Imamet indd
Yüklə 3,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- َلﺎـﻘَﻓ ،ْﺢِﻠ ْﺻَأَو ﻲِﻣْﻮَﻗ ﰲ ﻲِﻨْﻔُﻠْﺧُا : َلﺎـﻗ َينِﺣ ،ﳻﻮُﻣ ْﻦِﻣ َنوُرﺎـﻫ ِﺔَﻟَﺰْﻨَ ِبم ﻲﱢﻨِﻣ َنﻮُﻜَﺗ ْنَأ ﴇْﺮَﺗ ﺎـﻣَأ ْﻢُﻜْﻨِﻣ ِﺮْﻣَْﻻا اﻮُﻟوُاَو ﱠﻞَﺟَو ﱠﺰَﻋ
- “Sənin mənə olan nisbətinin Harunun (ə) Musaya (ə) nisbəti mənziləsində olmasını istəmirsənmi O, Tur dağına yola düşmək
82 Əbülqasim Əlyan Nejadi iki şei sizin aranızda (əmanət) qoyuram: Allahın kitabı və itrətim olan Əhli-beyt (ə)!”” Yəni, höccət bu hədisdə barəsində buyurulan kəslərdir. “Ulul-əmr” həmin hədisdə bəyan edilən kəsdir. Bu rəvayətdə “Səqəleyn” hədisi ilə “Ulul-əmr”in rabitəsi aşkar və aydın şəkildə bəyan edilmişdir. 2. Əbu Bəkr Mömin Şirazi İbn Abbasdan belə nəql edir: “Peyğəmbəri-Əkrəm (s) “Təbuk” döyüşünə yola düşdüyü zaman, həzrət Əlini (ə) Mədinədə öz yerində saxlamaq və digər müsəlmanlarla döyüş meydanına getmək qərarına gəlir. 1 Həzrət Əli (ə) (Peyğəmbərin (s) bu işinin fəlsəfəsini bildiyi halda, münafiqlərin hadisələri mənfi şəkildə təbliğ etməməsi üçün) Peyğəmbərə (s) “Nə üçün məni Mədinədə qadın və uşaqlarla birlikdə qoyur və digər müsəlmanlarla döyüşə gedərək bu fəzilətdən məhrum olmağımı istəyirsiniz?” – deyir. Peyğəmbər (s) cavabında buyurur: َلﺎـﻘَﻓ ،ْﺢِﻠ ْﺻَأَو ﻲِﻣْﻮَﻗ ﰲ ﻲِﻨْﻔُﻠْﺧُا : َلﺎـﻗ َينِﺣ ،ﳻﻮُﻣ ْﻦِﻣ َنوُرﺎـﻫ ِﺔَﻟَﺰْﻨَ ِبم ﻲﱢﻨِﻣ َنﻮُﻜَﺗ ْنَأ ﴇْﺮَﺗ ﺎـﻣَأ ْﻢُﻜْﻨِﻣ ِﺮْﻣَْﻻا اﻮُﻟوُاَو ﱠﻞَﺟَو ﱠﺰَﻋ “Sənin mənə olan nisbətinin Harunun (ə) Musaya (ə) nisbəti mənziləsində olmasını istəmirsənmi? O, Tur dağına yola düşmək istəyən zaman (qövmü arasında ixtilaf yaranacağından qorxurdu və belə də oldu və Samirinin buzovu məsələsi meydana çıxdı. Bu cəhətdən) qardaşı Haruna (ə) dedi ki, sən mən qayıdana qədər yerimə qövmümün arasında canişinim ol! Allah da bu barədə buyurur ki, ﹾﻢﹸﻜﹾﻨﹺﻣ ﹺﺮﹾﻣﹶﹾﻻﺍ ﺍﻮﹸﻟﻭﹸﺍﹶﻭ 2 ”” Yəni, sən “Ulul-əmr”sən və bu iş sənə məxsusdur. Beləliklə, rəvayətləri nəzərə almadıqda, ayədəki “Ulul-əmr”in Allah tərəfindən təyin edilmiş məsum və müəyyən bir şəxsə dəlalət etməsi nəticəsinə gəlirik. Rəvayətlərin sayəsində də Allah tərəfindən təyin edilmiş məsum və müəyyən bir şəxsin şiənin on iki imamı, yəni həzrət Əli (ə) və onun on bir övladının olmasını anlayırıq. Suallar və cavablar Ayə barəsində müxtəlif və çoxlu sayda suallar verilmişdir ki, 1. Peyğəmbərin (s) həzrət Əlini (ə) öz yerinə Mədinədə qalmasını istəməsinə səbəb «Təbuk» döyüşünün Mədinədən uzaq bir məsafədə olması idi və ehtimal olunurdu ki, Mədinə daxilindəki münafiqlər Peyğəmbər (s) və müsəlmanların olmamasından istifadə edərək Mədinədən xaricdəki münafiqlərlə əlbir olsun və hakimiyyəti ələ keçirmək üçün üsyan qaldırsınlar. Bu baxımdan, o, ümmətin ən güclü və şücaətli fərdini öz yerinə təyin etdi. 2. «İhqaqul-həqq», c.3, səh. 435. 