İsa Həbibbəyli akademik Şahlar Əsgərov professor Oruc İbrahimoğlu Türksevər
FEVRAL. 2012. № 12 www.uluturk.info
Yüklə 0,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Hal-hazıda Avropada Qafqaz diasporu ilə Azəbaycan diasporunun birgə əməkdaşlığı aşağıdakı istiqamətdə həyata keçirilir
54 FEVRAL. 2012. № 12 www.uluturk.info Zaur ƏLIYEV isidə "Bizim Vətən Partiyası"nın təşəbbüsü ilə
Ququnişvili), 2009-cu il martın 1-də Avstriyanın paytaxtı Vyanada "Qafqaz Xalqları Konfed-
Bu prosesin həlli yönündə artıq Qərbdə Quzey Qafqazla bağlı bir sıra qurumların yaranması, on- ların regiona yönəlik fəaliyyət dairəsinin infra- strukturlarının qurulması, ən azından informasiya mühitinin formalaşması yönündə çox ciddi ad- dımlar atılmaqdadır. "Azadlıq" radiosunun gündə- lik avar, çeçen və ləzgi dillərində, "Alman dalğası" radiosunun Quzey Qafqazla bağlı anali- tik icmal proqramları, "Kavkaz - TV" kanalının (Gürcüstan) Quzey Qafqaza yönəlik təbliğat şəbəkəsinə çevrilməsi, Danimarkada yaradılan "Azad Qafqaz" İctimai-Siyasi Hərəkatı, Polşada "Qafqaz Birliyi Hərəkatı" vaynax (çeçen-inquş), çərkəz, gürcü və alan (balkar-qaraçay) diaspor təşkilatlarının fəallaşması, həmin xalqlara məxsus ictimai institutların yaranması tədricən regiona öz təsirini göstərməkdədir. Belə ki, Türkiyədə 48 Qafqaz diaspor təşkilat- ları birləşərək “Qafqaz Diaspor Təşkilatlarının
maliyyə imkanları hesabına indi onlarca internet qəzetləri, radio və televiziya kanalları yaradılıb. Hər il onlarca kitablar nəşr olunmaqdadır. Eyni zamanda, dünyanın digər dövlətlərindəki diaspor təşkilatlarını da öz çevrələrində bir- ləşdirməyə nail olublar. Kremli qorxudan amil- lərdən biri də İsrail və ABŞ-dakı Adıge diaspor təşkilatlarının Quzey Qafqaz siyasətlərinin bu dövlətlərin maraqları ilə uzlaşmasıdır. Dünyanın 50 dövlətində yaşayan adıgelərin bir araya gətir- ilib də “Unrepresented Nations and Peoples Or- ganization” (BMT-nin nəzdində dövlətləri olmayan xalqların nümayəndəliyində təmsil ol- unmaları təmin edilib) təşkilatında birləşiblər. Bundan
yararlanaraq özlərinin milli hüquqlarına əməl olunmasını bir şərt kimi irəli sürürlər. Artıq ərəb dövlətləri də bu yöndə ak- tivləşiblər. İordaniyada dünya çərkəzlərinin əsas milli tribunası kimi dəyərləndirilən “National
fəaliyyətləri sayəsində Suriya, İordaniya, Misir, İsrail, Birləşmiş Ərəb Əmirlıikləri, Türkiyə, eləcə də bütün Quzey Qafqaz regionlarında diqqətlə izlənilməkdədir.
Avropada yaşayan bütün çərkəzləri öz sıralarında birləşdirə bilibdir. Çərkəz diaspor təşkilatları artıq Rusiyanı təhdid edirlər “Çərkəzlərin Böyük və Azad Birliyi” təşkilatının nəzdində dünyanın 50- dən çox dövlətində mövcud olan çərkəz diaspor təşkilatları artıq son illər öz tarixi torpaqları barəsində açıq şəkildə siyasi iradə nümayiş et- dirməkdədirlər. 2002-ci ildən etibarən Qafqaz kökənli toplu- luqlar ilk sırada özlərinin malik olduqları mədəni və ictimai mərkəzlərini yaratmağa, bununla da beynəlxalq aləmin hüquq normaları çərçivəsində mənsub olduqları tarixi regionun problemlərinin üstün səviyyədə həlli istiqamətində hərəkətə keçi- blər. Faktik olaraq, bu ictimai qurumları təmsil edənlər arasında azərbaycanlılar, gürcülər, çeçen- lər və inquşlar daha aktiv görünürlər. Azərbaycanın ərazilərinin işğalı və Xocalı soyqırımı kimi həqiqətlərin tanıdılması üçün təşk- ilatlanmış şəkildə müntəzəm olaraq mitinqlərin, piketlərin, digər ictimai-siyasi aksiyaların keçir- ilməsi, elmi konfransların təşkili, kitabların, dərgilərin nəşri, beynəlxalq səviyyədə işlək dil- lərdə internet səhifələrinin yaradılması, beynəlxlaq təşkilatlarla birlikdə bu problemlərin gündəmə
gətirilməsi yönündə
aparılan fəaliyyətlər faktiki olaraq yeni bir mərhələdir. 2008-ci ilin avqustunda Rusiyaya məxsus hərbi qüvvələrin Güney Osetiyaya və sonra da Gürcüs- tanın paytaxtı Tiflisin 30 km-nə qədər gəlməsi, beynəlxalq səviyyədə bu müdaxiləyə qarşı dirənişlər də güclənmiş oldu. Avropa Birliyi beynəlxalq qurumların dəstəyi ilə ilk dəfə Rusiyaya məxsus hərbi qüvvələrin işğal etdiyi re- giondan çox asanlıqla, qısa bir zamanda dışlan- masını təmin edə bildi. Məhz bu aksiyadan sonra Azərbaycan, Çeçen-İçkeriya, İnquşetiya, Dağıs- 55 FEVRAL. 2012. № 12 www.uluturk.info Qafqaz diasporları arasında əməkdaşlıq tan, Kabarda-Balkar, Qaraçay-Çərkəz, Adıgey re- spublikalarında Rusiya tərəfindən idarəolunan xalqlararası münaqişələrə münasibətlər də tamam dəyişdi.
