Iii. Uluslararasi
Yüklə 6,81 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kevâkibü’s- Sa’âde
27 III BEYNƏLXALQ HƏMZƏ NİGARİ TÜRK DÜNYASI MƏDƏNİ İRSİ SİMPOZİUMU geldi; noktalı harf ye(10) + baňa; noktalı harf be (2)+ falım; noktalı harf fe (80) = 1304 İşte bu mükemmel tarih örneği Sebâtî’yi etkilemiş olmalıdır. Bu tip iç içe tarih örneği bulmak divan şiirinde çok nadirdir. Bu güzel örnek bir anlamda Sebâtî’ye şeyhinin bir işareti olmuş ve kendisini tarih manzumeleri yazmaya vakfetmiştir. Amasya’da pek çok yerin kitabesinde onun imzası vardır. Mesela aşağıdaki tablo İsa Ruhî Efendi’nin ölümüne düştüğü tarihin güzel bir örneğidir. İsâ Ruhî Efendi İsmail Şirvanî’nin damadıdır.
Mefâ‘î lün Mefâ‘îlün Fe‘ûlün Dirîġâ baḥr-i ‘ilmüň bâd-bânı Vücûd-i zevraḳuň ġarḳ itdi nâ-gâh Felâṭûn-zamân ü baḥr-i ḥikmet Me‘ârif memba‘ı bir merd âgâh Tarîḳ-i Naḳş-i bend ü Hâlidîden İdi eylerdi ol serî‘e Allâh Ḥaremeyn-pâye ü ehl-i fażîlet Mu‘ayyen nâsire’d-dîn idi her gâh 28 III BEYNƏLXALQ HƏMZƏ NİGARİ TÜRK DÜNYASI MƏDƏNİ İRSİ SİMPOZİUMU Budur dâmâd-i Mevlâna-i Şirvân Odur ḳuṭb-i muḳaddes pîr-i dergâh Dirîġâ ẖasretâ vü ẖaybetâ kim Ecel peykîne nâ-gâh oldı hem-râh Olup hem-nâm-i ‘Îsâ ibn-i Meryem Ḳılup terk-i cihân eyvâh ṣad âh Mesîẖü’l- vaḳt idi muṭlaḳ kim anı Semâ‘-i râbi‘e ref‘ itdi Allâh Ŝebâtî ḥüzn-i müstevlî olunca Didüm târîẖ-i bâ-âh-ı seḥer-gâh (303) Bu tarih 1303 tarihidir. Şair, malumu ilam olacak bin tarihini hesaplamamıştır. Bu tablo, 2010 yılında İsmail Şirvanî’nin türbesinden- İsa Ruhî Efendi de bu türbede medfundur- çalınmıştır; 2016 yılında tekrar bulunup yerine konmuştur. Fahreddin Ağabali, Hüma-yı Arş adlı eserinin Sebâtî’ye ayırdığı bölümünde bir de Mir Hamza’nın İsmial Şirvanî Türbesinde dua hadisesine yer verir. Bu dua bir anlamda Mir Hamza’nın İsmail Şirvanî’den himmet dilenmesidir. İlginç olanı ise bu himmetin yine İsmail Şirvanî’nin oğlu Rüştü Paşa için olmasıdır. Sebâtî, Mir Hamza’nın türbeye geldiğini ve şeyhin mezarının yanına girmeden önce semaveri yakmasını istediğini, söyler. Ancak Sebâtî iki üç defa közü biten semavere rağmen şeyhin çıkmamasından şüphelenir ve Mir Hamza’nın olduğu türbeye girer. Burada Mir Hamza’yı şeyhi İsmail Şirvanî’nin sandukası karşısında terlemiş bir halde ayakta dua eder şekilde görür. Hemen dışarı çıkıp beklemeye devam eder. Mir Hamza çıkınca “Elhamdülillah, eş-şükrülillah” der. Bu da duasının kabul olduğunu hissetteği anlamına yorumlanır. Gerçekten de Rüştü Paşa bir süre