Imamet indd
Yüklə 3,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ﻼﻳِوْﺄَﺗ ُﻦ َﺴْﺣَأَو ٌ ْيرَﺧ َﻚِﻟذ ِﺮِﺧْﻻا ِمْﻮَﻴْﻟاَو ِﻪﻠﻟﺎِﺑ َنﻮُﻨِﻣْﺆُﺗ ْﻢُﺘْﻨُﻛ ْنِإ ِلﻮُﺳﱠﺮﻟاَو ِﻪﻠﻟا َﱃِإ “Ey iman gətirənlər! Allaha, Peyğəmbərə və özünüzdən olan ixtiyar
- (əmr) sahiblərinə itaət edin! Əgər bir iş barəsində mübahisə etsəniz, Allaha və qiyamət gününə inanırsınızsa, onu Allah və Peyğəmbərə
- 73 Şərh və təfsir “Ulul-əmr” kimlərdir
- (əmr) sahiblərinə itaət edin!”
- ﺮِﺧْﻻا ِمْﻮَﻴْﻟاَو ِﻪﻠﻟﺎِﺑ َنﻮُﻨِﻣْﺆُﺗ ْﻢُﺘْﻨُﻛ ْنِإ ِلﻮُﺳﱠﺮﻟاَو ِﻪﻠﻟا َﱃِإ ُهوﱡدُﺮَﻓ ء َﳾ ِﰲ ْﻢُﺘْﻋَزﺎـﻨَﺗ ْنِﺎَﻓ
- ﻼﻳِوْﺄَﺗ ُﻦ َﺴْﺣَأَو ٌ ْيرَﺧ َﻚِﻟذ “ Bu, daha xeyirli və nəticə etibarilə daha yaxşıdır.”
- “Ulul-əmr”ə itaətin əhatə dairəsi
72 Əbülqasim Əlyan Nejadi 4 “ULUL-ƏMR” AYƏSİ ُهوﱡدُﺮَﻓ ء َﳾ ِﰲ ْﻢُﺘْﻋَزﺎـﻨَﺗ ْنِﺎَﻓ ْﻢُﻜْﻨِﻣ ِﺮْﻣَْﻻا ﱄوُاَو َلﻮُﺳﱠﺮﻟا اﻮُﻌﻴِﻃَأَو َﻪﻠﻟا اﻮُﻌﻴِﻃَأ اﻮُﻨَﻣآ َﻦﻳِﺬﱠﻟا ﺎَﻬﱡﻳَأ ﺎـﻳ ﻼﻳِوْﺄَﺗ ُﻦ َﺴْﺣَأَو ٌ ْيرَﺧ َﻚِﻟذ ِﺮِﺧْﻻا ِمْﻮَﻴْﻟاَو ِﻪﻠﻟﺎِﺑ َنﻮُﻨِﻣْﺆُﺗ ْﻢُﺘْﻨُﻛ ْنِإ ِلﻮُﺳﱠﺮﻟاَو ِﻪﻠﻟا َﱃِإ “Ey iman gətirənlər! Allaha, Peyğəmbərə və özünüzdən olan ixtiyar (əmr) sahiblərinə itaət edin! Əgər bir iş barəsində mübahisə etsəniz, Allaha və qiyamət gününə inanırsınızsa, onu Allah və Peyğəmbərə həvalə edin! Bu, daha xeyirli və nəticə etibarilə daha yaxşıdır.” “Nisa” surəsi, ayə 59 Bəhsə qısa bir nəzər Digər bir adı “İtaət ayəsi” olan yuxarıdakı ayə aşkar şəkildə Əmirəl-mömininin (ə) vilayətinə dəlalət edən digər ayələrdəndir və bu ayədəki əsas bəhs “Ulul-əmr” (əmr sahibləri) sözü üzərindədir və onun barəsində müxtəlif nəzəriyyələr bəyan edilmişdir. Həmin nəzəriyyələr barədə şərh və izahlar qeyd ediləcəkdir. 73 Şərh və təfsir “Ulul-əmr” kimlərdir? ْﻢُﻜْﻨِﻣ ِﺮْﻣَْﻻا ﱄوُاَو َلﻮُﺳﱠﺮﻟا اﻮُﻌﻴِﻃَأَو َﻪﻠﻟا اﻮُﻌﻴِﻃَأ اﻮُﻨَﻣآ َﻦﻳِﺬﱠﻟا ﺎَﻬﱡﻳَأ ﺎـﻳ “Ey iman gətirənlər! Allaha, peyğəmbərə və özünüzdən olan ixtiyar (əmr) sahiblərinə itaət edin!” – Allah-taala ayənin bu hissəsində dünyanın bütün yerində olan, bütün zamanlarda qiyamətə qədər İslama iman gətirəcək müsəlmanlara xitab edərək üç şəxsə mütləq şəkildə və sorğu-sualsız itaət etməyin lazım və vacib olduğunu buyurmuş və ardıcıl olaraq, Allah, ondan sonra Peyğəmbər (s) və daha sonra isə “Ulul-əmr”ə (əmr sahiblərinə) itaətin vacibliyi bildirilmişdir. ﺮِﺧْﻻا ِمْﻮَﻴْﻟاَو ِﻪﻠﻟﺎِﺑ َنﻮُﻨِﻣْﺆُﺗ ْﻢُﺘْﻨُﻛ ْنِإ ِلﻮُﺳﱠﺮﻟاَو ِﻪﻠﻟا َﱃِإ ُهوﱡدُﺮَﻓ ء َﳾ ِﰲ ْﻢُﺘْﻋَزﺎـﻨَﺗ ْنِﺎَﻓ “ Əgər bir iş barəsində mübahisə etsəniz, Allaha və qiyamət gününə inanırsınızsa, onu Allah və Peyğəmbərə həvalə edin!” – Ayənin ikinci hissəsində müsəlmanların ixtilaf və münaqişə zamanı müraciət etməli olduqları mənbə müəyyən edilir və sanki, onlar üçün müstəqil bir qəzavət sisteminin əsası təşkil olunaraq buyurulur ki, əgər hansısa bir məsələ barədə ixtilafa düçar olsanız, Allaha, Peyğəmbərə (s) müraciət edin və öz mübahisəli məsələlərinizi İslamdan olmayanlar yanında bəyan etməyin (açıb-ağartmayın). Ayədə “Allah” və “axirətə iman” qeydlərinin işlənməsinə diqqət etməklə, ixtilaflı məsələlərdə islami mənbə və hökmlərə müraciət etməyən müsəlmanların Allah və axirətə iman gətirmədiyi məlum olur. Diqqət edilməli digər bir məsələ ayənin