İ.Əliyev, N. Ağamalıyeva, Ş. Alışanh m ə s’ul redaktor

vo 
əlavo 
kağız 
pulların 
kəsilmosi 
hcsabına 
həyata 
kcçirilirdi.  Biitün  bu n lar  hom  do  bahalığa  vo  inflyasiyaya, 
zohm otkcşlorin 
sosial 
voziyyətinin 
pisləşmosinə 
sobəb 
o lurdu.
1919-cu  ilin  d e k a b rın d a   A zərbaycanın  dövlət  müəssi- 
solərindo  39705  nofor  (b u n u n   60%-i  ailəli  idi)  işləyirdi. 
O n ların 
saxlanılması  xərci 
ildə  7.889.641 
rubl  təşkil 
cdirdi.  Q eydo  aiınmış  qiym ətlərlo  subay  a d a m a   orzaq 
üçün  ayda  231  rubl  75  qop.,  ailolilor  üçün  418  rubi  50 
qəpik, 
h am ısına 
birlikdo 
ayda 
13.650.379 
ildo 
iso 
163.804.948  rubl  lazım  idi.  H ə m in   orzaq  məhsullarınuı 
doyori 
1920-ci 
il 
yanvarın 
birinci 
yarısında 
bazar 
qiymotləri  ilo  ayda  35.150.038  rubl  toşkil  e dirdi.76
Nazirliyin 
statistik a 
şö’bosinin 
m ə ’lum atına 
göro,
1919-cu  ilin  son  altı  ayı  ərzində  çöroyin  qiyməti  100%, 
yağın  56%,  balığın  150%,  y u m u rta n ın   96%,  ətin  200% 
öartm ışd ır. 
B eləliklə, 
göstərilən 
dövr 
üçün 
orta 
bah a la şm a  faizi  100%  vo  d a h a   çox  idi,  əm ək   haqqı  iso 
comi  30%  artırılm ışdır.  Bu  fərqi  nozorə  alan  Ticarot, 
orzaq 
vo 
sonaye 
Nazirliyi 
1920-ci 
ilin 
yanvarmda 
hök u m o tə  problem in  holl  olunm ası  üçün  başqa  yo!  tok'i! 
ctdi.  Nazirlik  fohlə  və  q ulluqçuların  çörok,  çay,  qond, 
düyü,  bez  vo  s.  əsas  ərzaq   m əhsulları  və  ilkin  tolabat 
m alları  ilo  m ö h k əm   (q ə ti  müoyyən  edilmiş)  qiymotlof 1-i 
to ’min  ctm oyin  m əqsodouyğun  olduğunu  e ’tiraf  cdirdi. 
B unun  üçün  Nazirliyin  nozdindo  qulluqçuların  ərzaqla 
tochizatını  təşkil  c tm ə k d o n   ö trü   xüsusi  idaro  yaratmaq 
nozərdo  tu tu lu r d u .
Ilö k u m o t  fəhlo  mosoləsi  üzro  q a n u n   layiholəri  paketini 
hazırlayıb  m ü z a k ir ə   üçün  p a r la m e n to   toqdim   etmişdir. 
L akin  bu  layiholər  uzun  m ü ddot  d e p u ta tla rın   diqqotindon 
