80
Əbülqasim Əlyan Nejadi
uyğundur.”
“Səqəleyn” hədisi yeddilik təşkil edən yuxarıdakı kitabların
üçündə, yəni “Səhih Müslim”, “Sünəne Tirmizi”
1
və “Müstədrəkus-
səhihəyn”də
2
qeyd edilmişdir. “Səhih Müslim”də qeyd
edilən rəvayətə
diqqət edin:
“Yezid ibn Həyyan deyir: “Hüseyn ibn Səbrə və Ömər ibn Müslimlə
birlikdə Peyğəmbərin (s) məşhur səhabələrindən olan Zeyd ibn
Ərqəmin yanına getdik. Onun yanında əyləşdiyimiz zaman, Hüseyn
ona dedi ki,
ey Zeyd ibn Ərqəm, sən böyük bir iftixara maliksən, belə
ki, Peyğəmbəri (s) çox ziyarət etmiş, ondan hədislər eşitmiş,
o həzrətin
kənarında döyüşmüş və onun arxasında namaz qılmısan. Həqiqətən
də, bu, böyük fəxrdir. İndi Peyğəmbərdən (s) eşitdiyin hansısa bir hədisi
bizə nəql et!” Zeyd ibn Ərqəm dedi: “Mənim yaşım artmış və qocalıq
səbəbi ilə Peyğəmbərdən (s) eşitdiklərimin bəzisini unutmuşam.”
Sonra o, aşağıdakı hədisi bizə nəql etdi: “”Bir gün Peyğəmbər (s)
Qədir-Xum səhrasında sözə başlayaraq Allaha həmd və səna dedi və
camaata moizə etdikdən sonra buyurdu:
ِﻪﻠﻟا ُبﺎـﺘِﻛ ماُﻬُﻟﱠوَأ ِ ْينَﻠْﻘِﺛ ْﻢُﻜﻴِﻓ ٌكِرﺎـﺗ ﺎَﻧَأَو َﺐﻴِﺟُﺄَﻓ ّبيَر ُلﻮُﺳَر َ ِتيْﺄَﻳ ْنَأ ُﻚَﺷﻮُﻳ ٌ َﴩَﺑ ﺎَﻧَأ ﺎ ﱠنمِﺈَﻓ ! ُسﺎـّﻨﻟا ﺎَﻬﱡﻳَ
أ
ﻲﺘْﻴَﺑ ُﻞْﻫَأَو : َلﺎﻗ ﱠﻢُﺛ ِﻪﻴِﻓ َﺐﱠﻏَرَو ِﻪﻠﻟا ِبﺎﺘِﻛ ﲆَﻋ ﱠﺚَﺤَﻓ ﻪِﺑ اﻮُﻜ ِﺴْﻤَﺘْﺳاَو ِﻪﻠﻟا ِبﺎـﺘِﻜِﺑ اوُﺬُﺨَﻓ ُرﻮﱡﻨﻟاَو ىﺪُﻬْﻟا ِﻪﻴِﻓ
...ﻲِﺘْﻴَﺑِ ﻞْﻫَأ ِﰲ َﻪﻠﻟا ُﻢُﻛُﺮﱢﻛَذُا
“Ey camaat! Mən də sizin kimi bir insanam və tezliklə Allahın
dəvətini qəbul edəcəyəm (vəfat edəcəyəm). Mən sizin aranızda iki
qiymətli və ağır əmanət qoyuram. Onlardan birincisi, nur və hidayət
olan Allahın kitabıdır. Onu qəbul edin və ondan möhkəm yapışın.” ”
Zeyd ardınca əlavə edir: “Peyğəmbər (s) Allahın kitabı barəsində
camaatı təşviq edəndən sonra buyurdu: “İkincisi isə, mənim Əhli-
beytimdir ki, onları sizə əmanət qoyuram. Sonra üç dəfə “Əhli-beytimlə
rəftarınızda Allahı nəzərdə tutmağınızı sizə xatırladıram.”
3
– dedi.””
Yuxarıdakı üç kitabdan əlavə, xatırlatdığımız rəvayət “Xəsaisun-
Nəsai” adlı kitabda qeyd edilmişdir.
4
Təəccüblü burasındadır ki, İbn
Həcər həddən artıq təəssübkeş biri olmasına və şiənin əleyhinə “Əs-
Səvaiqul-mühriqə” adlı bir kitab yazmasına
baxmayaraq, o da öz
1. «Sünəne-Tirmizi», c.5, səh. 662, hədis 3786 («Quranın mesajları» kitabına istinadən nəql
edilmişdir).