əvvəlində itaət olunması vacib hesab edilən kəslərin sırasında “Ulul-əmr” sözünün nəzərə çarpmasıdır. Amma bununla yanaşı, ixtilaflı məsələlərdə müraciət olunanlar “ Ulul-əmr” şəklində bildirilməmişdir. Bu mətləb yuxarıdakı ayə barədə bəyan edilən mühüm suallardandır və inşallah onun barəsində gələn bəhslərimizdə söhbət açacağıq. ﻼﻳِوْﺄَﺗ ُﻦ َﺴْﺣَأَو ٌ ْيرَﺧ َﻚِﻟذ “ Bu, daha xeyirli və nəticə etibarilə daha yaxşıdır.” – Bu cümlə, həqiqətdə, əvvəlki iki cümlənin səbəbidir. Möminlər nə üçün Allah, Peyğəmbər (s) və “Ulul-əmrə” (əmr sahiblərinə) itaət etməlidirlər? Özlərinin ixtilaf və mübahisəli 74 Əbülqasim Əlyan Nejadi məsələlərində Allah və onun Peyğəmbərindən (s) başqa, nə üçün kimisə hakim seçməməlidirlər? Çünki bu iş möminlərə aqibət və əməl baxımından daha xeyirli və yaxşıdır. “Ulul-əmr”ə itaətin əhatə dairəsi Ayənin əsas düyün və qaranlıq nöqtəsi yuxarıdakı cümə ilə bağlıdır. Əgər “Ulul-əmr”in kim olduğu məlum olsa, ayənin təfsiri aydın və aşkar olacaqdır. Beləliklə, təfsirçilər “Ulul-əmr”in misdaq və nümunəsi barədə söhbət açmış və onunla əlaqədar yeddiyə yaxın müxtəlif nəzəriyyələr irəli sürmüşlər. Sual: “Ulul-əmr”in kim olması barədə təfsirçilərin nəzəriyyəsinə toxunmazdan əvvəl, həmin sözün mənasının anlaşılmasında daha çox rol oynayan bir suala cavab verməyimiz lazım gəlir. Həmin sual belədir: “Ulul-əmr”ə itaət etmək, görəsən, hansısa bir şərt və qeydlərlə məhdudlaşır, yoxsa, onlara itaət etmək Allah və onun Peyğəmbərinə (s) itaət etmək kimi mütləq şəkildə vacibdirmi? Başqa bir deyimlə, “Ulul- əmr”ə itaət etmək, məkan zaman və s. baxımından müəyyən qeydlərə malikdir, yoxsa, hər bir zaman, məkan və şəraitdə zəruridirmi? Cavab: Ayənin zahirindən “Ulul-əmr”ə itaətin mütləq olduğu və heç bir şərt və qeydlə məhdudlaşmadığı aydın olur. Başqa sözlə, bu ayədə “Ulul-əmr”ə itaət onların səhv və xətasız olması ilə qeydlənməmişdir, yəni Allah və onun Peyğəmbərinə (s) itaət mütləq şəkildə olduğu kimi, onlarla eyni səviyyədə duran “Ulul-əmr”ə itaət də mütləq şəkildə vacibdir. Deməli, “Ulul-əmr” istər-istəməz məsum olmalıdır, çünki heç bir qeyd və şərt olmadan itaətedilmə sadəcə onlara şamil ola bilər. Yəni, səhv və xəta edən hansısa bir şəxsə qeydsiz və şərtsiz itaət etmək və tabe olmaq olmaz. Bu cəhətdən, əgər hansısa bir hakim verdiyi hökmdə xətaya düçar olar və şikayətçi tərəf də məsələnin (hökmün) yanlış olmasına yəqin edərsə, onun hökmünə əsasən, tərəflərdən birinin mənfəəti, digərinin isə məhkum edilməsini müəyyən etmək olmaz və biz bu məsələyə etiqad bəsləyirik. Hətta mərcəyi-təqlidlərə (din alimləri) təqlid edənlərin itaət etməsi zəruri olduqda belə, əgər onlar (alimlər) xəta etmiş olsalar, onlara itaət etmək olmaz. Məsələn, mübarək Ramazan ayının otuzuncu gecəsində ayı görmək mərcəyi-təqlidə mümkün olmasa və o, hökm versə ki, camaat Ramazan ayının otuzuncu günü də oruc tutsun, amma onun müqəllidlərindən bəzisi öz gözləri ilə otuzuncu gün Şəvval ayının girdiyini bildirən göydəki ayı görmüş olsalar, həmin alimə itaət edərək oruc tuta bilməzlər, əksinə onlar Yüklə 3,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|