İQTİsadiyyatin və İxracin diversiFİkasiyasinin
Yüklə 0,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- DİVERSİFİKASİYA
- DİVERSİFİKASİYA Cədvəl 21. Turizmin inkişaf göstəriciləri Göstəricilər 2005 2006 2007
- Turizm infrastrukturunun qurulması istiqamətində görülən işlər.
69 İQTİSADİYYATIN VƏ İXRACIN DİVERSİFİKASİYA üzrə tədbirlər aqrar siyasət alətləri sırasında ən aşağı effekt verən tədbirlər hesab olunur 89 . Azərbaycanda isə birbaşa dövlət dəstəyinin əsas hissəsi məhz bu istiqamətlərə yönəldilir. Məhsulün növünə görə çəkilən xərclərin fərqliliyindən, coğrafi-iqlim şəraiti və bazara əlçatanlıq imkanları arasında fərqlərdən asılı olaraq subsidiyalaşmanın növü və həcmi diferensiallaşdırılmırsa, bunu səmərəli yanaşma kimi qiymətləndirmək çətindir. 4.7. Turizm “2010-2014-ci illərdə turizmin inkişafına dair Dövlət Proqramı”nda turizm sektoru bir daha qeyri-neft sektorunun prioritet sahəsi kimi təsbit edilmişdir: “Qeyri-neft sahələrinin yüksəlişi ilə davamlı iqtisadi inkişafın təmin edilməsi müasir dövrdə ölkəmizdə qarşıda duran mühüm vəzifədir. Çoxsaylı tədqiqatlar göstərir ki, turizm öz perspektivliyinə görə qeyri-neft sahələri arasında aparıcı mövqelərdən birini tutur” 90 . Rəsmi elan olunan hədəf Azərbaycanda turizmin ÜDM-də payını 2009-cu ildəki 0,8%-dən 2025-ci ilədək 3%-ə çatdırmaqdır 91 . Bundan başqa, dövət proqramlarında rəqabətədavamlı turizm bazarının yaranması, turizmdən dövlət və yerli büdcələrə daxil olan vəsaitin həcmini artırmaq, turizm infrastrukturunu və maddi- texniki bazanı möhkəmləndirmək kimi məqsədlər də irəli sürülmüşdür. Azərbaycanın rəsmi statistika metodologiyasına əsasən, turist istirahət, sağlamlaşdırma, tanış olma, öyrənmə, iş-peşə, idman və dini məqsədlərlə getdiyi ölkədə (ödənişli fəaliyyətlə məşğul olmamaq şərti ilə) 24 saatdan 12 ayadək müddətdə müvəqqəti olan şəxsdir 92 . Odur ki, DSK və Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi sərhəd- buraxılış məntəqələrindən ölkə ərazisinə daxil olan və ölkədə 24 saatdan artıq qalan xariciləri (overnight visitors) turist kateqoriyasına aid edirlər 93 . DSK iqtisadi fəaliyyət növləri üzrə əlavə dəyərin ÜDM-də xüsusi çəkisini hesablayarkən turzm sektorunu ayrıca göstərmir. Ancaq nisbətən əlaqəli xidmət sahəsi olan “Mehmanxana və restoranlarla xidmətin göstərilməsi” sahəsində yaranan əlavə dəyərin ÜDM-də payı 2000- ci ildəki 0,4%-dən 2009-cu ildə 1,1%-ə yüksəlib 94 . Turizm xərclərinin dövlət büdcəsindəki payı isə 2011-ci ildə 0,2% təşkil edib. Hər bir turizm müəssisəsinin ortalama illik gəliri 2010-cu il üçün 117 min manat, ortalama aylıq gəliri isə 9759 manat, bütün turizm müəssisələrinin illik xalis mənfəəti isə 949 min manat olub. 2010- cu ildə iqtisadi rayonlar üzrə qəbul edilmiş və göndərilmiş turistlərin 82,1%-i yalnız Bakı şəhərinin payına düşüb.
DİF-in “Turizm və səyahətlərin rəqabətqabiliyyətliyi indeksi”ndə (World Economic Forum, The Travel & Tourism Competitiveness Index) Azərbaycan 2008-ci ildə 133 ölkə arasında 3,7 balla (maksimum 7 bal) 79- cu, 2009-cu ildə 133 ölkə arasında 3,8 balla 76-cı, 2011-ci ildə isə 139 ölkə arasında 3,8 balla 83-cü olub. Bu indeksdə ölkəmizdəki ümumi turizm infrastrukturunun vəziyyəti və hava nəqliyyatı tam olaraq qənaətbəxş hesab olunmur. Habelə turizm sahəsini tənzimləyən qanunvericilik bazasının əhatəliyi və turizm sahəsində ixtisaslaşan kadrların getdikcə artan hazırlıq səviyyəsi nisbətən müsbət, ekoloji vəziyyət isə mənfi qiymətləndirilir 95 .
