqında Əsasnamə” imzalanması. 14 may kəndli “Əsasnamə”sinə əsasən Şimali Azərbaycanda sahibkar kəndliləri ödənc müqavilində feodal asılılığından azad edilirdilər, 15 yaşına çatmış kişilərə 5 desyatin yararlı torpaq payı verilməsi nəzərdə tutulurdu, kəndlilərinin mülkiyyətinə keçən torpaq payına görə onlar bəylərə ödənc verməli idilər, kəndli öz məhsulunun 1/10 hissəsini məlcahət kimi torpaq sahibinə verməli idi. “Əsasnamə”də kəndlilərin feodal asılılığının ləğv edilməsi, torpaq və vergilər məsələsinə toxunulurdu. İslahatın məhdud cəhətləri də var idi. Belə ki, islahat yalnız sahibkar kəndlilərinə aid edilir və dövlət kəndliləri islahatdan kənar edilirdi. Kəndliyə öz pay torpağını satın alıb öz mülkiyyətinə çevirmək hüququ verilsə də, tələb olunan pulu ödədikdən sonra torpağın mülkiyyətçisinə çevrilə bilərdilər. 1870-ci il islahatı ilə kəndlilərdən yığılacaq məlcahət və.b vergilərin saxlanılması və 15 yaşına çatmış hər bir kişiyə yararlı torpaq sahəsi verilməsi 1847-ci il “Əsasnamələri”ndə də nəzərdə tutulurdu. Bu həmin “Əsasnamələr”in oxşar cəhəti idi. Lakin, 1847-ci il “Əsasnamələri”ndən fərqli olaraq 1870-ci il 14 may kəndli “Əsasnamə”sində kəndlilərin 5 desyatindən artıq torpaq sahəsi mülkədarın xeyrinə kəsilib götürülür, torpaq sahiblərinə bütün torpaqların 1/3 hissəsini öz sərəncamında saxlamaq hüququ verilir, kəndlilərin feodal asılılığının ləğv edilməsi nəzərdə tutulur, kəndliyə öz pay torpaqlarını xüsusi mülkiyyətə çevirmək üçün onlara torpağı satın almaq hüququ verilirdi. Azərbaycanda keçirilən 1870-ci il 14 may kəndli islahatı Rusiyadakı 1861-ci il kəndli islahatından fərqli olaraq Azərbaycanda kəndlilərə torpağı satın almaq üçün vəsait verilmirdi, torpağın satış qiyməti Rusiyadakından daha baha idi və kəndli pay torpağını satın alınmasına məcbur edilmirdi. 1870-ci il 14 may kəndli islahatı müəyyən əhəmiyyətə malik idi. Belə ki, islahat Şimali Azərbaycanda feodal-asılı münasibətlərə güclü zərbə endirdi və kapitalist münasibətlərinin sonrakı inkişafı üçün əlverişli şərait yarandı 1870 Şərur-Dərələyəz və Naxçıvan qəzalarının yaradılması 1871
Balaxanıda ilk dəfə buruq üsulu ilə neft quyusu qazılması 1871 Bəhmən Mirzənin “Şükürnameyi- şahənşahi” adlı əsərini yazması 1872 17 fevral Şimali Azərbaycanda iltizam sisteminin ləğv olunması və neft yataqlarının müzayiqə verilməyə başlanması 1872 13 may Məktəb “Əsasnaməsi”nə əsasən bütün qəza məktəblərinin pulu şəhər-məktəbləri ilə əvəz olunması 1873 Balaxanıda ilk dəfə neft fontanı vurması 1973 Qara şəhər adlanan zavodlar rayonunun yaradılması 1873 Neft quyularının qazılmasında ilk dəfə buxar mühərriklərindən istifadə edilməsi və Netf sənayesində manufaktura mərhələsindən fabrik-zavod istehsalına keçidin baş verməsi
M.F.Axundovun “Sərgüzəşti–vəziri–xanı-Lənkəran” adlı komediyasının tamaşaya qoyulması və Azərbaycanda milli teatrın əsası qoyulması
Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|