İmam Birgivî (ö. 981/1573), XVI yüzyılda Osmanlı Devleti’nin ilim, kültür

Zülfikar Durmuş – Ramazan Meşe: 
Birgivî’nin 
el-Avâmil
 Adlı Eserinin 
Nahiv İlminin Öğretimindeki Yeri ve Önemi
15
Osmanlı medreselerinde Arapça öğretimi genelde üç aşamada gerçekle
-
şirdi. Bunlar 
iktisar
/asgari düzey, 
iktisad
/orta düzey ve 
istiksa
/ileri düzeydir. 
Buna göre Arapça öğretiminde her seviyeye uygun eserler belirlenmiştir.
14
İlk 
düzeyde daha şematik ve özet bilgiler verilirken, ikinci ve üçüncü düzeylerde 
meseleler daha detaylı bir şekilde ele alınmıştır.
15
Bu üç düzey için, pek çok eser 
belirlenmiştir.
16
Bunlardan nahiv alanında Abdulkâhir el-Cürcânî
’
nin
 el-Avâ
-
milü’l-Mie
’si, Birgivî Mehmed Efendi’nin 
el-Avâmilü’l-Cedîd
’i ile 
İzhâru’l-Esrâr
’ı, 
İbnü’l-Hâcib’in (ö. 646/1249) 
el-Kâfiye
’si, Abdurrahman-ı Câmî’nin (ö. 898/1492) 
Mollâ Câmî
’i, İbn Malik Tâî’nin (ö. 672/1274) 
el-Elfiyye fī’n-Nahv
’i, İbn Hişâm 
en-Nahvî’nin (ö. 761/1360) 
Şuzûru’z-Zeheb
’i ile 
Muğnî’l-Lebîb
’i
 
ve İbn Âcurrûm’un 
(ö. 723/1323) 
el-Âcurrûmiyye’
si gibi eserler ön plana çıkmıştır. İşte 
Avâmil
bu 
tedrici eğitimin ilk sırasında yer almaktadır. Kendisinden önce okutulması 
bir gelenek halini almış olan eserlere bir zemin hazırlamakta ve öğrencilere 
Arapça konusunda bir temel oluşturmaktadır. Nitekim 
Avâmil
’deki bilgilere 
bakılınca özet ve temel bilgiler olduğu görülür. Ayrıca bu bilgilerin şematik 
ve akılda tutulması kolay bir sistemde olması da bu tedrici eğitim sisteminin 
ilk merhalesine büyük katkı sağlamaktadır.