İqlim dəYIŞMƏLƏri qarşisinda zəifliyin milli səviyyəDƏ qiyməTLƏndirilməsi azərbaycan
Yüklə 409,42 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İQLİM DƏYİŞMƏLƏRİ QARŞISINDA ZƏİFLİYİN MİLLİ SƏVİYYƏDƏ QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ 18
- 3.2.3 Ətraf mühitə dair qanunvericilik
- 1. Ümumi məsələrlə əlaqədər qəbul edilmiş qanunvericilik
- 2. Ətraf mühitin mühafizəsi və yerin təki haqqında qanunvericilik
- 3. Meşələrin və suların mühafizəsi haqqında qanunvericilik
- 4. Xüsusi mühafizə olunan təbiət əraziləri və heyvanlar aləmi haqqında qanunvericilik
- 5. Hidrometeorologiya fəaliyyəti, təbii fəlakətlər və atmosfer havasının mühafizəsi haqqında qanunvericilik
- 6. “Ekoloji təhlükəsizlik və maarifləndirmə haqqında” qanunvericilik
- 7. Beynəlxalq sənədlərdən irəli gələn öhdəliklərin yerinə yetirilməsi sahəsində tədbirlərin
- AZƏRBAYCAN 19 3.2.4 İqlim və riskin monitorinqi, tədqiqat və erkən xəbərdarlıq
İQLİM DƏYİŞMƏLƏRİ QARŞISINDA ZƏİFLİYİN MİLLİ SƏVİYYƏDƏ QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ 18 Uzun illər pərakəndə halda respublikada Fövqəladə Hallar Komissiyası və Mülki Müdafiə Qərargahı tərəfindən idarə olunurdu. 2005-ci ildən respublikada vahid nazirlik sistemi – Fövqəladə Hallar Nazirliyi yaradıldı. Hal-hazırda bu nazirlik Azərbaycan xalqının fövqəladə hallardan mühafizəsinin (fəlakətin idarə olunmasının, erkən xəbərdarlığına və s.) tam təminatla qarantıdır. Ekoloji təhlükəsizliyin sahəsində Azərbaycan Respublikası beynəlxalq əməkdaşlıqda iştirak edir. Respublikamız bu sahədə 20 beynəlxalq konveksiyaya qoşulmuşdur. Bunlardan aşağıdakıları qeyd etmək olar: • Böyük məsafələrdə havanın transsərhəd çirklənməsi Konvensiyası (Cenevrə,1979), ratifikasiya ili – 2002; • Sərhəddən keçən su axınlarının və beynəlxalq göllərin mühafizəsi və istifadəsi üzrə Konveksiya (Helsinki, 1992), ratifikasiya ili – 2001; • Sərhədlərarası konteksdə ətraf mühitə təsirin qiymətləndirilməsinə dair Konveksiya (ESPOO, 1991), ratifikasiya ili – 1999.
Ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində dövlətdaxili qanunvericiliyin beynəlxalq sənədlərə müvafiq formalaşması dövlətin qarşısında duran mühüm vəzifələrdən biridir. Bu zaman hazırlanacaq qanunvericilik aktları, bir tərəfindən beynəlxalq-hüquqi tənzimetmənin dövlətdaxili hüquqi mexanizmlərini müəyyən edirsə, digər tərəfdən, ekoloji qanunvericiliyin inkişafını təmin etməlidir. Bu məsələlər Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik sisteminin də tərkib hissəsini təşkil edir. Ünumilikda, ətraf mühit sahəsində Azərbaycan Respublikasının dövlətdaxili qanunvericiliyini bir neçə istiqamətdə təsnifləşdirmək olar:
• “Torpaq məcəlləsi” (1999-cu il); • “Su məcəlləsi” (1997-ci il); • “Meşə məcəlləsi” (1997-ci il) və s. 2. Ətraf mühitin mühafizəsi və yerin təki haqqında qanunvericilik: • “Ətraf mühitin mühafizəsi haqqında” Qanunu (08.06.1999 il); • “Ətraf mühitə dair informasya almaq haqqında” Qanunu (18.04.2002 il) və s.