«Сельскохозяйственные субсидии в Беларуси: анализ еффективности и оценка соответствия требованиям ВТО», 2003 90 http://e-qanun.az/print.php?internal=view&target=1&docid=19342&doctype=0 91 http://az.trend.az/capital/business/1869213.html 92 http://www.azstat.org/statinfo/consumermarket/az/tur.shtml 93 http://unstats.un.org/unsd/publication/Seriesm/SeriesM_83rev1e.pdf 94
95 http://www3.weforum.org/docs/WEF_TravelTourismCompetitiveness_Report_2011.pdf 70 İQTİSADİYYATIN VƏ İXRACIN DİVERSİFİKASİYA Cədvəl 21. Turizmin inkişaf göstəriciləri Göstəricilər 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Azərbaycana gələn xarici ölkə vətəndaşları (1.000 nəfər) 1282
1262 1333
1899 1830
1963 Hotel və restoran xidmətinin ÜDM-də payı (%) 0.6
0.6 0.6
0.8 1.1
- Turizm müəssisələrinin sayı (ədəd) 81 96
123 124
126 Turizm müəssisələri tərəfindən qəbul edilmiş və göndərilmiş turistlərin sayı (nəfər) 40008
45605 56290
59607 59700
69923 Turizm müəssisələrinin turizm fəaliyyətindən əldə etdiyi gəlir (min manat) 4035.3
4788.1 11646.1
12988 14014
14755 Pansionatlarda, istirahət evləri və sanato ri ya- larda yerləşdirilmiş turistlərin sayı (nəfər) 1622
11451 9431
4835 10046
4366 “Regionların sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı (2004-2008-ci illər)”nın turizm sahəsi üzrə bəndlərinin tələbləri çərçivəsində sahibkarlığın inkişafı üçün müvafiq kreditlərin ayrılması, turizm obyektlərinin inşasının dəstəklənməsi, bir sıra hüquqi sənədlərin hazırlanması nəzərdə tutulurdu. “2010-2014-cü illərdə turizmin inkişafına dair Dövlət Proqramı” 6 aprel 2010-cu ildə təsdiq edilib. Həmçinin 2008-ci il 20 iyun tarixli prezident fərmanı ilə “Turizm və rekreasiya zonalarının nümunəvi Əsasnaməsi” təsdiq olunub 96 .
Planında həmin ildə həyata keçirilməsi nəzərdə tutulan mədəni turizm tədbirləri, idarəetmə və normativ- hüquqi bazanın təkmilləşdirilməsi tədbirləri, elm və təhsil tədbirləri, müsabiqələr, investisiyalar və turizm infrastrukturunun inkişafı tədbirləri öz əksini tapıb. 2001-ci ildə turizm siyasətini həyata keçirən mərkəzi icra hakimiyyəti orqanı olan Gənclər, İdman və Turizm Nazirliyi yaradıldı. 2006-cı ildə aparılan struktur islahatları ilə müvafiq sahədəki siyasəti Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi həyata keçirməkdədir. Ümumi qaydada ölkənin bütün ərazisində dövlət turizm siyasətini Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, onun rayon və şəhərlərdəki şöbələri həyata keçirir. Birbaşa olaraq siyasətin hazırlanmasında və tətbiqində nazirliyin turizm şöbəsi mühüm rol oynayır. Həmçinin ölkənin turizm siyasətində Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin Mədəni irs şöbəsinin, Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin milli parklarla əlaqədar strukturunun da rolu mühümdür. 2001-ci il sentyabr ayının 25-də Cənubi Koreyanın paytaxtı Seul şəhərində Dünya Turizm Təşkilatının 14-cü Baş Assambleyasında Azərbaycan bu təşkilata üzv qəbul olunub və bununla beynəlxalq turizm hərəkatına rəsmən qoşulub.
kəndi, Beynəlxalq Hava Limanı, Zaqatala, Naxçıvan, Gəncə, Quba, Lənkəran, Şəki, Xaçmaz, Şamaxı, Bakı) turizm informasiya mərkəzləri formalaşıb. Azərbaycanda 2012-ci ilin əvvəlinə olan məlumata görə, 137 aktiv turizm şirkəti fəaliyyət göstərir. Onların arasında yerli kapitallı şirkətlərlə yanaşı xarici kapitallı (əsasən 96
Yüklə 0,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|