İsmayil şixli seçİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ
Yüklə 3,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
62
Kişi oğlunun şini düşmüş təkərlə oynamasını əbəs zəhmət hesab etsə də, bir şey demədi. Arabanın cağları çürümüşdü. Təkərlərin əyrisi çatlayıb aralanmışdı. Deyəsən, ox da qacıyıb əyilmişdi. Belə bir arabanı sazlamaqdansa, təzəsini bağlamaq daha asan olardı. Bir də axı bu əziyyət nəyə lazımdır? Onlar ki, dağa köçən deyildilər. Kişi çiynindəki kəndiri həyətə atdı. İslanmış corablarını talvarın üstünə tulladı. Çarıqlarını qızına verdi. - A bala, elə yerə qoy ki, it-pişik aparmasın. Zəhrimar islanıb cılğıya dönüb.
Güləsər atasının altı deşilmiş çarığını gözdən keçirdi və içəri adladı. Orta ocaqda korun-korun yanan kötüyün ucunu vurub qorlandırdı çır-çırpı yığıb üstünə tökdü. Ocaq tüstüləndi. Ətrafı boğaz acışdıran göyümsov bir tüstü bürüdü. Bu duman bir müddət laylanıb evin içinə çökdü və yavaş- yavaş orta bacadan burulub çıxdı. Qız bir-iki dəfə ocağı püflədisə, odun yanmadı. Güləsər göz yaşını və buruunu silib, uzun donunun ətəyi ilə ocağı yellədi. Kösövlər çatırdadı və birdən alışıb parıldadı. Tüstüdən nəfəsi kəsilən Güləsər eşiyə çıxdı. - Ay dədə, sənə pencərmi bişirim, balıqmı? - Pencər yaxşıdır. Heç bu il nübar eləməmişəm. İstəyirsən balığı da pörtdət. Çərkəz fırladıb o üz-bu üzünə baxdığı təkəri əlindən buraxdı. Təkər həyətin ortasında dığırlanıb bir-ikı dövrə vurdu və göy otluğa düşdü. Onun şini cingilti ilə çıxıb, təkərdən üç-dörd addım kanardakı çokəyə yuvarlandı. Çərkəz əlınin tozunu silib, taxtın üstündə oturan atasına yaxınlaşdı. - Ay dədə, deyəsən, balıq tutmusan, hanı, göstər görüm? - Sən tutduğun balığı mənə göstərdinmi, mən də göstərim? - Sən mənim balıq tutduğumu hardan bilirsən? -Bilirəm, ay xalası göyçək. Kişi oğlunun üzünə baxıb, xırıltılı səslə güldü. Çərkəz əvvəlcə atasının qıyıq gözlərinə, sonra da ocağın kənarında eşələnən bacısına baxdı. - Balığı kimnən tutmuşdun? - Şamxalnan. - O bizə gəlmişdi? - Hə, - deyə Çərkəz cavab verdi və qaşqabağı tökülən atasına baxdı. -Nə olarki? - Heç, - deyə kişi sakitcə dilləndı.
63
Bir azdan yağda qızardılmış soğan iyi ətrafa yayıldı. Güləsər iri mis cama çəkdiyi pencəri atasının qabağına qoydu. Özü isə Çərkəzlə yanaşı oturdu. Sarımsaqlı qatığı irəli çəkib bir-iki qaşıq pencərin üstünə tökdü. „Ay dədə, - dedi, - sarımsaqlı yaxşıdır. İştahan açılar. Balığa da asmışam. Bu saat hazır olar. Soyutma bişirirəm. Qoca kişi qızının bu mehribanlığına qarşı necə minnətdarlıq edəcəvini bilmədi. Ancaq onun üzünə baxıb gülümsəməklə kifayətləndi. Camı qabağına çəkib bardaş qurdu. Çörəkdən kəsib pencəri çömçələdi. Kisi quru çörəyi dişsiz damağında övkələdikcə çənəsi şaqqıldayır, gicsahlarındakı damarlar oynayırdı. O, tez-tez əyilib fətir götürən qızım gözaltı süzürdü. Güləsər böyümüşdü. Heç bir il bundan qabaqkı arıq, quru qıza oxşamırdi. Elə bil rəngi də ağarmışdı. Döşləri nimdaş qoftasını dik tuturdu. Kişi bunun fərqinə indi vardığından, təəccüblə ona baxır, deməyə söz tapmırdı. O indiyə qədər Güləsəri uşaq hesab edirdi. Amma bu gün elə bil yuxudan ayılmışdı. Güləsər qardaşı ilə bir qabda xörək yeyirdi. Tez-tez şitlik edir, Çərkəzin qabağındakı pencəri çömçələyib götürürdü. Qardaşını cinləndirib xısın-xısın gülürdü. Kişi görürdü ki, qızı şuxluq edir. Zarafatlaşmaq, əzilib-büzülmək istəyir. Gözləri oyur-oyur oynayır. Yanaqları rəngdən-rəngə düşür. Güləsərdə ilk dəfə müşahidə