83 onlardan ən əsas və mühümü üç ədəddir. Həmin suallara və onların cavablarına diqqət edin: Birinci sual: Şiənin inandığı kimi, əgər “Ulul-əmr”də məqsəd həzrət Əlidirsə (ə), onda, nə üçün Peyğəmbər (s) zamanında ona itaət vacib deyildi, halbuki, ayədə “Ulul-əmr”ə itaət Allah və onun Peyğəmbərinə (s) itaət kimi vacib hesab edilmişdir? Başqa sözlə, həzrət Əli (ə) Peyğəmbər (s) zamanında müsəlmanların itaət etməsi vacib olan şəxs deyil, onun özü itaət edən idi. Nəticədə, ayənin yuxarıdakı kimi təfsir edilməsi “Ulul-əmr”ə itaətin vacibliyi ilə uyğun gəlmir. Cavab: Bu irada iki şəkildə cavab vermək mümkündür: a) Əvvəlcə, “Rəsul” və “Ulul-əmr” sözlərinə diqqət edək. Əgər bu iki sözün fərqini anlaya bilsək, onda, yuxarıdakı sualın cavabı da aydın olacaq. “Rəsul” – Allah tərəfindən dinin təbliği, ilahi hökmlərin çatdırılması və camaatın (qiyamətlə) qorxudulması üçün göndərilən şəxsdir. Yəni, o, nübüvvətdən əlavə, əhkam və dinin təbliği və camaata xəbərdarlıq etmək və onları çəkindirmək vəzifəsinə də malikdir və daha sadə və anlaşıqlı dillə desək, “Rəsul” əhkamın bəyanı və onun təbliği ilə vəzifəlidir. Amma “Ulul-əmr” – qanun təyin etmək vəzifəsinə malik deyil, əksinə onlar mövcud olan həmin qanunları qorumaq və icra etməklə vəzifələndirilmişlər. Sadə və aydın bir cümlə ilə Peyğəmbərin (s) “qanun təyinedicisi” və “Ulul-əmr”in isə “qanun icraçısı”na bənzdiyini deyə bilərik. Verdiyimiz izaha əsasən, Peyğəmbərin (s) özünün həmin zamanda “qanunu təyinedən” olması aydın olur. Eyni zamanda, qanunun mühafizəçi və icraçısı da, şəxsən, o həzrətin özü idi. Nəticədə, Quranda həzrət İbrahim (ə) barədə onun Ulul-əzm Peyğəmbər olması və imam təyin edildiyini bildiyimiz kimi, İslam Peyğəmbəri (s) də həyatda olduğu zamanda o həzrətin özü həm “Rəsul” idi, həm də “Ulul-əmr”. Yəni, qanunu təyin etməkdən əlavə, həm də onun icraçısı idi. Risalət məqamı qanunun təyin edilməsi, imamət məqamı və “Ulul-əmr” isə qanunun icra edilməsi üçündür və Peyğəmbər (s) həyatda olduğu müddətdə həm “Rəsul” idi, həm də “Ulul-əmr”, amma o həzrətin vəfatından sonra Allah və Peyğəmbər (s) tərəfindən təyin edilmiş məsum şəxs “Ulul-əmr”dir və o, həzrət Əli (ə) və ondan sonra bir-birinin ardınca gələn imamlardan başqası deyil, çünki onlardan başqa, digər şəxslər üçün bu məqamın təyin edildiyi iddia edilməyib. Beləliklə, rəvayətlərdən də aydın olduğu kimi, həzrət Əli (ə) barəsində “Ulul-əmr”ə itaətin vacibliyi Peyğəmbərin (s) vəfatından qabaq gerçəkləşmir, həmçinin, bu məsələ həzrət Əlinin (ə) övladları 84 Əbülqasim Əlyan Nejadi barəsində də