İnsan cəmiyyətinin inkişafı təbiətlə qarşılıqlı təmasda olmadan mümkün deyil
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mövzu 9:Elmi-texniki tərəqqi və qlobal ekoloji problemlər
- 1.1.Demoqrafik “partlayış”
109 endemik növ olan Eldar şamının və ardıc ağaclarının qorunub saxlanılmasıdır. Eldar Şamı ərazisi (392 ha) 1967-ci ildən Göy-göl dövlət təbiət qoruğunun filialı kimi fəaliyyət göstərmişdir. Mövzu 9:Elmi-texniki tərəqqi və qlobal ekoloji problemlər XX əsrin ikinci yarısından başlayaraq bəşəriyyət qarşısında bir sıra ekoloji problemlər baş qaldırmışdır ki,bunlar da istər Afrikada,Avropada və ya Amerikada,şəhərdə və ya kənddə yaşamasından asılı olmayaraq hamımıza toxunan çətinliklərdir.Bu çətinliklərdən qaçmaq isə heç kəsə müəssər deyil.Bu problemləri həll etmək üçün bütün insanlarln öz intellektual və mənəvi qüvvəsini səfərbər etməsi vacibdir.Bütün insanlığın gələcəyi məhz bundan asılıdır. Planetimiz öz tarrixinin tamamilə yeni bir mərhələsinə qədəm qoymuşdur.Yalnız kollektiv zəka,şüur və iradə ortaya qoymaqla qəza və təhlükələri dəf edərək sivilizasiyanın gələcək inkişafına yol açmaq olar. Şətinliklərdən,bədbəxtliklərdən,fəlakətlərdən və mümkün qəzalardan danışmaqda məqsədimiz insanlarda dəhşət hissi yaratmaq deyil,tamamilə əksinə,müasir elmin və insan zəkasının imkanlarını Sizlərə göstərməkdir. İnsan qarşısına çıxan təhlükədən qaçmaq üçün onun barəsində əvvəlcədən xəbərdar olmalıdır ki,çıxış yolu axtarsın.Məhz əvvəlcədən;məhz “vaxt amili” burada həlledici rol oynayır.Nə qədər tez ağıllı fəaliyyət üsulu taparıqsa,bir o qədər də az insan öz gələcəyi üçün narahatlıq keçirər.İstərsə başa düşməzlikdən,dərk etmədən,istərsə də digər səbəblərdən yeni yollar axtarışında ləngimələr bütün insanlar üçün həqiqi“faciəyə”səbəb ola bilər.Ona görə də,istərdik ki,insanlarda zəkanın gücünə inamla bərabər,eyni zamanda da gələcəyimiz naminə həyacan hissi də olsun. Hər zaman yadda saxlamaq lazımdır ki,imkanlar hələ reallıq demək deyil.Ümumi məqsədini dərk etmək,ümumilik hissinə yiyələnmək,düşüncə tərzini dəyişmək və Yer planetində insanların həyatının yeni mənəvi əsaslarını yaratmaq üçün insanlıq çox çətin və uzun bir yol keçməlidir.Bütün bunlar isə yalnız və yalnız fərziyyə deyil,elə bir reallıqdır ki,ona məhəl qoymamaq olduqca təhlükəlidir.Bu reallıq qarşısında bütün millətlərarası,dövlətlərarası ziddiyyətlər,lokal maraqlar və şəxsi məqsədlər geri çəkilməlidir.Belə düşüncə tərzi isə yalnız alimlərdə və dövlət xadimlərində deyil,eyni zamanda planetdə yaşayan milyardlarla insanlarda formalaşmalıdır.Yalnız,bu halda insanlar və planetimiz yeni inkişaf yoluna qədəm qoya bilər. Elmi-txniki inqilab termini artıq uzun illərdir ki,leksikonumuza daxil olmuşdur. Lakin,bir çox hallarda bu söz birləşməsinin hansı ağır yükü daşıdığına əhəmiyyət belə vermirik.Son illərdə,daha doğrusu,ikinci Dünya müharibəsinin başa çatmasından keçən az bir müddət ərzində elm və texnika planetimizin həyatında 110 