İ.Əliyev, N. Ağamalıyeva, Ş. Alışanh m ə s’ul redaktor
Yüklə 28,56 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- X R O N O L O G İY A
Bu üç respublika xalqımızın ictimai-siyasi yaradıcılı- ğının, onun tarixi magistralı ilo keçdiyi yolun müxtolif dövrlorinin m əh s u lu d u r. Bu haxım dan üç rcspublika millotin inkişaf romzi olan dorin siyasi qütbiloşm onin, sinfi toboqoloşmonin to zah ü rü d ü r. A zorbaycan Cüm huriyyoti, A zorbaycan SSR vo Suvcren A zorbaycan R cspublikasının tarixi m övcudluğu xalqımızı "bütöv" xalq, bir kütlo-köçori moxluq kımi qəlomo veron düşm onlorimizo osaslı cavabdır. Ilo q iq o td ir ki, tarixin m ürokkob, ziddiyyotli, tolatümlü gedişindo Iıor bir millotin golocoyo doğru inkişaf yolunu ayırd c tm ok, ona istiqam ot verm o k d o millotin siyasi, ictimai qüvvolorinin bir-birino qarşı d u ra n cobholoro bölür, a lte rn a tiv q a ışıs ın d a qoyur. Bu mübahisosiz hoqiqotdir. AC -nin m ü hüm ohomiyyoti o n d a d ır ki, iri dövlotlorin, çokişmolorin q urba nı olub iki hissoyo parçalanm ış yüz ildon artıq ç a r im periya kölosindo, ucqar vilayotdo yaşamış bir millotin siyasi, milli şü u ru n u n ifadosi, millotin öz monliyi, m ü q o d d o ra tı u ğrunda ictimai-siyasi hoyata oyanması, omoli mübarizoyo başlanm ası rohni idi. AC-i eyni z a m a n d a zohm otkeşlorin, sinfi, siyasi, şü u ru n u n inkişafında da m ühüm rol oynadı. Xalqın oksoriyyotinin milli monafeyini hansı siyasi qüvvolor ardıcıl q o ruyub hoyata kcçiro bilor mosolosini müoyyon dorocodo aydınlaşdırdı. Bu baxım dan, bizim fikrimizco, A C , homçinin A zorbaycan SSR-nin m eydana golmosi üçün obyektiv vo subycktiv am illordon ibarot zominin yaranm asında mühüm rol oynadı vo hom çinin bu iki Rcspublikanın özlori do yeni üçüncü rcspublikanın, osl müstoqil Azorbaycan Rcspublikasının, s uveren A zorbaycan dövlotinin borqorar olması tarixi şansının özoli oldu. Bolko do A C olm asaydı A zorbaycan SSR do yaranm azdı, indi A zorbaycanın laleyi çox pis olardı. Tarixi hadisolorin so n ra k ı gedişi bunu sübut edir. Indi müstoqil A z orbayca n Respublikası da olmazdı. Bcloliklo, bu üç respublikanı bir-birino qarşı qoymaq, siyasi alver p r e d m e t in o çcvirm ok, ekslrem ist məqsodlor üçün istifado e tm o k cohdlori qoti pislonmoii vo rodd edilm olidir. 1918-1920-ci illor tarixon qısa olsa da tariximizin on m ü ro k k o b , çox ziddiyyotli, çotin düyünlü dövrlorindon biridir. M o ’Iu m d u r ki, tarix bölünm ozdir, tarixin gedişindo fasilo, p au z a o lm u r. Tarix daim iroliyo doğru horokot- dodir. Tarix dönm oz, geriyo qayıtm az k ateqoriyadır. Tarixi hadisolor, c ta p la r üm umi tarixi zoncirin bir-biri ilo sıx bağlı holqosidir. O nları bir-birindon olaqosiz todric o lu n m u ş şokildo todqiq etm ok, öyronm ok vo şorh etm ok clm ilikdon uza q d ır. Əlbotto, tarixi silsilodo dövrlori ayıran nisbi sodlor do m ö v cuddur. A m m a sodlorin öztori do kcçicidir. Tarixi hoqiqotin osas açarı iso tarixi dövrdo k o n k re t - d ia le k tik elmi m ünasibotdir. Tarixi hadisolori vo fa k tla rı com, m ocm u halında götürm ok, onların ya ra n m a s ı, inkişafı vo noticosi - bu osas üç amil vohdotliyi m ontiqidir. 