keçərlidir. b) İkinci cavabımız budur ki, həzrət Əli (ə) də Peyğəmbər (s) həyatda olduğu zamanlarda bir müddət “Ulul-əmr” funksiyasını daşımışdır. Misal olaraq, Peyğəmbərin (s) “Təbuk” döyüşünə gedərkən o həzrəti Mədinədə öz yerinə canişin təyin etməsini göstərmək olar. Bu mətləbin daha da aydın olması üçün “Təbuk” döyüşü barədə müxtəsər bir izaha ehtiyac vardır: “ Təbuk ” döyüşü “Təbuk” döyüşü Peyğəmbərin (s) risaləti boyun ca və ömrünün son illərində həyata keçirdiyi ən axırıncı döyüşdür. Bu döyüş Hicazın ən şimal ərazisində – Hicazla Şərqi-Rumun müştərək sərhəddi olan məntəqədə – baş vermişdir. İslam get-gedə genişlənərək öz dayaqlarını Mədinədə möhkəmlətdikcə və onun əks-sədası bütün dünyaya yayıldıqca, islami ölkələrin qonşuları – xüsusən, Şərqi-Rum, yəni həmin Şamat (Fələstin və Suriya) – onu özləri üçün bir xətər hesab etmiş və İslamın onların ölkələrinə nüfuz edərək hakimiyyət və taxt-tacı ələ keçirməsinin qarşısını almaq səbəbilə müsəlmanlara həmlə etmək fikrinə düşümşdülər. 1 Onlar bu məqsədlə qırx min nəfərlik və kamil şəkildə təchiz olunmuş bir orduyla Hicaza tərəf hərəkət etməyə başladılar. Bu xəbər müsəlmanlar və şəxsən, Peyğəmbərə (s) yetişdi. Peyğəmbəri-Əkrəm (s) müsəlmanları Mədinədə qalaraq düşmənin onlara həmlə etməsini gözləmələrini deyil, əksinə düşməni qarşılamağa dəvət edərək təşviq etdi. Bunun özü ən yaxşı döyüş taktikası idi, çünki döyüşdə müdafiə və gözləmə taktikası həmisə məqbul deyil, əksinə düşmənin hücumu müqabilində hücum etmək lazımdır. Həqiqətdə, “Təbuk” döyüşü münasib bir zamanda baş verməmişdi. Bir tərəfdən, Ərəbistan yarımadasının yandırıcı və qızmar istisi, digər tərəfdən də, müsəlmanların keçən ildən qalan ərzaq ehtiyyatının bitməsi və yeni ərzaq tədarükünün görülməməsi, həmçinin, Mədinə ilə “Təbuk” döyüşü olan ərazi arasında həddən artıq fasilənin olması müsəlmanların ora qədər piyada getməsinə səbəb olaraq vəziyyəti daha 1. Hicaz İslamdan əvvəl dünyanın qüdrətli dövlətlərindən heç birinin diqqət mərkəzində olmamışdır. Bu cəhətdən, oranın əhalisi nə hansısa bir təhlükəylə üzləşirdi, nə də orada inkişaf etmiş iqtisadiyyat, mədəniyyət və din vardı, əksinə Hicaz əhalisi yarıvəhşi bir camaat kimi tanınırdı, çünki onlar daimən bir-biri ilə ixtilaf və müharibədə idilər. Bu səbəbdən, onlaı heç bir təhlükə gözləmirdi. Əgər Hicazı mü belə olsa, hansısa bir qüdrətli dövlətə təqdim etsəydilər, onu qəbul etməzdi və o, fatehlərin diqqətini də cəlb etmirdi. Amma İslamın meydana çıxması, müsəlmanların birlik və vəhdəti, həmçinin, yeni yaranan mədəniyyət düşmənlər üçün xətər hesab edilməyə başladı. Yüklə 3,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|