İlkel, Köleci ve Feodal Toplum
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
48 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum kýrlarýný terkederek daha iyi alanlar aramak üzere yola çýkan çoban kabilelerin göçlerinin kökeninde, bu olay vardý. Bazan çoban ka- bileler, büyük nehirler havzasýna yerleþiyor, ya tarýma geçerek ya da tarýmla hayvancýlýðý birleþtirerek yerli halk ile kanþýyorlardý. Baþka yerlerde bunun tersi bir sürece raslanýyordu: tarýmcýlar, hayvan yetiþtiricisi haline geçiyordu. Bu durum, çoban klan ve kabileleri ile tarým klan ve kabileleri arasýnda iliþkiler kurulmasýnda büyük bir rol oynadý, ama hayvan yetiþtirici kabilelerin, klan topluluðu yýðýnýndan ayrýlmasý genel olarak durmadý. Tarýmýn ve hayvancýlýðýn geliþmesi, insanlýk tarihinde büyük bir ilerlemeydi. Zorlu bir çaba sürdürerek insanlar, [sayfa 52] yeni bitki türlerini ayýrýp seçme ve kendilerine yeni hayvanlarýn hizmetlerini saðlama durumuna geldiler. Þimdi artýk maddî mallarý çok miktar- da elde ediyorlardý. Ýlkel topluluklarýn emek üretkenliði, ayný za- manda, toplumun ileriye doðru genel gidiþini belirleyerek, hýzlý bir tempoya ulaþýyordu. 2. ÜRETÝM ÝLÝÞKÝLERÝNDE DEÐÝÞÝKLÝK Ýlk Toplumsal Ýþbölümü Ýnsanlýðýn tarýmda ve hayvancýlýkta uzmanlaþmasý, ilk toplum- sal iþbölümünü baþlattý. Uzun bir pratik sonunda, çoban kabileler, uzmanlaþmanýn ilerlemesi için zorunlu olan teknikleri, zamanla, oldukça geliþtirdiler. Ayný zamanda üretkenlik arttý ve hayvan yetiþtiricileri çok daha fazla ürün elde etmeye baþladýlar. Tarýmcýlar da kendi bakýmlarýndan topraðýn iþlenmesini geliþtirmiþler ve ürü- nü iyileþtirmiþlerdi. Uzmanlaþma, üretkenliði oldukça yükselten alet- lerin ve üretim araçlarýnýn evrimine yardým ediyordu. Çobanlar ile tarýmcýlar arasýndaki iliþkiler, ayrýca, üretici güçle- rin ilerlemesinde büyük rol oynadý. Çoban kabilelerin coðrafî yayýlý- mý öyle oldu ki, antikçað uygarlýðýnýn bütün bölgelerinde çoban kabileleri, tarýmcýlarýn yakýnlarýnda yaþýyorlardý, bu durum da, buluþ- larýn ve iþ deneyiminin deðiþ-tokuþuna katkýda bulunuyordu. Bu iliþkilerin, en baþta, keçi, inek, eþek gibi hayvanlarýn, tarýmda çekim hayvaný olarak kullanýlmasý sonucunu verdi. Kas gücü insanýnkin- den üstün olan çekim hayvanlarýndan yararlanýlmasý, özellikle MÖ 3. binyýllarýnda Mezopotamyada, ve Ýran aylasýnda ortaya çýkan aðaç 49 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum karasaban gibi yeni aletlerin bulunuþuna ve yayýlmasýna olanak saðla- dý. Çeki hayvanlarýnýn ve yeni avadanlýklarýn kullanýlmasý, topraðýn üretkenliðini daha da artýrdý. Demek ki, böylece, toplumun üretici güçlerinin yetkinleþme- sinin [sayfa 53] ortaya çýkardýðý ilk toplumsal iþbölümü, üretimin ve emeðin üretkenliðinin genel ilerleyiþine yardýmcý oldu. Ýkinci Toplumsal Ýþbölümü Daha sonra, üretici güçlerdeki geliþme, özellikle madenden aletlerin yapýmý için çeþitli madenlerin, çok geniþ bir biçimde kulla- nýlmasý sonucunu doðurdu. MÖ 14. yüzyýlda ortaya çýkan demir aletler, tarýmda, kayda deðer hýzlý bir ilerleme saðladý. Demirden balta ve kürekler, baltalýk ormanlarýn açýlmasýný ve topraðýn otlaklar ve ekim tarlalarý olarak hazýrlanmasýný çok kolaylaþtýrdý, ve böylece iþlenen alanlar çok geniþledi. Eskiden tarýmda baþlýca alet olan çapa, giderek yerini demirli sabana býrakmaya baþladý. Topraðýn daha iyi iþlenmesi olanaðýný saðlayan avadanlýklar ve çeki hayvanlarýnýn önemli bir