k o n ard a 
qalm ış 
vo 
p a r la m e n tin  
ümumi 
iclaslarına 
çıxarılmamışdı.
H ö k u m o tin   bu  çoxsaylı  cohdlərino  baxm ayaraq  fohlo 
mosələsi  tam   bütövlüyü  ilə  həll  olunm am ış,  son  nəticədo, 
fəhlə  sinfinin  ö z ü n ü n   voziyyətini  yen id ən   pisləşdirmişdi.
Siyasi 
sa b itsiz lik , 
daim i 
xarici 
tohlüko 
şoraitindo 
ölkonin  iq tisa d iy y a tın d a   osaslı  doyişiklikloro  nail  olm aq 
çotin  idi,  h orço n d ,  o  qodor  do  az  iş  görülm om işdi.  M illi 
dövlotin 
b a şlıca  
n ailiyyoti 
ondan 
ibarot 
idi 
ki, 
ço x u k ia d lılıq   z o m in in d o   ycn i  iqtisadiyyatın  in k işaf  m odcü 
qurulrnuşdu.
Q EY D L Ə R
1.  HcTopıiH  A3ep6aH.n*ana,  r.  III,  c,4.
2.
  O tm c t  IV  
B c e a 3 e p 6 a ı ı n > K a n c K O M y  
cijcajıy 
C o b cto d . 
BaKy,1925.c.l8.
3.
  20  jıe r   A3ep6aııjiJKancKOM  C C P . C tjİT hcthı!cckhh
c6opi!HK.  B axy,  1940,c.44.
4.  K ap aen   A .  T.  H3  u eaaB n ero 
u p o ııu ıo ro .  Baxy,
1926,  c.5.
5.  A R D A ,  f .77,  s .l,  iş.47,  v .43-45.
6.  A 3ep6aıui)K aıı,  1919,  16  anpcjiH.
7.  A R D S P İ I I D A ,  f.276, s.8.  iş.542, 
v.4.
8.
  A jıpec-K ajıcııjıaph, 
m
.2, 
c
.31.
9.  Fpy3MM,  1918,  4  OKTHÖpH.
10. 
A3cp6aHjı>Kaıı,  1918,  29 
jtCKa6p«.
11.  TaM  * e ,   1919,  7  (jjenpajm.
12.  3ap>ı,  1919,  29  arıpejın.
13.
  TaM 
j k c
, 
12  h iojih,  3naMM  rpyjıa,  1919, 
12 
hiojih.
14.  A R D S P İ H D A ,  f.277,  s.2,  iş.92,  v.420-424.
15.
  A R D T A ,  f.22,  s .l,  iş.1793,  v.4-17;  A R D S P İ! ID A . 
f.456,  s.10,  iş.54,  v .25-27.
16.  A 3cp 6aM jı*an ,  1918,  22  ııonöpH.
17.  A R D A ,  f -77,  s .l,  i.118,  v.138.
18.
  A 3cp6aiıj[iK aıı,  1919,  13  hiojim.
19.  A R D A ,  f .77,  s .l,  iş.310,  v.21.
20.  A R D T A ,  f.2 2 ,  s .l,  iş.1793, 
v.5.
21.
  Y c n o   ora d a .
22.
  A R D A ,  f.2 7 8 8 ,  s .l,  iş.71,  v.47.
23.  H cKpa,  1920,  13 
H i ı n a p H .
24.
  A R D S P İ I I D A ,  f.456,  s.10,  iş.54,  v.  26.
25.
 