etdiyi bu hal kişini hürkütdü. "Günü qara lap özünü açıb, - deyə xəyalından keçirdi, -indidən mazaqlaşmaq istəyir. Allah sizin damazlığınızı kəssin. Boyları bir qamçı olan kimi adamın belinə sıçrayırlar". Onun iştahası qaçdı. Camı geri itələyib, əllərini şalvarının dizinə çəkdi. Güləsər atasının dayandığını görüb təəccüblə soruşdu: - Niyə yemədin, ay dədə, yoxsa xoşuna gəlmədi? - Yox, qızım, çox sağ ol, ağzın şirin olsun. Doydum. Güləsər qabı götürdü. - Bu saat balıq gətirim, - deyə ayağa durdu. Kişi onun arxasınca baxdı. Qoşa hörükləri görəndə xəyalı uzaqlara getdi. Qız lap anasına oxşayırdı. Boyu, buxunu, yeriyəndə boynunu bir az yana əyməsi lap Züleyxa idi. O da bunun kimi ortaboylu, tökməbədənli idi. "Yox, qız lap yetişib, gözdə-qulaqda olmaq lazımdır". Kişi taxtın üstünə uzandı. Güləsər köhnə bir mütəkkə gətirib onun başının altına qoydu. Qoca kişi qəlyanını doldurdu. Arxalığının cibindən çaxmağını çıxardıb qovu alışdırdı. Qəlyanın üstünə qoyub sümürdü. Baş barmağı ilə közərmiş tütünü basıb, çubuğunu tüstülətdi. Kişini fikir gotürdü...
64
9 Şamxal kəndin kənarında, biçənəklərin üst tərəfindəki təpənin qaşında özünə ev tikdi. Kənd cavanları ona kömək etdilər. Birləşib yer qazdılar. Meşədən dirək, kərən gətirdilər. Üç gün gecəli-gündüzlü işləyəndən sonra qazma daxmanın üstünü örtdülər. Damın pərdilərini Şamxal özü örtdü. Enli qovaq ağaclarını doğrayıb ortadan yardılar. Səliqə ilə yonub yan-yana qoydular. Şamxal evin dal tərəfindən balaca bir pəncərə açdı. Uşaqların hardansa tapib gətirdikləri bir parça şüşəni ora saldı. Qara damın həyətində iri bir çardaq da tikdilər. Şamxal özü çardağın ətrafını yulğun çubuğu ilə hördü, torpağın süzülüb axmasının qabağını aldı. Həyətdəki ot-ələfi təmizlədi. Harda xırman açacağını, samanlığı, tövləni harda tikəcəyini indidən müəyyənləşdirdi. Kənd camaatı əvvəlcə bu işə təəccüb etdi. Şaraxalın yanına gəlib onu danlayan ağsaqqallar da oldu. Ancaq o, sözündən dönmədi. Bu xəbər Cahandar ağanı təəccübləndirmədi. "Tərs oğlu tərs, südünə çəkib, - deyə ürəyində onu yamanladı. - İnadın birıdir. Bilirdim ki, axırı belə olacaq". O bu işə bir tərəfdən sevinir, oğlunun öz atasına belə boyun əymədiyıni, kişi kimi sözünün üstündə durduğunu bəyənirdi. O biri tərəfdən də onun, Cahandar ağanın oğlunun qara damda yaşamasını şəninə sığışdıra bilmirdi. "Bir gün ağıllanar, başı əlhəd daşına dəyib geri qayıdar" - deyirdi. Ancaq onun gözlədiyi kimi olmadı. Bir dəfə ilxıçılar xəbər gətirdilər kı, Şamxal çəmənliyə gəlib ayağı səkil qaşqa atı aparmışdır. O heç kəsə heç nə demədən birbaş ılxının içinə girib atı yallamış və quş kimi sıçrayıb belinə qalxmışdı. Dikdiri çıxıb kəndə doğru gedyn atlının qabağına heç kəs keçə bilməmişdi. Bu xəbər Cahandar ağanı hirsləndirsə də dinməmişdi. Əri iIə küsü saxlayan Zərnigar xanım da buna dözə bilməmiş, "Axır ki, istəyinə çatdın. İndi ürəyin dincəlsin", - deyə ərini sancmışdı. Cahandar ağa oğlunun yenə nə isə aparacağını gözləyirdi, ancaq Şamxal bir daha buralarda hərlənməmişdi. Şamxal divarından nəm qoxusu gələn daxmada tək yaşayırdı. Onun nə yorğan-döşəyi, nə künc-bucağında yeməyə bir şeyi vardı. Əvvəlcə ayrı yaşamaq ona çox asan gəlirdi. Amma özünə ev tikəndən ikicə gün sonra belə yaşamağın çətinliyini dərk etdi. Hətta bir-iki dəfə qəsdləndi ki, atını minib dayısıgilə getsin. Sonra fikrindən daşındı. Çərkəzgilə getməyə də arlandı.
Yüklə 3,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|