• “Su təchizatı və tullantı suların haqqında” Qanunu (28.10.1999 il); • “Meşə qanunvericiliyinin pozulması hallarının qarşısının alınması tədbirləri haqqında” Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 30.09.2004-cü il 145 saylı Qərarı və s.
• “Xüsusi mühafizə olunan təbiət əraziləri və obyektləri haqqında” Qanunu (24.03.2000 il); • “Heyvanlar aləmi haqqında” Qanunu (04.06.1999 il) və s.
• “Atmosfer havasının mühafizəsi haqqında” Qanunu (27.03.2001il); • “Hidrometeorologiya fəaliyyəti haqqında” Qanunu (17.04.1998il) və s.
• “Ekoloji təhlükəsizlik haqqında” Qanunu (08.06.1999il); • “Əhalinin ekoloji təhsili və maarifləndirilməsi haqqında” Qanunu (10.12.2002il) və s. 7. Beynəlxalq sənədlərdən irəli gələn öhdəliklərin yerinə yetirilməsi sahəsində tədbirlərin götürülməsini nəzərdə tutan qanunvericilik: • “Bioloji müxtəliflik haqqında Konvensiyaya biotəhlükəsizliyə dair Kartahena Protokolunun icrasının təmin edilməsi haqqında ” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 23.03.2005-ci il sərəncamı və s.
“Ekoloji təhlükəsizlik haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanuna (08.06.1999il) görə, ekoloji təhlükəsizlik insanın və cəmiyyətin həyatı vacib maraqlarının, ətraf mühitin ona antropogenvətəbii təsirlər nəticəsində yaranan təhlükələrdən qorunmasının təmin edilməsidir. Qanunda göstərilir ki, hər bir vətəndaş öz sağlamlığını ekoloji təhlükələrdən (qəzalar, fəlakətlər və s.) qorumaq hüququna malikdir. Qanunun 7-ci maddəsində göstərilir ki, Azərbaycan Respublikası vətəndaşların, əcnəbilərin və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin ekoloji təhlükəsizliyi dövlət tərəfindən təmin edilir. Təhlükəli ekoloji vəziyyətin yaranması nəticəsində dəyən ziyana görə kompensasiya almaqda bütün şəxslər eyni hüquqlara malikdir. AZƏRBAYCAN 19 3.2.4 İqlim və riskin monitorinqi, tədqiqat və erkən xəbərdarlıq Ümumdünya Meterologiya Təşkilatının (ÜMT) üzvü olan Azərbaycanda bütün ölkələrdəki kimi hidrometeoroloji müşahidələr aparılır, proqnozlar tərtib edilir, iqlim, aqroiqlim və su ehtiyatları qiymətləndirilir, onların dəyişmə tendensiyası izlənilir. Meteoroloji, aqrometeoroloji, hidroloji və Xəzər dənizində müşahidələr ETSN-in Milli Hidrometeorologiya Departamenti, ətraf mühitin (torpaq, su və atmosfer havası) çirklənməsi haqqında müşahidələr isə Milli Monitorinq Departamenti tərəfindən aparılır. Bundan başqa “Dövlət Meliorasiya və Su Təsərrüfatı” ASC tərəfindən ölkə ərazisində böyük və kiçik su anbarlarında hidroloji müşahidələr aparılır. “Azərsu” ASC tərəfindən içməli su mənbələrində ekoloji monitorinqlər həyata keçirilir. Azərbaycan ÜMT-nin üzvü olduqdan və bir sıra Konvensiyalara qoşulduqdan sonra müxtəlif beynəlxalq müşahidə sistemlərində iştirak etmək imkanı qazanmışdır. Belə ki, ölkənin 5 stansiyası Qlobal müşahidələr sisteminə, 18 stansiyası isə bilavasitə iqlim üzərində qlobal müşahidələr sisteminə daxil edilmişdir. Qlobal