İkinci dünya müharibəsinin abş üçün nəticələri
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
157 embarqo 1974- cü il martın 17-dən təxirə salındı. Lakin neftin yük- s ək qiyməti saxlanıldı. Bu isə ABŞ-ı və onun yaxın müttəfiqlərini Yaxın şərq münaqişəsinə daha diqqətlə yanaşmağa məcbur etdi. 1973- cü ilin dekabrın 5-6-da AİB-nin üzvlərinin Xarici İşlər Nazirliyinin Brusseld əki müşavirəsində onun 9 üzvü Yaxın Şərq üzr ə xüsusi qətnamə qəbul etdi. “Yaxın Şərq bəyənnaməsi” adla- nan h əmin bəyannamədə Yaxın Şərqdə sülhə güc yolu ilə deyil, dövl ətlərin suverenliyinə, ərazi bütövlüyünə və müstəqilliyinə hörm ət əsasında nail olmaq nəzərdə tutulurdu. AİB elan etdi ki, onlar Yaxın Şərq probleminin həllinə istər tək, istər kollektiv kö- m ək etməyə hazırladılar. Eyzenhauerd ən başlayaraq bütün ABŞ rəhbərləri, o cümlədən Nikson Ərəb-İsrail probleminin həllinə ciddi vaxt, enerji və danışıqlar sərf etmişlər. 1973- cü il Ərəb-İsrail müharibəsindən sonra ABŞ bu münaqişənin həllində öz diplomatik fəaliyyətinin davamlı xarakter alma sına qərar verdi. Elə buna görədir ki, ABŞ dövlət katibinin Yaxın Şərq və Cənubi Asiya məsələləri üzrə köməkçisi Q.Sonders 1978-ci ilin iyununda Konqresin nümay əndələr palatasındakı çıxışında qeyd edirdi ki, “bu problemə artıq sadəcə qaçqın problemi kimi baxılmır. Bu Fələstin xalqıənın qanuni hüquqlarının t əmin edilməsi məsələsidir. Bu fələstinlilərə gələcək müqəddəra- tını həll etmək imkanı verməklə, onun sabit və təhlükəsiz olmaqla İsraillə yanaşı inkişaf etməsini əsaslandıracaq”. 1973-cü ild ə Cenevredə İsrail və ərəb dövlətlərinin iştirakı ilə beyn əlxalq konfrans keçirildi. Bu konfransda SSRİ və ABŞ həm- s ədr kimi iştirak etdilər. Cenevrə konfransının birinci mərhələsi 1973- cü il dekabrın 21-də başlandı və burada işlək hərbi qrup t əşkil edildi. Bu qrup ilk növbədə qoşunların ayrılması məsələsini müzakir ə etdi. Məhz bu qrupun ilk “müsbət” işi o idi ki, o İsrail, Misir v ə Suriya silahlı qüvvələrinin ayrılması məsələsində razılığa g əldi. Nəticədə İsrail, Misir və Suriya arasında bufer zonası yaradıldı. 1974-77-ci illər ərzində hər 2 tərəf arasında danışıqlar getdi ki, 338 saylı qətnaməyə əməl edilsin. 158 F ələstin problemi və onun 70-ci illərdə aktuallaşması 70-ci ill ərdə Fələstin probleminin aktuallaşmasına səbəb bu vaxta q ədər ona ancaq Fələstin qaçqınlarının problemi kimi yanaşılması idi. Əslində bu Fələstin ərəb xalqının taleyi məsələsi idi v ə o, bu vaxta qədər nəzərə alınmırdı. 70-ci illərdə Fələstin probleminin siyasi s əpgidə həlli məsələsi ön plana keçdi. Bu m əsələnin ön plana keçməsində Fələstin müqavimət hərəkatı xü- susi rol oynamışdır. F ələstin müqavimət hərəkatı 1948-1949-cu illərdə meydana g əlmiş, bu dövrdə Fələstin ərəblərinin ilk təşkilatları yaranmışdır. 1967-ci ild ə Y.Xabaşın başçılığı altında Fələstin azadlıq Xalq C əbhəsi, 1969-cu ildə N.Xavanın başçılığı altında Fələstin Azadlıq Xalq Demokratik c əbhəsi yaradıldı. Hələ bundan əvvəl 1966-cı ild ə “As-Sanka” təşkilatı Suriyada İ. Af Kadinin başçılığı altında yaradılmışdır. 1969-cu ild ə A. A. Əhmədin başçılığı altında Ərəb Azadlıq C əbhəsi yaradıldı. 