İlham Mazanlı
Yüklə 3,34 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- KİV millətlərarası və dövlətlərarası münasibətlərin təkmilləşdirilməsi faktoru kimi
- İlham A.Mazanlı_________________________________________________________
KİV millətlərarası və dövlətlərarası münasibətlərin təkmilləşdirilməsi faktoru kimi 78
maksimum mümkün həllinə nail olmalı, c) Rusiya rəhbərliyini öz geosiyasi ambisiyalarından imtina etmədən avropaatlantika birliyinin tamhüquqlu üzvü ola biləcəyinə və postimperiya ambisiyalarından imtina etməyə inandırma- ğa çalışmalıdır. Bjezinskinin fikrinə görə, bu məsələnin müzakirəsi zamanı Rusiya ilə Gürcüstan arasındakı münasibət və digər qaynar nöqtələrdəki situasiyalar “sammitin” qaynar mövzuları olmalıdır 44 . Rusiya Federasiyasının hazırkı “qızdırmalı” davranışı, imperiyanı (SSRİ) yenidən bərpa etmək ümidləri, postsovet respublikalarının müstəqilliyini qəbul edə bilməmələri bu ölkənin siyasilərinin, o cümlədən, media praktiklərinin və tədqiqatçılarının bəyanatlarında, elmi araşdırmalarında özünü daha qabarıq şəkildə büruzə verir. Bəzi media nəzəriyyəçiləri imperiyanın (Rusiya Federasiyası) perspektivsizliyindən narahat olaraq, cəmiyyətdəki təcrid olunma və sosial-siyasi qruplar arasındakı fikir və mövqe ayrılıqlarının və ixtilafların daha da dərinləşməsini faktiki olaraq ümummilli (ümumdövlət) mətbu kütləvi informasiya vasitələrinin olmaması ilə izah edirlər. Onlar sovetlər dövründə mərkəzi qəzetlər sayılan
44
Бжезинский дал советы Обаме перед визитом в Москву. «Газета.Ru», 02.07.2009. http://www.gazeta.ru/news/lenta/2009/07/02/n_1378224.shtml İlham A.Mazanlı_________________________________________________________ 79
“Труд”, “Комсомольская правда”, “Рабочая трибуна” və s. qəzetləri öz statuslarını qoruyub saxlasalar da və ya da yenidənqurma və aşkarlıq dövrünün ən səs-küylü qəzeti sayılan və hələ də yüksək tirajla çap olunan, lakin “başlı- başına buraxılmış” “Московский комсомолец” qəzetlərini öz funksiyalarını artıq əvvəlki səviyyədə yerinə yetirən ciddi mətbuat nümunələri hesab etmirlər və göstərirlər ki, bu qəzetlərdə millətlərarası münasibətlərin kəskinləşməsinin qarşısını almağa yönəlmiş yazılar çox nadir hallarda çap olunur. Qəzetlər yalnız bu münasibətlərin kəskinləşməsi faktlarını diqqətə çatdırmağı və bütün bunlara görə yalnız hökumət strukturlarını ittiham etməyi (Çeçenistan və qismən də Tatarıstanla bağlı hadisələr zamanı olduğu kimi) bacarırlar. Qəzetlərin böyük bir qismi SSRİ-nin dağılmasını rus imperiyasının və XX əsrin yetmiş illik tarixinin yetişdirdiyi, daxili səbəblərdən törəyən və ya da öz-özünə əmələ gələn proses kimi xarakterizə edir və buna bəraət qazandırırlar. KIV-lər bu nöqteyi-nəzəri əsaslandırmaq üçün müxtəlif arqumentlər irəli sürürlər. Aşağıdakı tipik bir nümunəni buna misal göstərə bilərik: “Kommunistlər milli, dövlət və iqtisadi suverenliyi zorakıcasına dayandırmaqla və boğmaqla respublikalar arasındakı qarşıdurmanın təməlini qoydular. İqtisadi və milli suverenliyə yol verilən kimi, İttifaq dağıldı. Halbuki, İttifaqın suverenliyi həm iqtisadi, həm də milli suverenliyi istisna edirdi”. 45 Ən yaxşı halda 45 Васильев В. П. Методология и методика конкретных социальных KİV millətlərarası və dövlətlərarası münasibətlərin təkmilləşdirilməsi faktoru kimi 80