yerüstü müşahidələr şəbəkəsinə Azərbaycandan bir stansiya-Astara (GJOS/GSN) daxildir. Azərbaycan ərazisində yerüstü meteoroloji müşahidələr şəbəkəsi 78 stansiyaya əsaslanır ki, bunlardan da 12 stansiya Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş ərazidə yerləşir və fəaliyyət göstərmir. Hazırda fəaliyyət göstərən 58 stansiyada aparılan müşahidələrin nəticələri əhalinin iqlim haqqmda məlumatlar əldə etməsinə və bu məlumatların işlənib hazırlanmasına xidmət edir. Meteoroloji stansiyalarda aparılan bütün müşahidələr ÜMT- nm «Ən yaxşı praktika» sənədlərinə əsaslanır. Azərbaycanda iqlim dəyişmələri və riskin monitorinqi ilə bağlı yerüstü müşahidələrin potensialın gücləndirilməsi üçün Respublika Prezidentinin Sərəncamı ilə «Azərbaycan Respublikasında Hidrometeorologiyanın Milli İnkişaf Proqramı» təsdiq olunmuşdur. Proqramda hidrometeorologiya xidmətinin perspektivləri öz əksini tapmış, eyni zamanda iqlim və iqlim dəyişmələri sahəsində İqlim müşahidə sisteminin potensialının artırılması, qərar qəbul edən şəxslər üçün, habelə geniş əhali kütləsi üçün qlobal iqlimdə baş verən və baş verə biləcək dəyişikliklər, bununla bağlı problemlər barəsində məlumatlandırma sisteminin inkişaf etdirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Proqramda müşahidə sistemlərinin inkişaf etdirilməsinə xüsusi yer verilmiş, müşahidə şəbəkəsinin, müşahidələrin keyfiyyətinin standartlara uyğunluğunu təmin etmək məqsədi ilə yeni müasir tələblərə cavab verən cihaz və avadanlıqların alınması nəzərdə tutulmuşdur. İqlim dəyişmələri və riskin monitorinqi ilə bağlı tədqiqat işləri Milli Elmlər Akademiyasının Coğrafiya institutunda, Milli Aerokosmik Agentliyin Ekologiya institutunda və s. aparılır. Hal-hazırda Azərbaycanda Təhlükəli Hidroloji Hadisələrə qabaqcadan xəbərdarlıq üzrə avtomatlaşdırılmış sistem qurulub. Bu sahədə məlumatlar Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi tərəfindən verilib [13]. 3.3. REGIONAL IQLIM DƏYIŞKƏNLIYI VƏ FƏLAKƏT RISKINI AZALTMA TƏŞƏBBÜSLƏRI Azərbaycan Respublikası regionaliqlim dəyişkənliyi və fəlakət riskini azaltma sahəsində beynəlxalq əməkdaşlıqda iştirak edir. Məsələn, Hyoqo Fəaliyyət Proqramında (HFP) – təbii fəlakət riskinin azaldılması üçün BMT-yə üzv ölkələr tərəfindən 2015-ci ilədək qəbul edilmiş əsas vəsitədir. Bu proqramın başlıca məqsədi təbii fəlakətlər zamanı itkini azaltmaq vasitəsilə ölkələrin və xalqların dayanıqlığını möhkəmləndirməkdir, ölkələrdə və icmalarda tələfatın sayını; sosial, iqtisadi və ekoloji zərərin həcmini azaltmaqdır. Azərbaycan daxil olduğu fəlakət riskinin azaldılması üzrə BMT Beynəlxalq Strategiyasının (UNİSDR) Mərkəzi Asiya və Qafqaz subregional qrupu tərkibində Hyoqo Proqramının həyata keçirilməsində fəal iştirak edir. Qrupun 2010-cu ilin oktyabrında “Riskin azaldılması üzrə milli platforma” mövzusunda Bakıda keçirilən seminarda HFP üzrə ölkəmizdə Yüklə 409,42 Kb. Dostları ilə paylaş:
|