Son 15 ildə Avropada Qafqaz kökənli əski di- aspor təşkilatları və yeni mühacirlərin birləşmə prosesi xeyli dərəcədə sürətlənib. Bu sırada özəl- liklə gürcü, çeçen, inquş və azərbaycanlı mühacir təşkilatlarının arasında dərin uzlaşma müşahidə olunur. Bu xalqları təmsil edən ictimai qurumlar ötən il Danimarkanın Herlev şəhərində “Azad
ediblər. Yeni qurum 2010-cu ilin fevralın 19-20- də paytaxt Kopenhagendə Avropa Qafqaz Dias- por Təşkilatlarının Birləşmiş Qurultayını keçirmişdir. Bunun ardınca isə fevralın 23-də Kopen- hagendə qurultay iştirakçıları “Xocalı soyqırımı” və “Çeçen soyqırımı” xatirəsinə həsr olunmuş küçə yürüşləri təşkil ediblər. Bu yürüşlərə Avropada fəaliyyət göstərən insan hüquqlarının müdafiəsi və Qafqaz diaspor təşkilatları da qatıla- caqlar. “Azad Qafqaz” İctimai-Siyasi Hərəkatının faktiki olaraq dünyanın bir sıra dövlətlərində nü- mayəndəlikləri də yaradılıb. Mərkəzi qərargahı Danimarkanın Herlev şəhərində yerləşən “Azad Qafqaz” İctimai-Siyasi Hərəkatının əsas hədəfi Rusiyanın Qafqazda neoimperiya siyasətinin gizlinlərini regionda yaşayan xalqlara anlatmaq, tarix boyu Moskvadan yönəldilən antiqafqaz siyasətinin bütün çalarlarını gündəmə gətirməklə yanaşı, həm də Qafqaz xalqlarının regionda hər hansı bir dövlətin imperiya siyasəti təşəbbüslərinə qarşı birgə mübarizə və dirənişlər aparmaqdır. Bu qurumun rəhbərliyinin fikrincə, Gürcüstan, Azərbaycan və Çeçenistanın ayrı-ayrılıqda Rusiyanın müxtəlif vasitələrlə onlara qarşı apardığı soyqırım siyasətinə, bu xalqların ərazilərinin işğalına qarşı aparılan mübarizələrin heç bir effekti yoxdur. Buna görə də ümumqafqaz müstəvisində gündəmə gətirilən uzlaşmış fəaliyyət proqramları sayəsində Rusiyanın ənənəvi imperiya siyasətinin qarşısını almaq mümkündür. Son dövlərldə isə 52 ölkədə gürcü diasporu ilə Azərbaycan diasporunun əlaqələr qurulduğunu qətiyyətlə demək olar. Onların müxtəlif ölkələrdə təşkilatlanmasına və fəaliyyətinə digər xalqların diasporları, o cümlədən Azərbaycan icma və cəmiyyətləri zəruri dəstək göstərirlər. Ayrı-ayrı ölkələrdə fəaliyyət göstərən Azərbaycan və gürcü diaspor təşkilatlarının əməkdaşlığının inkişafı məqsədilə müvafiq dövlət qurumları arasında memorandum imzalanması təklifi bu gün Dias- porla iş üzrə Dövlət Komitəsi və Gürcüstanın Di- aspor işləri üzrə Dövlət Nazirliyi arasında memorandum imzalanmasına dair danışıqlar gedir.
Hal-hazıda Avropada Qafqaz diasporu ilə Azəbaycan diasporunun birgə əməkdaşlığı aşağıdakı istiqamətdə həyata keçirilir: 1. Kitab nəşrlərini, kinomatoqrafik, elektron xüsusiləşmiş kitabxananın və həmçinin Qafqaz regionu ilə bağlı dövri mətbuatın açılması. 2. Konfransların, seminarların, praktikum-sem- inarların, görüşlərin, mühazirələrin və həmçinin hesabatların və başqa elmi və təhsil tədbirlərin təşkili.
3. Sərgi salonlarının, konsertlərin, festivalların və həmçinin başqa mədəni və artistik tədbirlərin təşkili. 4. Qafqaz dövlətləri məzunlarına, tələbələrinə və doktorantlara kömək göstərilməsi. Avropa, Azərbaycan, Gürcüstan və digər dövlətlər və muxtar respublikalar arasında tələbə və elmi mübadilənin təşkili. 5. Qafqaz haqqında biliyin, nəşriyyat və bilik fəaliyyətinin inkişaf etdirilməsi; Qafqaz KİV – ləri ilə məlumat əməkdaşlığı. 6. Turist qrupları, artist, ticarət-təsərrüfat, idman və həmçinin başqa xüsusiləşmiş səfərlərin təşkili.
7. Qafqaz təşkilatları arasında əməkdaşlığın dəstəklənməsi. 8. Dünyada olan Azərbaycan, Gürcüstan və digər xalqların diasporları ilə əməkdaşlıq. Yüklə 0,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|