bunu həmin dövrdə millətlərarası münasibətlər sahəsində baş verən proseslərin mahiyyətinin başa düşülməməsi, ən pis halda isə ictimai şüurun səfərbər edilməsinə yönəldilmiş və bilə-bilə düşünülmüş yarımhəqiqət, əvvəllər Rusiya, sonralar isə SSRİ adlanan və əsrlərlə mövcud olmuş vahid bir dövlətin süqutunun səbəblərinin bir növ “obyektivləş- dirilməsi” cəhdləri kimi də qiymətləndirmək olar. Amma, heç bir halda bu tədqiqatçıların belə bir fikirləri ilə razılaşmaq olmaz ki, SSRİ-nin dağılması heç bir xalq üçün sərfəli deyil, əsrlərlə vahid bir dövlətdə yaşayan, bir-biri ilə sıx iqtisadi, sosial-mədəni və şəxslərarası əlaqədə olan insanlar bu əlaqələri kəsən kimi bir saatın içində yadlaşma zolağına düşdülər, özünütəcrid şəraitində öz faktiki və xəyali suverenlikləri ilə tənha qaldılar. Bu fikri irəli sürən və adıçəkilən prosesi “obyektiv- ləşdirənlər” özləri də başa düşürlər ki, müasir dövrdə və müasir dünya nizamında hər hansı bir ölkənin özünün könüllü razılığı olmasa, heç bir xalq onun bütövlüyünə müdaxilə edə bilməz. Əks halda hazırda bütün dünyada mövcud olan dövlətlərin sərhəd bölgüsünə yenidən baxılmalıdır, çünki onların hamısının sərhədləri ayrıca etnosların məskunlaşdıqları sərhədlərlə üst-üstə düşmür. Bu tədqiqatçıların belə bir fikirləri də yanlışdır ki, dövlət hüququ pozularaq, daha dəqiq desək, beynəlxalq hüququn ümumi normalarına uyğun yaşayan bir dövlət məhv edilərək
исследований СМИ и пропаганды. М.: 1986. İlham A.Mazanlı_________________________________________________________ 81
(SSRİ-nin süqutu nəzərdə tutulur), onun yenidən qurulması prosesində sonrakı hüquqi özbaşınalığa yol açılmışdır. 46
Zənnimizcə, dövlət hüququ pozularaq, beynəlxalq hüququn normalarına uyğun yaşayan bir dövlət məhv edilərkən bu dövlətin malik olduğu güclü ordunun nə bir əsgərinin, nə də ki, əsas prinsipi “hər şey insan üçün, hər şey insan naminə” olan cəmiyyətin heç bir üzvünün bu dövlətin müdafiəsinə qalxmadığını həmin tədqiqatçılara xatırlatmaq onların obyektiv mövqedə olmadıqlarını anlamaları üçün kifayət edər.
Hətta, yuxarıda deyilənlərin hamısının ayrı-ayrılıqa düz olduğunu düşünsək belə, bu müəlliflərin gəldikləri nəticələrlə razılaşmaq mümkün deyildir. Əlbəttə, istənilən xalqın və millətin müstəqil olmağa haqqı vardır, lakin bu xalqın böyük bir qismi artıq ayrıca bir dövlət şəklində öz müstəqilliyini təsbit etmişdirsə, başqa bir dövlətin ərazisində yaşayan kiçik bir qisminin bu iddiada olması əsassızdır və bir növ “siyasi həyasızlıq” və “özbaşınalıqdır”. Belə bir şərt də vacibdir ki, bu müstəqillik başqa xalqların milli ləyaqətinə və hüquqlarına zərbə vurmamalıdır. Sivilizasiyanın inkişafı, demokratik və hüquqi dövlətin əsaslarının yaradılması, vətəndaş cəmiyyəti uğrunda mübarizə göstərir ki, millətlərarası və
46 Власть, закон, пресса. Материалы конференции. М.: Б. п., 1998. http://www.dissercat.com/content/sredstva-massovoi-informatsii-kak- mekhanizm-sovershenstvovaniya-natsionalnykh-otnoshenii Yüklə 3,34 Mb. Dostları ilə paylaş:
|