elə təəccüblü dəyişikliklər etmişdir ki,(nüvə enerjisinin əldə edilməsi,kosmosa şıxış,kompüter texnikası və s.) onlardan hər biri sivilizasiya tarixində bütöv bir mərhələ təşkil edə bilərdi. Adətən,biz sakit bir inkişaf rejimindən digər sakit inkişaf rejiminə sıçrayışla keşidi inqilab adlandırırıq.Lakin,başlanmış hər bir inqilab müəyyən zaman kəsiyindən sonar başa çatır.Elm,texnika,texnologiya və məhsuldar qüvvələr sferasında isə fərqli bir vəziyyət yaranmışdır.Sivilizasiyamızın texnoloji əsaslarında baş verən sürətli inkişaf 60 ildən artıq bir dövrdür ki,səngimək bilmir və ETİ termini də bu inkişaf sürətini tam əks etdirmir.Ona görə də,məişətimizə elmi-texniki tərəqqi(ETT) termini daxil olmuşdur.Müasir sivilizasiyanın gücü günbəgün artmaqdadır.Artıq,biz öz həyatımızı elm və texnikanın bəxş etdiyi möcüzələrsiz təsəvvür edə bilmirik.Demək olar ki,insan heç vaxt indiki qədər maddi-mənəvi sərvətlər,xidmətlər və rahatlıqlarla təmin olunmamışdır.Doğrudur, bu sərvətlərin qeyri-bərabər paylanması,milyonlarla evsizlərin və acların olması faktını da danmaq olmaz.”Roma”klubunun sifarişi ilə yerinə yetirilmiş elmi işlərdən birində qeyd olunur ki,adam başına maksimum istehlak XX əsrin 60-cı illərinin sonu,70-ci illərinin əvvəlində olmuşdur.Bundan sonrakı illərdə adam başına düşən maddi sərvətlərdə azalma olmuşdur.Lakin, bu faktın kifayət dədər dəqiq analizi yoxdur. Lakin,nəzərə almaq lazımdır ki,sivilizasiyanın nəhəng gücü insanların firavan həyatını təmin etməklə bərabər,həm də bütün insanlıq üçün ölüm təhlükəsi mənbəyi rolunu oynayır.İnsanlar bunu ilk dəfə Naqasaki və Xirosimadakı nüvə partlayışlarından sonra dərk etməyə başladılar.Gözlənilmədən dərk edildi ki,bir “düyməyə” basmaqla bir adam bütün canlı məxluqatı Yer üzündən silə bilər.Tədricən insanlar təsəvvür etməyə başladılar ki,onlarla təbiət arasında elə bir “qadağa zonası,sərhəddi” var ki,onu aşmaq olmaz.Ancaq,nüvə müharibəsi müasir sivilizasiyanın insanlığı fəlakət qarşısında qoya biləcək gücünün yeganə təzahürü deyil.İnsanları narahat edən digər elə fəlakətlər də mövcuddur ki,planetimizdə həyat şəraitini dəyişməklə sivilizasiyamızın gələcək mövcudluğunu imkansız edə bilər.Məsələn,demoqrafik “partlayış”,əkin sahələrinin azalması və aclıq,energetik böhran,”istixana effekti”,turş yağışlar,ozon qatının pozulması və 1.1.Demoqrafik “partlayış” İnsan tarixinin çox böyük dövrü ərzində Yer kürəsi əhalisinin sayının artımı bir o dədər də əhəmiyyətli dərəcədə hiss olunmamışdır.Bu artım XIX əsrdə yavaş- yavaş hiss olunmağa başlamış və XX əsrin ikinci yarısında daha kəskin təzahür etməyə başlamışdır.10000 il bundan öncə(neolit inqilabının başlanğıcında) planetimizdə cəmi 10mln.insan yaşamışdır.İlk dəfə öz sayını ikiqat artırmaq üçün insanlara 2500 il vaxt lazım gəlmişdir.Sonrakı ikiqat artım -2000 ilə,üçüncü-1500 ilə,dördüncü-1000 ilə başa çatmışdır.Sonuncudan əvvəlki,yəni səkkizinci ikiqat Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|