İlham A.Mazanlı_________________________________________________________
457
texniki vasitələrlə ötürülməsi yox, onun necə əldə edilməsi,
həqiqətə nə dərəcədə uyğun olması (obyektivlik) və nə
dərəcədə dəqiq ifadə edilməsidir (sənətkarlıq).
İnsanın ağlı, düşüncə qabiliyyəti nə qədər çox
inkişaf etsə, gerçəklik haqqında o qədər dqiq, düzgün bilik
əldə edər, hiss orqanlarının verdiyi zahiri məlumatla
kifayətlənməyərək, daxili, sabit, zəruri əlamətləri üzə
çıxarır, ümumilərin nə dərəcədə əlaqəli olduğunu öyrənir
(peşəkarlıq, prinsipiallıq).
Biliklərin əsasında əməli fəaliyyət dayansa da, bilik
də öz növbəsində fəaliyyt meydanını genişləndirməyə
(jurnalistin dünyagörüşünü) xidmət edir. Lakin hər bir
konkret fəaliyyət üçün müəyyn konkret biliklər tələb olunur.
... Başqa sözlə, elmi fəaliyyət biliyə seçki ilə yanaşılmasını,
müəyyən bir fikrin, ideyanın aydınlaşması, kristallaşması
üçün zəruri olan mühm biliklərin ön plana çəkilməsini,
xüsusi müstəviyə köçürülməsini (problemin aktuallığı) tələb
edir.
Əbu Turxanın hikmət dünyası.
Prof.Dr.Səlahddin Xəlilovun təqdimatında.
Bakı, “Çaşıoğlu” nəşriyyatı, 2012, səh. 355-357.
P.S.
kursivlər mənimdir – İ.M.
KİV millətlərarası və dövlətlərarası münasibətlərin təkmilləşdirilməsi faktoru kimi
458
NƏTİCƏ
Kütləvi informasiya vasitələrinin millətlərarası
münasibətlərin təkmilləşdirilməsi amili kimi elmi
xarakterstikasının açılması məqsədi ilə apardığımız tədqiqat
işi (1986-1991-ci illərdə SSRİ-də milli münasibətlərin
həddindən artıq kəskinləşdiyi dövrü əhatə edir) bizə bu
prosesin səmərəliliyinə təsir edən kompleks obyektiv və
subyektiv faktorları müəyyən etmək imkanı vermişdir.
Tədqiqatımızın qarşısında duran məqsəd və vəzifələlərdən
(millətlərarası münasibətlərin gərginləşməsi və milli
qarşıdurma şəraitində – Dağlıq Qarabağ hadisələri
dövründə – mərkəzi və regional KİV-in fəaliyyətinin təhlili,
müasir dövrdə milli inkişaf, millətlərarası və dövlətlərarası
münasibətlərin təkmilləşdirilməsində KİV-in yeri və rolu)
çıxış edərək aşağıdakı konseptual xarakterli nəticələrə
gəlmişik:
1.
Demokratik cəmiyyətin, hüquqi dövlətin əsaslarının
yaradılması
şəraitində millətlərarası
və
dövlətlərarası münasibətlərin təkmilləşdirilməsi
məsələləri xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Milli inkişaf
siyasətinin formalaşması, millətlərarası
və
dövlətlərarası münasibətlərin təkmilləşdirilməsi
prosesində ən aktiv və təsirli rolu isə kütləvi
informasiya vasitələri oynayır. Cəmiyyətdə gedən
İlham A.Mazanlı_________________________________________________________
459
dəyişikliklərin dinamik xarakteri isə öz növbəsində:
a) bütün səviyyələrdə KİV-in fəaliyyətinin daha da
canlandırılmasını; b) cəmiyyətdə gedən proseslərdən
kənarda və geri qalmamasını, əksinə cəmiyyətədki
funksiyasına görə bu prosesləri qabaqlamasını,
onları yönləndirməsini və proqnozlaşdırmasını; c)
milli proseslərin, millətlərarası və dövlətlərarası
münasibətlərin siyasi və praktik məzmununun
hərtərəfli və tam təhlilini; d) onların obyektiv və
dərindən işıqlandırılmasını tələb edir. Kütləvi
informasiya vasitələri bütün hallarda, xüsusilə də
millətlərarası və dövlətlərarası münasibətlərin
kəskin xarakter aldığı situasiyalarda vacib
stabilləşdirici faktor rolunu oynamalıdır;
2.
Tədqiqatlar göstərir ki, keçmiş SSRİ-də cəmiyyətin
demokratikləşməsi, vətəndaş
cəmiyyətinin
əsaslarının yaradılması istiqamətində atılan ilk
addımlar belə, bu ölkədə, o cümlədən, Qafqaz
regionunda millətlərarası münasibətlər sahəsində
ciddi problemlərin olduğunu ortaya qoydu, bu da öz
növbəsində uzun müddət “qapalı” qalan mövzuların
açılmasına və kütləvi informasiya vasitələrində
işıqlandırılmasına imkan yaradır. Lakin, həmin
dövrdə mətbuatın köməyi ilə bir çox stereotipləri
sındırmaq mümkün olsa da, kommunist partiyası
bütün istiqamətlərdə olduğu kimi, milli siyasət
sahəsində də əsaslı şəkildə dönüş yarada bilmir və
KİV millətlərarası və dövlətlərarası münasibətlərin təkmilləşdirilməsi faktoru kimi
460
kommunist rejiminin fəaliyyətsizliyi açıq milli
qarşıdurmalara, bəzi hallarda isə məhz bu rejimin
havadarlığı ilə gərgiliyin ən son həddinə gətirib
çıxarır. Bu vəziyyətə hazır olmayan mətbuat da öz
vəzifəsinə uyğun olaraq insanların düşüncələrinin
formalaşmasına təsir göstərə və stabilləşdirici amil
rolunu oynaya bilmir.
3.
Apardığımız araşdırmalar sübut edir ki, SSRİ
məkanındakı “ideoloji əmin-amanlıq”,
“təntənəlilik”, “milli məsələlərin problemsizliyi” ilə
bağlı bəyanatların verildiyi bir şəraitdə kütləvi
informasiya vasitələri arzu olunanları və bəyan
edilənləri gerçəklik kimi qələmə verməklə,
beynəlmiləllə millinin guya əldə olunan vəhdətinin
sosialist həyat tərzinin ayrılmaz xüsusiyyəti olması
“fenomen”indən istifadə edərək, bir növ sosial
sifariş yerinə yetirir.
4.
Milli münasibətlər sahəsində yığılıb qalmış inersiya,
gerçəkliyin obyektiv şəkildə işıqlandırılmasına
“ehtiyacın olmaması” respublika kütləvi informasiya
vasitələrinin də potensial imkanlarına neqativ təsir
göstərir. Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin
kəskinləşməsi və daha da güclənməsi kütləvi
informasiya vasitələrinin bu şəraitdə işləməyə hazır
olmadıqlarını nümayiş etdirir, onların potensialından
səmərəli istifadə etməyi bacaran jurnalistlərin
olmadığını, ümumiyyətlə, münaqişənin
Dostları ilə paylaş: |