ölçüde yayýlmasý, çiftçi emeðinin üretkenliðini hissedilir bir biçimde artýrdý. Demirden ve baþka madenlerden yeni avadanlýklar kullanýl- masý, alet yapýmýnda yararlanýlan aðaç, taþ, kemik ve baþka ma- denlerin iþlenmesinde ileriye doðru bir atýlým yarattý. Öte yandan, madenden avadanlýklar, eski avadanlýklarýn geliþmesine yardým etti, bu da, çalýþma alýþkanlýklarýnýn ve teknik yöntemlerin duraksama- dan geliþmesini saðladý. Dökümcülük ve maden iþlenmesi, çömlekçilik ve baþka yeni sanayiler, özel donatýmlarý gerektiriyordu. Demirci ocaðýna, çöm- lekçi tornasýna vb. gereksinme duyuluyordu. Nispeten yüksek üretken, karmaþýk aygýtlarýn bulunuþu, bu- nun gibi madenlerin, en baþta demirin üretimi, bu sanayileri öðren- miþ olan kiþileri özel bir duruma getirdi. Üretici güçlerin ilerlemesi, insanlarýn, üretimin þu ya da bu kolunda uzmanlaþmasýný gerektiri- yordu. Böylece, topluluðun baðrýnda, zanaatçýlar tabakasý belirdi. Aslýnda, zanaatçýlarýn çalýþmasý, bireysel tüketim mallarýnýn üreti- mine deðil, bütün topluluk için gerekli iþ avadanlýklarýnýn [sayfa 54] ve baþka eþyalarýn üretimine ayrýlmýþtý. Meslekî ilk zanaatsal faaliyet- 50 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum ler, madenlerin eritilmesi, madensel eþyanýn yapýmý, çömlekçilik ve dokumacýlýk oldu. Emeðin üretkenliðinin yükselmesi, böylece, ikinci toplumsal iþbölümüne götürdü. Üretici güçlerin geliþmesi, dolaysýz tüketim mallarýnýn üreti- mine, doðrudan doðruya katýlmasa da, gene de toplum bakýmýn- dan daha az gerekli olmayan bir iþi görenler de dahil olmak üzere, topluluðun bütün üyelerinin gereksinmelerini karþýlayabilmek ola- naðýný saðladýðý zaman, ancak o zaman, bu olay, yani ikinci toplum- sal iþbölümü gerçekleþebildi. Deðiþimin Ortaya Çýkýþý Ýlk toplumsal iþbölümü, kabilelerin iki geniþ grup halinde, hayvan yetiþtiricileri ve çiftçiler olarak bölünmesi ile sonuçlandý. Öte yandan da, topluluklar arasýndaki baðlan güçlendirme gerek- sinmesi kendini duyurdu. Çoban kabileler, þimdi, fazla miktarda hayvan, deri, yün, et ve benzeri hayvansal ürünleri ellerinde bulun- duruyorlar, ama tahýl, sebze ve benzeri tarýmsal ürünlere sahip bu- lunmuyorlardý. Tarýmcý topluluklarda ise bunun tersi ortaya çýkýyordu. Ürünlerini birbirleriyle deðiþmek kabileler için zorunlu oldu. Ýlk iþbölümünden önce deðiþmeler daha çok raslansaldý. Ürünlerin tümü, topluluðun iç tüketimine ayrýlmýþtý. Yalnýz raslantý sonucu fazla olan ürünler, deðiþime sunuluyordu. Bu ürünler, ortaklaþa elde edildiklerine ve onun için topluluðun tümüne ait olduklarýna göre, deðiþimler de özel kiþiler arasýnda deðil, toplulu- klar arasýnda gerçekleþtiriliyordu. Deðiþimle elde edilen ürünler de bütün toplumun malý oluyor, ayný þekilde, ortaklaþa elde edilen ürünler gibi bütün topluluk üyeleri arasýnda eþit paylarla üleþtiriliyor- du. Ýkinci toplumsal iþbölümü, deðiþimleri hýzlandýrdý, çünkü meslekten zanaatçýlar, ürünlerinin büyük bir kýsmýný, [sayfa 55] toplu- luðun iç tüketimine deðil, deðiþime ayýrýyorlardý. Üretim geliþtikçe, deðiþimler de ilerliyordu. Sürü hayvanlarý, daha sonra madenler, madensel avadanlýklar, süsler, vb., ilk deðiþim nesneleri oldular. Bu deðiþimlerle, nesneler, bir topluluktan ötekine geçiyor ve böylece geniþ alanlar üzerinde yayýlýyordu. Önceleri doðrudan trampa vardý, yani bir mal bir baþka mal ile deðiþiliyordu. Ama, iliþkiler ve deði- Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|