Ijtimoiy- gumanitar fanlar kafedrasi

3. Kompyutr o`yinlarining ruhiy va jismoniy xatarlari
Shuni ta'kidlash kerakki, kompyuter o'yinlari paydo bo'lganidan beri jiddiy rivojlanishga muvaffaq bo'ldi: o'yin dunyolari ancha katta va batafsilroq bo'ldi, syujetlar yanada murakkablashdi, fizika esa avvalgidan o'nlab marta realistik. Ammo o'yinlardagi grafikalar ayniqsa oldinga siljidi, so'nggi o'yin yangiliklaridagi videolarni kino sahnalari bilan osongina chalkashtirib yuborish mumkin.
Kompyuter o'yinlari ko'plab janrlarga bo'linadi, ular qisman kompyuter o'yinlari zararsiz bo'lishini yoki ma'lum o'yinlarning rivojlanishiga hissa qo'shishini aniqlaydilar. salbiy fazilatlar unga qiziqqan odam. Bugungi kunda kompyuter o'yinlarining eng mashhur janrlaridan biri bu shooter. Aslida, bu o'yinning asosiy maqsadi raqiblarni yo'q qilishdir, xoh ular begona yirtqich hayvonlar, dushman armiyasining askarlari yoki boshqa belgilar. Harakatli o'yinlar ham juda mashhur. Bu janr otishmaga yaqin, lekin syujet komponentining ustunligi bilan ajralib turadi. Bundan tashqari, ko'p odamlar strategiya, sport va mantiqiy o'yinlarni o'ynashni yaxshi ko'radilar. Va, albatta, rolli o'yinlarni eslatib o'tish mumkin emas, ularning aksariyati onlayn rejimga ega. Bunday o'yinlarda odam o'z qahramonining roliga to'liq ko'nikishga, o'yin davomida boshqa belgilar bilan aloqa qilishga taklif qilinadi.
Birinchi kompyuter o'yinlari 1990-yillarning boshlarida paydo bo'lgan va o'shandan beri ularning inson ruhiyati va xatti-harakatlariga ta'siri haqidagi bahslar hamma joyda ham so'nmagan. Bizning zamonamizda, kompyuter o'yinlarining mashhurligi aql bovar qilmaydigan darajada bo'lganida, ularning zarari haqidagi savol avvalgidan ham dolzarbdir. Nafaqat bolalar va o'smirlar bo'sh vaqtlarini kompyuter o'yinlarida o'tkazishni yaxshi ko'radilar, balki juda kattalar, ba'zan hatto juda hurmatli yoshdagi odamlar ham. Agar ilgari g'amxo'r ota-onalar kompyuter o'yinlarining farzandlari uchun zarari muqarrarligiga to'liq ishonch hosil qilgan bo'lsa, bugungi kunda kompyuter o'yinlarida o'sgan avlod bunga shubha qilmoqda. Va haqiqat shundaki, kutilganidan farqli o'laroq, ularning aksariyati aqli zaif yoki manyak bo'lib o'smagan, aksincha, oddiy odamlar, printsipial jihatdan, boshqalardan farq qilmaydi. Ammo bu barcha kompyuter o'yinlari mutlaqo zararsiz va ajoyib dam olish shakli ekanligini anglatadimi? Va kompyuter o'yinlaridan foyda bormi? Ushbu maqolada siz ushbu savollarga javob topasiz, lekin birinchi navbatda, bugungi kunda qanday o'yinlar haqida gapiraylik.
Medialarning qudrati turli stereotip(qolip va andoza)larni, masalan, jinslarning jamiyatdagi an’anaviy rolini taqdim etish va singdirishda ham ko’rinadi. Odatda, ko’ngilochar filmlarda bosh qahramon erkak kishi bo’lib, ayol timsoli doim uning panasida talqin etiladi. Garchi ko’ngilochar dasturlar qiziqarli va beozor tuyulsa-da, ular orqali inson yangi qadriyat va qarashlar bilan tanishadi yoxud ilgari olingan tasavvurlarini mustahkamlaydi. Tomoshabin ma’lum bir yo’nalishda shaxsiy tajribaga ega bo’lmagan holatda OAVning ta’sir kuchi yanada ortadi. Ammo inson o’ziga tanish bo’lgan mavzular bo’yicha ham o’z ongida muayyan stereotiplarni shakllantiradi. Masalan, yuqorida qayd etilgan gender stereotiplari aksariyat hollarda OAV kontenti orqali shakllanadi.
“Mir” telekanali orqali bir necha yildan beri o’zbek kinochilari tomonidan suratga olingan “Superkelinchak” filmi takror-takror namoyish etiladi. Bir qarashda, filmda o’zbek oilasi uchun noodatiy bo’lgan holat tasvirlangandek, ya’ni oilaga boshqa millat qizi kelin bo’lib tushadi. Ammo turmush tarzi, an’analar, uni jamiyatda ustuvor bo’lgan gender stereotiplari bilan kelishishga undaydi. U o’zi uchun yangi bo’lgan oilaning turmush tarziga kirishib ketishi, o’ziga nisbatan bu oilaning boshqa a’zolari hurmat bilan munosabatda bo’lishi uchun ko’p zahmat chekishiga to’g’ri keladi.
Stereotiplar har doim ham salbiy bo’lmaydi, ular ko’pincha atrof-olamni anglab yetishimizda yordam beradi. Salbiy stereotiplarni yengib o’tish uchun shaxsiy tajriba, tahlilning yangi doirasi va mazkur mazmundagi boshqa OAVda taqdim etilgan axborot zarur bo’ladi. Zotan, mediamahsulotlari kundalik hayotimizda mavjud bo’lgani bois, ularda aks etgan nuqtai nazarlar tabiiy qabul qilinishi va bizning fikr, qarash va qadriyatlarimizga ta’sir ko’rsatishi mumkin. Yangiliklar voqelikni aks ettirishda holis ekanini da’vo qiladi. Ko’ngilochar dasturlar esa aksincha, ko’ngilxushliklar borasidagi bizning tajribamizga tayanadi. OAVning hayotimizga ta’sirini anglab yetish uchun bizga har kuni amalda sinab boriladigan ko’nikmalar zarur bo’ladi.