1976-cı ildə T. Yaqubun başçılığı altında Fələs- tin Azadlıq Cəbhəsi, Fələstin Milli Cəbhəsi yaradıldı. H ələ 1959-cu ildə Qahirədə Y.Ərəfatın başçılığı altında F ələstin miııi azadlıq təşkilatı (FATX) yaradıldı. 1962-ci ildə onun t ərkibində “Əl-Asif” (Tufan”) təşkilatı da yaradıldı. 1963-cü ildə Əhməd Şükeyrənin başçılığı altında “Fələstin birliyi təşkilatı” meydana g əldi. Bu h ərəkatın uzun sürən inkişafı nəticəsində 1964-cü ilin sentyabr ayında Ərəb ölkələrinin İsgəndəriyyədə keçirilmiş müşa- vir əsində FAT yaradıldı FAT-a əvvəlcə A. Şükeyri başçılıq edirdi. FAT əsas məqsədi müstəqil Fələstin dövlətinin yaradılması idi. FAT- ın qəbul etdiyi milli xartiyada aşağıdakılar nəzərdə tutulurdu: Madd ə 1. Fələstin-Fələstin ərəblərinin vətəninin ayrılmaz t ərkib hissəsidir, Fələstin xalqı isə ərəb millətinin ayrılmaz tərkib hiss əsidir. Madd ə 2. İngiltərə mandatında olan Fələstin ərazisi F ələstinin ərazi bütövlüyünü təmin edir. Madd ə 3. Fələstin xalqı öz müqəddəratını təyin etmək hüququna malikdir. 159 Madd ə 6. Ancaq o, yəhudilər fələstinli sayılır ki, onlar h əmişə Fələstində yaşamışlar. Madd ə 9. Silahlı mübarizə Fələstin xalqının azadlığının yegan ə vasitəsidir. Madd ə 21. Fələstin xalqı Fələstinin tam azadlığına qədər mübariz əni davam etdirəcəkdir. 1969- cu ilin fevralından FAT-a Y. Ərafat başçılıq etməyə başladı. İordaniya qoşunları ilə 1970-ci ilin sentyabrında olan toqquşma zamanı demək olar ki, on minlərlə fələstinli öldü, 100 min ə yaxın isə yaralandı. 1970-ci ilin sentyabrın 27-də Qahirədə İordaniya ilə FAT arasında bağlanan sazişə əsasən fələstinlilər İordaniyadan tədricən Livana axışmağa başladılar. Fələstinlilərə qarşı İsrail hökuməti tez-tez terror metodundan istifadə edirdi. 1970- ci ilin sentyabrın 6-da fələstinlilər Qahirə, 2 İordaniya, bir London aeroportunda 4 t əyyarə tutub saxladılar. Ümumiyyətlə, sentyabrın 9-19-u arasında fələstinlilər İordaniyada 3 təyyarə tutdular. 1970- ci ilin sentyabrı “Qara sentyabr” kimi tarixə daxil oldu. F ələstinlilər əsasən İordaniyanın ərazisində yerləşirdilər. H əmçinin burada FAT-ın rəhbərliyi və fələstinlilərin silahlı dəstə- l əri yerləşdilər, 1970-ci ildə İordaniya onları ərazisindən çıxarmağa c əhd göstərdi və qismən buna nail oldu. Bu hadisədən sonra f ələstinlilər İordaniyadan sıxışdırılmağa başladı. Onlar Livanda yerl əşirdilər. Ələ keçirilmiş girovlar ancaq 1970-ci il sentyabrın 30-da azad edildil ər. 1970-ci ilin noyabrın 28-də fələstinlilər İor- da niyanın baş naziri B.Telli qətlə yetirdilər. 1970-ci ilin mayın 30- da İsrailin hava limanlarının birində İsrailin 26 vətəndaşı öldürüldü. F ələstinlilərin Qırmızı Ordu təşkilatı da bu terrorda iştirak etdi. 1972-ci il sentyabrın 5-də Münhendə keçirilən yay olimpiada oyunları zamanı “Qara sentyabr” adlı Terror təşkilatının üzvl əri İsrailin yığma komandasının üzvlərini girov götürdülər, onların 11 nəfəri öldürüldü. 1973-cü il martın 2-də onlar Sudanda ABŞ səfirini öldürdülər. Beləliklə, fələstinlilər tərəfindən baş ver ən terrorlar nizamsız xarakter aldı və Yaxın Şərqin hüdudlarından kənara çıxmağa başladı. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|