1918-1998-ci illor ara sın d a A zorbaycan xalqının hoya- tın d a baş veron hadisolorin bir növ tokrarı, oxşarhğı m ü şah id o o lu n u r. Bu kodoıii irsiyyot A C -nin taleyindon ibrot dorsi götürm oyi d a h a da aktual ed ir. Foqot Ilegelin kolam ı da yada d ü şü r - insanların tarixdoıı götürdüklori osas ibrot dorsi, heç bir ibrot dorsi götürm om okdir! Əlolxüsus milli-azadlıq h o rokatına, oııun ohomiyyotino vo ro lu n a k o n k r c t tarixi nozordon baxmaq, mövcud d övrün dorin q a tl a r ın a n ü fu z ctm ok, ictimai-sosioloji vo siyasi qarşılıqlı m ü nasibotlor kom pleksini açmaq ovozino, üm um i ibarolor, k o n y u n k tu r m ühakim olor yürütm ok çox zororli ciddi nöqsandır. A z o rbaycanın tarixindo 1917-1920-ci illor clo çotin bir lab irin td ir ki, b u n d an çıxmaq üçün anc aq haqq, hoqiqot kom pası köm ok edo bilor. Bu dövr elo bir tarixi düyün nöqtosidir ki, clo bir tarixi d ü yündür ki, onu açmaq üçün hissiyyat, emosiya açarı yox, yalnız eimi açar lazım dır. Bclo olm asa tarixi doiağın düyüııü d a h a da dolaşar, h ə q iq ə t m e y d a n a çıxmaz, y e n ə d ə biz uduzarıq. Bizə indi an c a q h ə q iq ə t lazımdır. Tarix elmi n ü fu z d a n d ü şm üşdür. Bu bizim günahımız deyil, bəlam ızdır. Elm imizin n ü fu z u n u anc aq prinsipial elm əsasında q ald ıra bilərik. T ə n q id və mübahisələrlə yanaşı artıq k o n stru k tiv təd b irlər və real işlər tələb olunur. B u n u n üçün birincİ növbədə qruppabazlıqdan, in triq ad an , tə k o b b ü rlü k d ə n və tə h q ira n ə ibarə lərdən uzaq o lm aq lazım dır, elmi həyatım ızın ekologiyasını bu z ə h ə rlə r d ə n təm iz lə m ə k vacibdir. Elmi baxışlarda bir tərəfliliyin, qərəzçiliyin, aradan götürülm əsi üçün an c a q s ə n ə d lə rə və f a k tla ra istinad etm ək , o n ları obyektiv təhlil etm ək , oponentlərin fikirlərino h ö r m ə tl ə y an a şm a q , o n la ra tə h q ira n ə ittiham- lar yağdırm ağa, d a m ğ a la r yapışdırm ağa yol verm əm ək lazımdır. X R O N O L O G İY A 27 fe v ral 3 m a rt 6 m a rt 9 m a r t 27 m a rt 15-20 aprel 11-17 may İyun Sentyabr 22 o k tyabr 1917-ci il R usiyada F e v ra l b u rjua-dem okratik inqilabının baş verm əsi. B akı şəhəri İctim ai taşkilatları İcraiyyə kom itəsinin təşkili. Ə sgər, fə h lə v ə zabit d eputatları S ovetlərinin təşkili. M ü v ə q q ə ti h ö k u m ə t tərə fin d ə n Q afqaz canişinliyinin ləğvi v ə Xüsusi Z aq a fq a z iy a K om itəsinin təşkili. M ü səlm an ictimai təşkilatları Şurasının v ə onun m üvəqqəti komi- təsinin təşkili B akıda Q a fq a z m üsəlm anlarının qurul- tayının keçirilm əsi I Ü m u m ru siy a m üsəlm an qurultayınııı M oskvada keçirilm əsi. "Müsavat" partiyasının vo 'T ü rk -Ə d ə m i Mərkəziyyət" partiyasının "Türk-Ədomi- M ərkəziyyət M üsavat" adı altında birləşməsi. "İttihad - R usiyada müsəlmanlıq" par- tiyasının təşkili. Bakı fohlə v ə hərbi d ep u tatları vSove- tinə seçkilər keçirilm əsi. Yüklə 28,56 Kb. Dostları ilə paylaş:
|