İstanbul’da sosyo‐KÜLTÜrel heleniZM’İn temsiLCİSİ Bİr cemiyet: "syllogos" (1861‐1923)
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
112 • THE PURSUIT OF HISTORY INTERNATIONAL PERIODICAL FOR HISTORY and SOCIAL RESEARCH • 7/13
bulunmuştur. Bu birlik, üyelerinin Syllogos’a destek veren hekimlerden 47
oluşması açısından oldukça önemlidir. Öte yandan bu birliği fark edilir hale getiren faaliyetleri de, Syllogos ile her ayın ilk Pazar günü gerçekleştirdiği ortak toplantılar olmuştur. 48 Bu durum her iki cemiyetin organik bağa sahip olduklarını ortaya koyarken, dayanışma ve ortak çalışmalar yapmak gibi düşüncelerin varlığını da destekler niteliktedir. Konuyla ilgili araştırmaları olan Haris Eksertzoglou, kuruluşundan kısa bir süre sonra Tıp Cemiyeti’nin Syllogos’a katıldığını belirtmektedir. 49 Ancak Syllogos’a katılan cemiyetin hangi tıp cemiyeti olduğu konusunda bir belirsizlik vardır. Dolayısıyla Syl‐ logos ile birleşen cemiyetin Osmanlı Tıp Cemiyeti mi yoksa İstanbul Tabip‐ ler Birliği mi olduğu konusunda somut bir bilgiye ulaşılamamıştır. Üye yapısına bakıldığında yukarıda belirtildiği üzere farklı meslek gruplarına mensup Rum aydınlarının Syllogos’a destek vermesi oldukça önemli bir noktadır. Öte yandan cemiyet üyelerinin ve destekçilerinin, ağır‐ lıklı olarak tıp, iş ve eğitim dünyasından önemli kişilerden oluşması, cemi‐ yetin toplumsal çehresini ortaya koyması açısından oldukça dikkat çekici‐ dir. 50
bir nokta da, sayıları azımsanmayacak oranda olan Fenerli Rumların varlı‐ ğıdır. Hemen hemen bütün tanınmış Fenerli Rum ailelerin mensupları bu cemiyetin üyesidir. 51 Bunun yanı sıra Syllogos’un kuruluşundan 20 yıl son‐ ra, 1881 yılında Almanya ve Fransa büyükelçileri de cemiyete katılmışlar ve böylece cemiyet uluslararası bir nitelik kazanmıştır. 52
sına da katkı sağlamıştır. Faaliyet alanları göz önüne alındığında cemiyetin önceliğinin seküler eğitimi sistematik hale getirmek noktasında düğümlen‐ mesi, yukarıda da vurgulandığı gibi dış Helenlerin, özellikle de Osmanlı Rumlarının eğitimle ilgili bakanlığı gibi çalışmasına yol açmış ve hatta böyle adlandırılmasına neden olmuştur. Syllogos’un faaliyetlerinde sadece Osmanlı yönetimi ve Rumların du‐ rumu etkili olmamıştır. Balkanlar’daki diğer milliyetçi hareketlerin ve cemi‐ yetin yeni açılımlara yönelmesinde rol oynadığının en önemli göstergesi, 19. yüzyılın sonlarına doğru kendini hissettiren Bulgar milliyetçiliğinin de etki‐ siyle eğitimle ilgili sorunlara daha fazla eğilmiş olmasıdır. 53 Bu çerçevede 47
Stephanos Karateodoris, Spyridon Mavrogenis, Herokles Vassiadis, Xenophon Zographos ve Aleksandros Zoeros. Bk. Vassiadis, age., s. 50. 48
49
Eksertzoglou, age., s. 9. 50
Eksertzoglou, age., s. 20. 51 Aristarhis Stavrakis Bey, Aleksandros Karateodoris Paşa, Savvas Yoannis Paşa, Mavrogenis Paşa… Eksertzoglou, age., s. 26. 52
PEFSK, Praktika Elliniku Filologiku Syllogu Konstantinopoleos / İstanbul Rum Edebiyat Cemiyeti Zabıtları, Cilt 15, 1880-1881, s. 85. 53
7/13 • ULUSLARARASI TARİH ve SOSYAL ARAŞTIRMALAR DERGİSİ TARİHİN PEŞİNDE • 113
özellikle Makedonya bölgesindeki kaotik durum, Rum eğitiminin ve Yu‐ nancanın yaygınlaştırılması ve okulların açılması çalışmalarına hız verilme‐ sinde etkili olmuştur. Bulgar milliyetçiliğine karşı geliştirilen reaksiyon, Makedonya bölgesinin Helenleştirilmesi noktasında odaklanmıştır. Dolayı‐ sıyla Syllogos, başka cemiyetlerle de iletişimde bulunmuş ve Makedonya’yı da göz ardı etmemiştir. Hem etkilendiği hem de etkilediği alan oldukça geniş olan Syllogos’un hedeflerini şu şekilde aktarmak mümkündür: Eğitimin sistematikleştirilmesi; Yabancı propaganda okullarıyla rekabet ve eğitim sisteminin düzen‐ lenmesini gerekliliğinden dolayı yabancı dil eğitiminin geliştirilmesi; Türkçe konuşan Yunanlar için çok sayıda metnin yer aldığı bir edebiyat kitabının oluşturulması; Okullarda sağlık eğitimiyle ilgili bir programın oluşturulması. 54
Bu hedeflere bakıldığında Türkçe konuşan Yunanlara dair bir edebiyat kitabının hazırlanması fikri, özellikle Yunancanın yaygınlaştırılması ve Yu‐ nan kimliğinin pekiştirilmesinde dilin etkisinin göz önünde tutulduğunu ortaya koymaktadır. Bu hedef; Yunanca öğretimi Yunan kültürünün benimsetilmesi kültür ile ortak kimliğe ulaşılması (Helen kimliği) bu kimliğin Helenizm noktasın‐ da bütünleşmesi şeklinde formüle edilebilir. Syllogos bu formülü kısa sürede uygulamaya koymak için, Anado‐ lu’daki Rum nüfusuyla orantılı olarak, çeşitli bölgelerde cemiyetler kurul‐ masının da yolunu açmıştır. 55 Özellikle İstanbul başta olmak üzere, Anado‐ lu’da da eğitim odaklı cemiyetlerin kurulması, Helenizm’in dört koldan yayılması için etkili olmuştur. Yukarıdaki hedeflere yönelen Cemiyetin faaliyet alanı konusunda, 1871 tarihli nizamnamesi oldukça aydınlatıcı bir belgedir. Bu bağlamda öncelik, eğitimin tüm Anadolu’ya yayılmasının sağlanması iken, edebiyat ve bilimle ilgili sözel çalışmaların yapılması, konferansların organize edilmesi, Osman‐ lı sınırları içindeki ve dışındaki diğer eğitim ve bilim cemiyetleriyle temas halinde bulunulması, halka açık bir kütüphanenin kurulması ve çeşitli eği‐ tim müsabakalarının (yarışmalarının) organize edilmesi de cemiyetin diğer etkinlik alanları arasında yer almıştır. 56
cemiyetin politik faaliyetleri ve sohbetleri kesinlikle yasakladığı dikkati
54
55
Gianakopoulos, age., s. 40. Bu dernekler Anadolu’da Rumların çoğunluklu olarak yaşadıkları yerlerde kurulmuş ve Anadolu Rumlarının Helenleştirilmesi ve Yunanca konuşur hale getirilmeleri hedeflenmiştir. 56
Kanonismos Ellinikos Filologikos Syllogos Konstantinupoleos, 1871, s. 3. Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|