FOB
INCOTERMS-2010
da,
alıcı
razılaşdırılmış
tarixdən;
bu
tarix
razılaşdırılmadıqda,
müəyyənləşdirilmiş müddət ərzində satıcının A7 bəndinə uyğun olaraq
göndərdiyi bildirişdə göstərilən tarixdən, həmin müddət razılaşdırılmadıqda
isə, onun başa çatdığı tarixdən müqavilə üçün lazımi qaydada fərdiləş-
dirilmiş, yəni məhz bu müqavilənin predmeti kimi ayrılmış yaxud başqa
tərzdə xüsusiləşdirilmiş mal üzrə bütün riskləri daşıyır.
B6.
Xərclərin bölüşdürülməsi
Alıcı aşağıdakı xərcləri ödəməlidir;
a)
malın satıcının ölkəsindən çıxarılması üçün tələb olunan gömrük
rəsmiləşdirilməsi xərcləri, habelə A6 b) bəndində göstərilən vergilər,
rüsumlar və başqa rəsmi yığımlar istisna edilməklə, mal A4 bəndinə müvafiq
qaydada çatdırıldığı andan etibarən, onunla bağlı bütün xərcləri;
b)
B7 bəndində göstərilən bildirişi satıcıya göndərmək öhdəliyini yerinə
yetirməməsi, təyin etdiyi gəminin vaxtında gəlməməsi, malı qəbul edə
bilməməsi yaxud malın qəbulunu B7 bəndində müəyyənləşdirilmiş vaxtdan
əvvəl dayandırması nəticəsində müqavilə üçün lazımi qaydada fərdi-
ləşdirilmiş, yəni məhz bu müqavilənin predmeti kimi ayrılmış yaxud başqa
tərzdə xüsusiləşdirilmiş mal üzrə yaranan bütün əlavə xərcləri;
c)
malın ölkəyə gətirilməsi, istənilən üçüncü ölkənin ərazisindən nəqli
üçün tələb olunan bütün gömrük rüsumlarını, vergiləri və digər ödənişləri,
habelə gömrük rəsmiləşdirilməsi xərclərini.
B7. Satıcının məlumatlandırılması
Alıcı, gəminin adı, malın yüklənmə yeri və razılaşdırılmış müddət
ərzində çatdırılmasının tələb olunan vaxtı barədə bildirişi satıcıya
göndərməlidir.
B8. Malın qəbul edilməsinin sübutu
Alıcı, malın göndərildiyini A8 bəndinə müvafiq qaydada sübut edən
sənədləri qəbul etməlidir.
B9. Mala baxış keçirilməsi
Alıcı, ixracatçının ölkəsinin hakimiyyət orqanlarının tələbi ilə keçirilən
məcburi baxışlar istisna edilməklə, malın A4 bəndinə müvafiq qay
49
INCOTERMS - 2010
FOB
dada çatdırılması üçün yükləmədən əvvəl lazım olan baxışın keçirilməsi üzrə
xərcləri ödəməlidir,
BİO. Mdlumatlann alınmastnda yardım göstərilməsi və hununla bağlı
xərclər
Alıcı, satıcının AlO bəndinə uyğun olaraq hərəkət edə bilməsi üçün
təhlükəsizliyə dair tələblər barədə məlumatı ona vaxtında göndərməyə
borcludur.
Alıcı, AlO bəndinə uyğun olaraq lazımi sənədin yaxud məlumatın
təqdim edilməsi, habelə bununla əlaqədar yardım göstərmiş satıcının çəkdiyi
bütün xərclərin əvəzini ödəməlidir.
Tələb olunduqda, alıcı, satıcının xahişinə əsasən onun riskinə və xərci
hesabına malın daşınması, ölkədən çıxarılması və istənilən üçüncü ölkənin
ərazisindən nəqli üçün lazım olan, o cümlədən təhlükəsizliyə dair
məlumatları vaxtında ona təqdim etməlidir.
50
CFR
INCOTERMS-2010
«CFR» - COST
AND FREIGH
(...named port of
destination)
DƏYƏR VƏ FRAXT
(...göstərilmiş təyinat limanı)
Bu termindən yalnız dəniz nəqliyyatında yaxud daxili su yollan ilə
daşımalarda istifadə oluna bilər.
«CFR (...named port of shipment)» termini, satıa malı razılaşdırılmış
yükləmə
limanında
alıcının
təyin
etdiyi
gəminin
göyərtəsində
yerləşdirdikdən yaxud yerləşdirilməsini təmin etdikdən sonra çatdınidığını
bildirir. Mal gəmi göyərtəsində yerləşdirildikdən sonra, onunla bağlı bütün
xərclər, məhvi yaxud zəd ələnməsi riskləri alıcmın üzərinə keçir. Sah- cı
malın təyinat limanma daşınması barədə müqavilə bağlamalı və zəruri olan
bütün xərcləri və fraxtı ödəməlidir.
«CPT» «CIP» «CFR» yaxud «CIF» terminlərindən istifadə edildikdə,
sahcı malı təyinat yerinə çatdıqdan sonra deyil, daşıyiaya təhvil verdikdən
sonra onun çatdıniması üzrə öhdəliyini yerinə yetirir.
Risklər və xərclər müqavilə tərəflərinin birindən digərinə iki müxtəlif
yerdə keçdiyinə görə, bu terminin iki məqamı var. Müqavilədə təyinat limanı
həmişə təyin olunduğu halda, risklərin alıcıya keçdiyi yüklənmə limanı
göstərilməyə bilər. Malın yükləndiyi liman aha üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb
edirsə, həmin liman mütləq müqavilədə razılaşdırılmalıdır.
Razılaşdırılmış təyinat limanındakı məntəqəyə qədər xərcləri satıcı
çəkdiyinə görə, müqavilənin tərəfləri onu mümkün qədər dəqiq müəyyən
etməlidir. Satıcıya bu seçimin əks edildiyi daşıma müqaviləsi bağlamaq
tövsiyə olunur. Daşıma müqaviləsinə görə razılaşdırılmış təyinat limanındakı
məntəqədə malın boşaldılması xərcləri satıcmın üzərinə qoyulursa, sahcı
həmin xərclərin əvəzini alıcıdan tələb edə bilməz.
Satıa, malı gəminin göyərtəsində yerləşdirməli yaxud göndərilən malın
təyinat yerində təhvilini təmin etməlidir.
«CFR» termini, malın ixracına görə gömrük vergi və rüsumlarmın sahcı
tərəfindən ödənilməsini tələb edir. «CFR» termini, malm öz ölkəsindən
çıxaniması üçün gömrük rəsmiləşdirmələrinin yerinə yetirilməsini sahcıdan
tələb edir. Amma sahcı, malm alıcınm ölkəsinə idxalı üçün
51