Y e n ə  
orad a.
26. 
Y e n o  
orada.

---

27.  A raM ajıneB a  H .,  XynHeB  P,  YKa3. 
c o h
,  
c.66.1. 
H c t o p h h  Ä3ep6aHjl;xaHa,  t .   III,  c.4.
2 8 .  A 3 e p 6 a H n x a H ,  1919,  7  aeK aöpH .
29.  A R D S P İ H D A ,   f.895,  s.3,  iş.306,  v.2-6.
30.  Y e n ə   o r a d a ,  f.277,  s.2,  iş.92,  v.551.
31.  A3ep6aAn>KaH,  1920,  19  4>eBpajiK.
32.  HcKpa,  1920,  26  (JjeBpajiH.
33.  A R D A ,   f.895,  s.l,  iş.13,  v.201.
3 4 .  B ecraH K  
npaBHTejibCTBa, 
1919,  2 2  
HHBapH.
35.  T a \ ı  
xe, 
2 
aBrycra.
36.  A R D A ,   f.895,  s.l,  iş.161,  v.23-24.
3 7 .  B ecraH K   npaBHTe^bCTBa,  1919,  2 2   HHBap«.
3 8 .
 
TaM 
x e ,  
19 
h k w h .
39.  A3ep6aHHJKaH,  1918,  29  OKTfl6pn.
40.  Y e n i  fikir,  1990,  30  m ay.  E lm ,  1991,  25  may.
41.  K ə rim li  Ə.  A z ə rb a y c a n   D e m o k r a ti k   Respublikası 
öz  maliyyə  sistem ini  n e c ə   q u r u r d u .   A zərbaycan,  1994, 
13  may.
42.  A R D A ,   f.90,  s.3,  iş.4,  v.161.
43.  K ərim li  Ə.  G ö s t ə r ilə n   m ə q a lə .
44.  A R D A ,   f.  90,  s.l,  iş.  84,  v.103.
45.  Y e n ə   o r a d a ,  f.895,  s.l,  iş.84,  v.4.
46.  Y e n ə   o r a d a ,  f.84,  s.l,  iş.34,  v.8.
4 7 .  A 3 e p 6 a H a * a H ,  1919,  2   A eK a6p ».
48.  TaM  * e .
49.  TaM  ace.
5 0 .  BecTHHK  npaBHTe^bCTBa,  1919,  2 0   neKaöpH,
51. 
TaM 
* e ,   4   OKT«6p«.
52.  A R D A ,   f.84,  s.l,  iş.34,  v:218.
53. 
B e c T H H K  
n p a B H T e jib C T B a , 
1920,  24 
« H B a p « .
54.  A R D A ,   f.84,  s.l,  iş.l,  v.1-23.
55.  Y e n ə   o ra d a ,  iş.172,  v.2-18.
56.  Y e n ə   o r a d a .  iş.2,  v.2-26.
57.  Y e n ə   o r a d a .  iş.7,  v.1-19.
58.  Y e n ə   o r a d a ,  iş.531,  v.213.
59. 
B e c T H H K   n p a B H T e jib C T B a , 
1919,  19 
h i o j i h .
60.  TaM  * e .   13  ceHT«6p«.
61.  TaM  ace.
62.  H ə sə n o v   C.  Birinci  dünya  m üharibəsinin  q u rta r-
ması 
ə r ə f ə s i n d ə  
B akı 
n e fti 
ə tr a f m d a  
m übarizənin 
kəskinləşm əsi.  A zərb ay c an   n e ft  sənayesinin  tarixi  üzrə
birinci  beynəlxalq  k o n fran s ın   əsərləri,  H yuston  nəşri, 
1996,  s.38  (ingilis,  rus,  A zərb ay c an   dillərində).
63.  A 3 e p 6 a n a * a H ,  1918,  7 
okth
6
p
«.
64.  A R D A ,   f.90, s.l,  iş.82,  v.219.
65.  Y e n ə   o ra d a ,  v.234.
66.  Y e n ə   o r a d a ,  v.55.
67.  Y e n ə   o ra d a ,  f.24,  s.l,  iş.  116,  v.1-2.
68.  A3ep6aHH*aH,  1920,  22  HHBapn.
69.  A R D A ,   f.90, s.2,  iş.3,  v.72-73.
70.  Y e n ə   o r a d a ,  v-234.
71.  Y e n ə   o ra d a ,
72.  Y e n ə   o r a d a ,  v.219.
73 . 
K a flb ip jIH  
A .  
H 3  
H C T O p H H  
p a 3 B H T H K
ji0peB0JiK)un0HH0H  6aKHHCKOH  Hcc[)Tenepcpa6aThiBaıomcH 
npOMbimJieHHOCTH.  EaKy,  1970,  c.72.
74.  A R D A ,   f.895,  s.l,  iş.  13,  v.62.
75. 
Y e n ə   o r a d a ,  v.126.
76. 
Y e n ə   o r a d a , f.  894,  s.l,  iş.69, 
v.15.
77. 
Y e n ə   o r a d a , v.14.

---