sonra en büyük sıkıntısı olan azil işinden kurtulur. Sebâtî hakkında kısa bir bilgi de Amasya Tarihinde mevcuttur: “Sebâtî Mehmed Efendi (Türbeli Hâfız). Erzurumludur. Şirvân eyâletinde Şeki kazâsı dâhilinde Kutkaş nâhiyesi halkından Abdulkerim Efendi bin Hâcı Mikâ’il mahdûmudur. Pederi Hâcı Hamza Efendi’yle Şirvân’dan kalkub Erzurum’da ikâmet itdikleri esnâda 1264’de doğdu. Orada tahsîl-i ‘ulûm idüb Amasya’ya geldi. Bu esnâda Şirvânî Hâcı İsma’il Efendi’nin türbesi, câmi’e ikmâl idilmiş olduğundan bu câmi’-i şerîfinin imâmı olarak kendisine tahsîs idilen türbe civârındaki hânede ikâmet itdi. Bu münâsebetle kendisine “Türbeli Hâfız” dindi. 1314’de Amasya mekteb-i idâdîsi Farîsi mu’alimi olub türbede kendi âleminde türbenin güzel sesli mü’ezzininin nagamât-ı latîfesiyle dem-güzâr oldu. Otuz yıl kadar bu âlem-i feragâtda yaşayub 1321 senesi saferinde vefât itdi. ‘Âlim, halîm, şâ’ir, edîb, natûk, gâyet latîf, şekl ü şemâli güzel, mükerrem bir zât idi. “Hâfız Sebâteddîn Mehmed Efendi” dinirdi. Divân-ı eş’ârını basdırmış ve bir nüshasını da fakîre hediye virmişdi. Hayfâ ki yandığından eş’ârı nakl idilemedi. Mahdûmları Ali Hâver, Ahmed Tâhir Efendilerdir. Ali Hâver Efendi tıbbıye-i askerîyeden doktor yüzbaşı çıkdı. Yanya hastahâne-i askerîyesi doktoru olmuşdu. 1334’de Yunanîlerin Yanya’yı işgâli esnâsında vefât itdi.” ********
Mir HamzaNigârî hakkında da Hüsameddin Hüseyin’in Amasya Tarihindeki ifadeleri oldukça ilginç ve özetleyicidir. Tarafsız bir şeklide Mir Hamza ve devrin ******** Abdi-zade Hüsameddin Hüseyin, Amasya Tarihi, C. 8, s. 77-78.
29 III BEYNƏLXALQ HƏMZƏ NİGARİ TÜRK DÜNYASI MƏDƏNİ İRSİ SİMPOZİUMU olaylarını anlatmaya çalışan tarihçi, adeta bir denge kurma çabası ile şöyle yazmıştır. Mir Hamza’nın soyu hakkında oldukça ayrıntılı bir çalışma yazının başında dikkati çekmektedir: Hamza Nigârî Efendi (eş-Şeyh el-Hâcc Mîr) ********
“Karabağ eyâleti dâhilinde Berküşâd’lıdır. Yedinde (elinde) mevcûd olan silsile- nâmesinde görüldüğü üzre Rükneddin Paşa bin Muhammed Rızâ Haydar bin Rukneddin bin Muhibbeddin bin Bahaeddin bin Nureddin bin Nizameddin bin Şemseddin Muhammed Ağa Bâlî bin eş-Şeyh Ahmed Cundî bin Rukneddin bin Nureddin bin Haydar bin Hasan bin Ebî Bekir eş-Şeyh Mehdî İsa bin Davud bin Süleyman bin Musa bin Muhammed bin el-Kâsım bin el-Hasan ibn Zeyd bin el- Hasan bin Emirü’l-Mü’minîn Ali bin Ebî Tâlib bin Abdulmuttalib el-Hâşimî el-Kureyşî mahdûmudur (oğludur). Ana meyl ile masna bir sûretde güzel