İmdat avşar (Türkiyə)
Yüklə 1,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net Milli Virtual Kitabxananın e-nəşri Çay gətirtdim. Qəndini atıb qarışdırdım. Siqaretini yandırdım. Yaralı könlünü qanatmamaq üçün söhbəti dəyişdim. - Yaşın neçə oldu, Şahan əmi? - Doqquz yüz otuz ikidənəm, yetmiş beş ildir arxamdan enmədi fələk. Nə ovundurdu, nə də güldürdü Soruşmağa tərəddüd elədim, dayandım, sonra: - Saz…- dedim, - Şahan əmi, saz, türkü? Iki əlini birdən mənə doğru uzatdı: - On beş ildir sazdan küsmüşəm, divardan asıla qalıb, o mənə baxır, mən ona baxıram. Ça- lıb oynadığımız yalan oldu, indi uşaqlar çalır, amma toylardan da əlimizi üzdük, qulu olduğum, şəkimizi vurduq. Toylara aşıq çağıran varmı? Biz kafir olubmuşuq, xəbərimiz yox! Bir qismi müsəlman toyu eləyir, çalğısız toy olurmu, atam? Bir qismi də salonlarda toy eləyir. Sazlar elek- trikə qoşulur, bir cihaz varmış, sazı, zurnanı, halayı, qırıq havanı… Havaları o cihaz çalırmış. Sən bilərsən, adı nə isə… «Orq» demək istədim, vaz keçdim. Bu söz onun şüurunda heç nə ifadə elməyəcəkdi. Siqa- retindən dərin bir qullab vurdu, ciyərləri sökülürmüş kimi öskürdü, boğuldu. Çayından bir udum içib boğazını təmizlədi və ürəyini boşaltmağa davam elədi: - Dövran dəyişdi, əşirətin çoxu pis gündədi. Bir qarış torpağımız yox, amma bura bizə və- təndi. Uşaqlar daha burda qalmırlar, qışda Izmirə gedirlər. Tənəkə, kağız toplayıb çörək pulu qa- zanırlar. Bizim kimi əldən-ayaqdan düşənlər qaldı burda. Kafeyə girdiyimə peşiman oldum, danışmağa söz tapa bilmədim, sonra yenidən soruşdum: - Uşaqlar yoxdu, dedin, Şahan əmi, barı xalam yanındamı? - Məni yarı yolda qoydu, getdi o. Beş ildi. Oğlanlar, gəlinlər, qonum-qonşu… baxırlar, sağ olsunlar. Evin yarısı uçtu, bir otaqlı evdə qalıram. Yeməyimi verir, siqaretimi alırlar, şükür… - Xəstəxana, həkim, dərman bəs? - Vilayətdə bir yer var. Yaşıl kart almaq üçün bir ərizə yazdırıb, ora getdim. Sonra ordakı məmurlar mənim evimə baxmağa gəldilər. Doğrudanmı kasıbdır, deyə baxırmışlar, ağanın oğlu. - Eeee, nə oldu? - It yatağında çörəyin kiçiyi olurmu, qurbanı olduğum? Bir dəst yataqla, qab-qacağı, sazı, nağaranı yazıb getdilər. Sonra nə axtaran oldu. Nə də soruşan…. Ramazanda yardım eləyən olur, amma eldən gələn, pay olmaz, demişlər. Bax, ac gəzib, tox yellənirik, yıxıla-dura gedirik, qurba- nı olduğum. Nə soruşdumsa, Şahan ustanın sözləri bir dərd seli olub üstümə gəldi, dəli sel məni bir kö- tük kimi acının girdabına apardı. Bir yerlərdən bir şey tapıb rahatlanmaq istəyirdim. - Şahan əmi, sənə qocalıq təqaüdü kəsildimi? Müraciət etdinmi? Yaxşı, pis, bir aylıq? Əvvəlcə gülümsədi, sonra içini çəkdi: - Teho, dəli oğlan, - dedi, -dinlə hələ… Stulumu masaya doğru lap yaxın çəkib, Şahan ustaya yaxınlaşdım. Anlatmağa başladı. - Bizim əşirətdən bir üzü qara qışın sonu, baharın əvvəlində unsuz, yarmasız qalınca, qon- şudan arıq bir at tapıb, bəlkə «uşaq sünnət elətdirən» oldu, deyə yollara düşür. Bu məsəli eşidib- sənmi? - Yox. - Çox getdikdən sonra bir çobana rast gəlir. Çobanın qabağında beş yüz qoyunluq yaz sürü- sü varmış. Çobana yaxınlaşıb soruşur: - Ağa, bu sürü kimindi? Çoban: Həmid ağanındı, - deyir. - Malına bərəkət, - deyib, bizimki ağzını yelə verir. Bir az da gedəndən sonra bir qaramal sürüsü görür. Gedir çobanın yanına: - Bu sürü kimindi, ağam? – soruşur. Çoban: «Həmid ağanın» deyincə, «Allah artırsın» deyərək, arıq atını sürüb gedir. Axşama yaxın bir at sürüsü görür, mən deyim iki yüz, sən de üç yüz at varmış. Bizim üzü qara çobana yaxınlaşıb yenə soruşur: www.kitabxana.net Milli Virtual Kitabxananın e-nəşri - Ağam, bu atlar kimindi? Çoban yenə: «Həmid ağanın» deyincə, bizimki mindiyi atdan enib, ata bir qamçı vurur, at sıçrayıb dördnala sürünün içinə çapır. Bizimki başını yuxarı qaldırıb deyir: «Al, qurbanı olduğum, al! Bu atı da Həmid ağaya ver!» - Bax, qurbanı olduğum, verdikləri siqaretin pulu deyil. Axşama qədər növbədə