İlkel, Köleci ve Feodal Toplum
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
45 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum BEÞÝNCÝ BÖLÜM ÝLKEL TOPLULUÐUN PARÇALANIP DAÐILMASI 1. TUNÇ VE DEMÝR DEVRÝNDE ÜRETÝCÝ GÜÇLERÝN ÝLERLEYÝÞÝ Madensel Avadanlýklarýn Bulunuþu Taþtan yapýlma avadanlýklar sürekli olarak yetkinleþmekle birlikte, emek üretkenliði son derece düþük olmakta devam edi- yor. Toplumun üretici güçlerinin ileriye doðru gidiþinde köklü bir deðiþiklik, ancak MÖ 5. ilâ 6. binyýllarýnda, madensel aletler yapýl- maya baþlandýðý zaman, kendini gösterdi. Madensel aletlerin kulla- nýlmasý, toplumun üretici güçlerinde genel bir ilerlemeye neden oldu, emek üretkenliðini hýzla yükseltti ve, sonuç olarak da, üretim iliþkilerinde ve insanlýðýn bütün yaþam tarzýnda deðiþiklikleri zorun- lu kýldý. Ýnsanlar, avadanlýklarý için hammaddeler ararken, taþ balta vuruþlarý ile biçim verebildikleri bakýrý buldular. Bakýrdan [sayfa 49] baltalar, saldýrmalar, ok ve mýzrak baþlarý yaptýlar. MÖ 6. binyýla doðru, Asya, Afrika ve Avrupada, avadanlýkla- rýn yapýmý için yeni maddeler ve madenler kullanýlmaya baþlandý. MÖ 4. binyýlda, Afrika, Ön Asya ve Hindistanda, ilk maden 46 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum eritme, dökme yöntemleri uygulanmaya baþlandýðý zaman, maden- lerin kullanýlmasý daha da arttý. Ýnsan, alaþýmlarý (özellikle bakýr ve kalay alaþýmýný) öðrendi. Baþlangýçta, madenler, çok az ve düþük nitelikteydi, ayrýca daha uzun bir zaman, insanlar, taþ avadanlýklar- dan tamamýyla vazgeçemediler. Bakýr, tunç, daha sonra demirden aletlerin yardýmýyla insan, taþý, tahtayý, kemiði ve boynuzu iþleme sanatýný yetkinleþtirdi; þimdi artýk madensel çapalar, oraklar, baþka aletler ve kapkacak yapýyor- du. Ayný çaða doðru aðaçtan büyük evler yapýlmaya da baþlandý. Ýnsan, benzetmeye dayanan ilkel mekanizmalarý, ellerinin yerine koymayý denedi. Böylelikle çömlekçi tornasý (çýkrýðý) ve ilkel dokuma tezgâhý icat edilmiþ oldu. Bu ilk mekanizmalar, yalnýz üre- tilen maddelerin niteliklerini iyileþtirmekle kalmadý, insan emeðinin üretkenliðini de büyük ölçüde artýrdý. Topraðýn Ýþlenmesinde Geliþme Madenden aletlerin kullanýmýnýn yaygýnlaþmasý, topraðýn iþlenmesinde çok büyük bir rol oynadý. Bu, Mýsýrda, Filistinde, Ýran yaylasýnda, Irakýn dað eteklerinde, Orta Asyanýn güneyinde, büyük ölçüde uygulanmaktaydý; daha sonra, Batý Asyaya, Hindistana, Çine, Küçük Asyaya, Balkan Yarýmadasýna, Avrupanýn ormanlýk bölgelerine ve orman stepleri bölgelerine, Kafkasyaya ve Afrikaya da yayýldý. Kurak ve sýcak iklimlerde, topraðýn iþlenmesi, ancak yaðmur- larýn sýk olduðu bölgelerde ve akarsularýn seller gibi [sayfa 50] bol aktý- ðý dað eteklerinde olanaklýydý. Buralarda, insanlar, suyu, tarlalarýna getirmek için arklar kazmaya baþladýlar. Daha sonra, barajlar ve bentler kurarak sularýn düzeyinin yükseltilmesi ve ayrýca bu sularýn özel su haznelerinde, büyük kayalara yontulmuþ bir çeþit sarnýçlar