yazılmış olan şu silsile-nâmenin bâlâsında “ta’allaka nazarü’l-fakir ileyhi hü azze şânuhu es-Seyyid Mustafa İzzet el-Hüseynî Nakîbu’l-eşrâf bi’l-memâliki’l-Osmâniyye gufire lehu” ibâresi de görüldü. Bu silsile-nâmeyi bana ibrâz iden Mîr Ali Efendi-zâde Hâşim Efendi dedi ki; “Bu silsile-nâme gâyet sahîh ve tezvîrden sâlim ve Nakîbü’l-eşrâf es-Seyyid Mustafa İzzet Efendi’nin kitâbet-i resmiyyesiyle musaddakdır.” Bu silsile-nâmeyi ziyâret idüb Hâşim Efendi’nin lutfen müsâ’adesiyle istinsâh iderken yanımda merhûm Hâcı Hâfız Mustafa Tevfîk Efendi ile el-yevm Eskişehir mebûsu ve o zaman Amasya’da menfî olan İstanbullu Yahya Gâlib Beg var idi. Hâşim Efendi’nin sözü de şâyân-ı dikkat idi. Oldukça târîhe vâkıf olan Yahya Gâlib Beg’e oradan ayrıldıkdan sonra bu silsile- nâme hakkındaki mütâla’asını sordum: “Emir Haydar bin Rükneddin şâyân-ı dikkat bir simâdır. Nâdir Şâh zamanında davâ-yı hilâfetle kıyâm iden ve Nâdir Şâh ile hayli uğraşan Mîr Haydar Şirvânî olmalıdır.” dedi. Silsile-nâmenin bâlâsıda görülen ibâre 1289 senesi şa’bânında nakîbü’l-eşrâf olub 1294 senesi zi-l-kadesinin on dördünde vefât iden sudûr-ı ‘âlimiyyeden hattât-ı meşhûr Tosyalı Bostan-zâde es-Seyyid İzzet Mustafa Efendi’nindir. Türkçesi “Bu silsile-nâmeye bakdım” demekdir. Bu da tasdîka delâlet itmez. Bu silsile-nâme üzerinde icrâ itdiğim tetebbuât ve tedkîkât-ı târîhiyyeyi hulâsaten arz idiyorum. Şeyh müşârün-ileyhin peder-i âlîleri olan Rûkneddin Paşa bin Muhammed Rızâ bin Mîr Haydar’dır. Fakat Mîr Hasan Efendi pederinin Mîr Mu’iniddin Paşa olduğunu söylerdi. Cedd-i âlîleri Mîr Haydar Şirvânî, her hâlde eş-Şeyh Ali bin İbrahim el-Berküşâdî el-Dağıstânî mahdûmu ve es-Seyyid eş-Şeyh İbrahim bin es-Seyyid Ali el-Hasanî el-Berküşâdî’nin kerîme-zâdesi olduğu anlaşılır. Çünki Berküşâdî eş-Şeyh Ali Efendi tarafından te’lîf ve Sultân Mustafa-i sânîye takdîm idilerek Kütüb-hâne-i hümâyûnda ١2٠٣ numarada mukayyed Kevâkibü’s-
“Kendi şeyhi ve kayın pederi olan es-Seyyid eş-Şeyh İbrahim bin es-Seyyid Ali el-Hasanî el-Berküşâdî, 1048’de Sultân Murâd-ı râbi’in irâdesiyle şehîden vefât iden es-Seyyid eş-Şeyh Mahmûd el-Ermuîü’n en-Nakşibendî hulefasından olub kesret-i mürîdânına binâen hurûcundan havf iden İran Şâhı Safî Şâh tarafından ahz ve Alamut Kal’ası’nda habs idilmekle 1086’da vefât itmişdi.” Şeyhinin vefâtı üzerine Dağıstan’dan hicret idüb İstanbul’a geldi. Bir müddet ******** Hüsameddin Hüseyin, a.g.e. C. 9, s. 270-297. Yüklə 6,81 Mb. Dostları ilə paylaş:
|