gözləyirik, ala bilmirik. Mən də dedim ki: - Ağam, alın, bu da sizin olsun! Daha qocalıq təqaüdü almağa getmirəm… Türkcədən çevirən: Aslan Quliyev www.kitabxana.net Milli Virtual Kitabxananın e-nəşri Bizim evin qibləsi Qabağında söyüd ağacları, yanı başında yaz-qış şırıl-şırıl axan bir çeşmə var idi. Çardağın lap kənarında boy verən cəhrayı balqabaq gülləri, çardağı aşıb pəncərələrə qədər uzanan ərgüvən çiçəkli sarmaşıqlar… Əhənglə ağardılmış divarları söyüdlərin arasından gülümsəyirdi. Dörd fəsil mətbəxindəki ocağı tüstülənərdi. Otaqları, şən, şaqraq, beş uşaqlı bir evdi. Qapısı gündoğana açılırdı. Qiblə divarı daşdan, digər üç divarı kərpicdəndi. Dörd otağı var- dı, böyük otaq, kiçik otaq, mətbəx, ev otağı. Pərqu yastıqları, xalı, döşəkçələri və toxunma kilimləriylə bəzədilmişdi böyük otaq. Hər zaman dönmə dolabı kiltiliydi, qapısını açmaq isə uşaqlara qadağandı. Qonaq gələndə lampası yanar, bacası tüstülənər, üzü aydınlaşardı. Böyük otaqdakı pərqu yastıqların üzərində rəngbə- rəng şəkillər var idi. Birbirinə iplərlə bağlanmış dəvə şəkilləri. Dəvələr bir karvan olur, elə hey uzaq diyarlara gedərdi. O karvanlar hara gedərdi, hardan gələrdi, bilinməzdi. Yaz-qış, gecə-gün- düz gedərdi karvanımız. Kiçik otaq iki pəncərəliydi. Biri açıq, bir də kor pəncərə… Qışda soyuq olmasın deyə kor pəncərə salafanlarla örtülərdi. Qışda kor pəncərədən heç bir yer görünməzdi. Gün batanda kiçik otağın digər pəncərəsinə günəş işığı düşərdi, çöldən baxanda alov-alov görünərdi, həmişə o pən- cərədən kəndə baxardıq. Qat-qat yorğan və döşəklərin olduğu yüklük ev otağındaydı. Ev otağının içində həmişə yaz fəsli olurdu. Saçaqları bir qızın saçları kimi hörülmüş soğanlar, dişlərini ağardan diş-diş qarğıda- lılar, bostanlar sovulanda hələ göy ikən toplanmış pamidorlar… Mətbəxin quzey divarında ocaq var idi. Içində ölgün təzək alovları, qabağına külü tökül- müş, üstündə hisli qazançası…Bərk yel əsəndə evi tüstüyə qərq elərdi bu ocaq. Nənəm dağınıq, xınalı saçlarıyla, dumanların içində cadu eləyən bir ovsunçu kimi dururdu ocağın önündə. Ocaq alovlananda tüstünün içindən sifəti parıldayardı. Nənəmin xınalı saçları alov kimiydi. Ocağı üfürərək yandıranda sanırdım saçları indicə od alıb alışacaq… Ocaq dəmirlərinin üstündəki hisə batmış qapqara qazanda hər zaman aş bişərdi. Dovğa aşı, paxlalı aş, sütlü aş… Ocağın hər tərəfində iki taxtadan ibarət olan stullar vardı. Nənəm o stullardan birində out- rar, maşa ilə ocağın közlərini eşər, uzun taxta çömçəsiylə hey aş qarışdırardı. O şən, şaqraq, beş uşaqlı ev indi bir viranədi. Bir tək qiblədəki divarı uçmayıb qalıb. Qar- larla ərimiş, yağışlarla axıb getmiş kərpic divarlar. Mətbəxin divarındakı ocağın yanına gedib oturdum, ocağın qalıqları hələ də qaraydı. Əlim- dəki çöp ilə ocağın külləri arasındakı keçmişi eşələrkən dastanlar söyləyən ixtiyarların səsini duydum birdən. Ağ saqqallı qocalar oturdu ocağın başında: Kümpür Məmməd, Yaqub ağa, Qo- ca Osman… bütün ixtiyarlar qarşımda dururdular. Əlimi uzatsam, əllərindən yapışacaqdım. San- ki keçmiş bir zamandaydım. Ocaq yenidən alovlandı, qarlar çırpıldı üzümə, bir uğultuyla pəncərələri döyəcləyib keçdi külək. Yenə axşam düşmək üzrəydi, günəş Dədə Damını aşdı, hava qaralmağa başladı. Qapının qabağından suya gedən qadınlar keçdi. Qollarında ağır vedrələr qarı yara-yara, üşüyərək keçdi- lər… Təzək alovunun işığında nənəm lampanı yandırdı, ocağın başında oturdu. Birdən ocaq dilə gəldi, danışdı. O ixtiyarların diliylə rəvayətlər, dastanlar anlatmağa başladı. Hüseyni Kərbəlada susuzluqdan yanarkən, Arzuyu bulağa enərkən, Koroğlunu yol kəsərkən, Kərəmi ağlarkən gör- düm. Insanlar o yanda bu yanda, səsləri də açıq-aydındı. Hamısı bu müqəddəs ocağın başınday- dılar… Bir müddət sonra yuxudan oyanıbmış kimi gözlərimi ovuşdurub özümə gəldim, ocağın başındakılar da gözlərim önündən bir-bir yoxa çıxdılar. Yüklə 1,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|