2. «Müstədrəkus-səhihəyn», c.1, səh. 93 və c.3, səh. 109.
3. “Səhih Müslim”, c.4, səh. 1873.
4. “Xəsaisun-Nəsai”, səh. 20 (“Quranın mesajları” kitabı, c.9, səh. 66-da nəql edilənlərə
əsasən).
81
kitabında həmin rəvayəti qələmə almışdır.
1
Yolundan azmış vəhhabi firqəsinin əsasını qoyan İbn
Teymiyyənin
də “Minhacus-sünnə” adlı kitabında “Səqəleyn” hədisini nəql etməsi
də çox maraqlıdır.
2
Beləliklə, yüksək əhəmiyyətə malik və dərin mənalı “Səqəleyn”
hədisinin əhli-sünnə və şiə mənbələrində qeyd edilən mütəvatir hədis
olması anlaşılır.
3
Bu mətləb “Səqəleyn” hədisinin həddən artıq əhəmiyyət və
xüsusiyyətlərə malik olduğunu nişan verir. Mərhum imam Xomeyni
(r.ə) özünün tarixi vəsiyyətnaməsini həmin hədislə başlamışdır, çünki
o, söz sərrafıdır və bu hədisin tutarlı bir
hədis olduğunu və onun
barəsində şəkk-şübhə edilməyəcəyini yaxşı bilirdi.
“Səqəleyn” hədisi vasitəsi ilə “Ulul-əmr”in məsum və tahir,
həmçinin, öz zamanlarında onların hər birinə itaət edilməsi vacib olan
və bu baxımdan, (itaətdə) heç bir qeyd və şərtə ehtiyac duyulmayan
imamlar olduğu məlumdur.
“Səqəleyn”
hədisindən əlavə, ayənin nazilolma səbəbi barədə
nəql edilən digər xüsusi rəvayətlər də mövcuddur. Burada onların iki
nümaunəsinə işarə etməklə kifayətlənirik:
1. Şeyx Süleyman Hənəfi Qunduzi “Yənabiul-məvəddəh” əsərinin
116-cı səhifəsində belə yazır:
“Bir nəfər imam Əli ibn Əbu Talibdən (ə) soruşdu: “İnsanı doğru
yoldan yayındıran və azğınlardan olmasına səbəb olan ən aşağı
bir məsələ nədir?” Həzrət cavabında buyurdu: “Allahın höccətini
görməzdən gələrək ona itaət etməməkdir. Kim Allahın höccətinə itaət
etməsə, azğındır.”
Həmin şəxs yenidən soruşdu ki, bir qədər artıq
izah verərək Allah höcətinin kim olduğunu bildirin. Həzrət Əli (ə)
ona cavabında həmin şəxslərin “Nisa” surəsinin 59-cu ayəsində “Ulul-
əmr” kimi tanıtdırılanlar olduğunu söylədi. Sual verən bir daha “Ulul-
əmr”in kim olduğunu soruşdu. İmam cavabında dedi ki, həmin şəxs
barəsində Peyğəmbər (s) dəfələrlə belə buyurmuşdur:
ﻲﺘْﻴَﺑ َﻞْﻫَأ ِتيَ ْﱰِﻋَو ﱠﻞَﺟَوﱠﺰَﻋ ِﻪﻠﻟا َبﺎـﺘِﻛ ﺎـﻤِﻬِﺑ ْﻢُﺘْﻜ ﱠﺴَ َتم ْنِإ يِﺪْﻌَﺑ اﻮّﻠ ِﻀَﺗ ْﻦَﻟ ِﻦْﻳَﺮْﻣَأ ْﻢُﻜﻴِﻓ ُﺖْﻛَﺮَﺗ ّنيِإ
“Məndən sonra ona yapışdığınız zaman heç vaxt azmayacağınız
1. “Əs-Səvaiqul-mühriqə”, Misir, “Əbdüllətif” nəşriyyatı, səh. 226 (“Quranın mesajları”
kitabı, c.9, səh. 67-də nəql edilənlərə əsasən).
2. “Minhacus-sünnə”, c.4, səh. 104 (“Quranın mesajları” kitabı, c.9, səh. 69-da nəql
edilənlərə əsasən).
3. Qeyd edilən yuxarıdakı kitablardan əlavə, «Səqəleyn» hədisini əhli-sünnənin digər mötəbər
kitablarında tapmaq olar. Bu mətləbin şərhini “Quranın mesajları” kitabı, c.9, səh. 62-dən
sonra və “İhqaqul-həqq” kitabı, c.4, səh. 438-dən sonra müatliə edə bilərsiniz.