içinde saklanmasý öðrenildi. Topraðý sulama yönteminin ilerlemesi, bir yandan tarýmýn yeni bölgelere yayýlmasýna, iþlenen toprak ala- nýnýn artmasýna yardým etti, öte yandan da ürünü farkedilir bir þekilde iyileþtirdi. Artýk, tarým, doðanýn kararsýzlýðýna gitikçe daha az baðlý oluyor ve tarýmýn insanlara saðladýðý zahire miktarý, durmadan artý- yordu. Tarýmda ilerleme, özellikle büyük nehirlerin geçtiði verimli vadilerde çabuk oldu; nehirlerin yýllýk kabarmalarý, tarlalara, bitki 47 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum besinleri bakýmýndan zengin balçýk ve lös býrakýyordu. Ayný tarla, arka arkaya birkaç mevsim ekilebiliyordu. Çiftçilerin yapacaklarý þey, yalnýzca, sulama kanallarý açmaktý; nehirlerin kabarmasý sý- rasýnda biriken su, kurak mevsimde, bu kanallarla, tarlalara geliyor- du. Daha az verimli ülkelerde, insan, sýk sýk tarla deðiþtirmek zorunda kalýyordu. Ormandan tarla açýyor, aðaçlardan kalan çotuklarý, kökleri temizliyor ve sonunda topraðý ekime hazýrlýyordu. Bu bölgelerde, tarlalar, ancak verimliliklerini koruduklarý birkaç yýl boyunca kulla- nýlabiliyordu. Topraðýn verimden düþmesi, çiftçileri, baþka toprakla- ra geçmeye zorluyordu. Terkedilen tarlalar, yýllar boyunca yeniden ormanla kaplanýncaya deðin, malaz (sürülmemiþ, ot bürümüþ Tar- la) halinde kalýyordu. Bu tarým sistemine, yakýlarak yanmýþ orman- da gezici tarým denir. Dünyanýn pek çok bölgesine yayýlmýþ bir sistemdi. Sulu tarým ya da yakýlarak açýlmýþ orman tarlasýnda gezici tarým, madenden aletleri gerektiriyordu. Baþlýca alet, önce taþtan, sonra madenden yapýlmýþ çapaydý. Bu yüzden, bu çaðýn tarýmýna, çok kez, çapalý tarým denir. Uygun bölgelerde, tarým, gitgide çok geliþmiþ bir düzeye ulaþtý ve insanlarýn baþlýca uðraþý oldu. [sayfa 51] Hayvancýlýkta Ýlerleme Doðal koþullarýn tarýma uygun olmadýðý yerlerde, hayvan yetiþtiriciliði geliþme gösterdi. MÖ 5. ilâ 4. binyýllarýna doðru subtropikal bölgenin birçok kabileleri, köpekten baþka koyun, keçi, domuz, eþek, inek ve çeþitli antilop türlerini de evcilleþtirmiþlerdi. Sürü hayvanlarýnýn yetiþtiril- mesi, avcýlýktan daha çok ürün veren, daha üretken bir faaliyeti ve bu durum, kendilerini avcýlýða vermiþ olan step bölgelerindeki ka- bilelerin, gittikçe çoban kabileler haline dönüþmelerinin nedeni oldu. Bazý yerlerde hayvancýlýk, tarýmdan daha üretkendi. Ve birçok kabi- le, kendilerini, yalnýz hayvancýlýða vererek, tarýmý terekettiler. Kýr kabileleri ya da çoban kabileler, özellikle et, süt, süt ürünleri, deri, yün vb. þeyler üretiyorlardý. Tarýmcýlar ise, tersine, oldukça önemli miktarlarda her çeþit tahýl, sebze ve meyve elde ediyorlardý. Baþlangýçta, hayvan yetiþtiricisi kabileler, gezgin deðillerdi ve otlak tümüyle tükenene deðin ayný yerde oturuyorlardý. Buzullarýn gerilemesi sonunda, gittikçe sýklaþan kuraklýklar, özellikle Orta Asyadaki otlaklarý yoksullaþtýrýyordu. Kuzey Afrika ve Orta Asya boz- Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|