İstanbul’da sosyo‐KÜLTÜrel heleniZM’İn temsiLCİSİ Bİr cemiyet: "syllogos" (1861‐1923)
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
116 • THE PURSUIT OF HISTORY INTERNATIONAL PERIODICAL FOR HISTORY and SOCIAL RESEARCH • 7/13
durumları hakkında gözlem yapmış ve rapor tutmuşlardır. 66 Komisyonların raporları, düzenli olarak toplantılarda tartışılmış ve özellikle Anadolu’da kurulan cemiyetlerle ortaklaşa çalışmalar yapılmıştır. Bu bağlamda Rum okullarında, 1874‐75 eğitim döneminde okutulması düşünülen derslere yönelik bir program hazırlanmıştır. Anadolu ve Rumeli’nin hemen tüm okullarının Syllogos’a bağlanması ve komisyonlar vasıtasıyla cemiyetin, belirli bir eğitim sistemi oluşturduğu söylenebilir. 67
Anadolu’daki Rumların dil sorunu olmuştur. Anadolu’nun bazı bölgelerin‐ deki Rumların Türkçe konuşması ve yazı dilinde Türkçeyi Yunan harfleriy‐ le yazıyor olmaları da, bu konu üzerine çalışmalar yapılması gerekliliğini doğurmuştur. Karamanlıca adı verilen bu dilin ağırlıklı olarak Orta Anado‐ lu’da yaygın bir şekilde kullanılması, Rum burjuvazisinin Yunancanın bu bölgede geliştirilmesi ve böylece bölge halkına milli kimlik aşılanması yo‐ lunda çalışmalar yapmasına yol açmıştır. Bu çerçevede Anadolu’daki Rum okullarının güçlendirilmesi ve Yunan dilinin yaygınlaştırılması öncelikli hedefler arasındaki yerini almıştır. 68
Cemiyetin faaliyetlerinden bir diğeri de düzenlemiş olduğu müsabaka‐ lardır. Bu yarışmalar, Pontus ve Epir gibi bölgelerin coğrafi tasvirlerinin kaleme alınması, ders kitapları hazırlanması, Yunan ulusunun gelenek ve görenekleriyle ilgili çalışmalar şeklinde organize edilmiştir. Yarışmalarda derece alanlar, zengin Rumların bağışlarıyla ödüllendirilirken, ortaya çıkan eserler Rum çocukların eğitiminde kullanılmıştır. 69 Bizans dönemini de kapsayan yarışmaların konularının bir bütün olarak Yunan ulusuna dair olması ve bu konuda bilinçlenmeyi desteklenmesi de ulusal kimliğe vurgu yapılması açısından oldukça önemlidir. Cemiyet ve faaliyetleriyle ilgili akıllarda oluşan bir başka soru; kim, kimler veya hangi kurum ve kuruluşlar tarafından finanse edildiğidir. Ce‐ miyetin kuruluşundan yaklaşık 10 yıl sonra yaşanan bir yangın, bu konuda ipuçları vermektedir. 1872 yılında çıkan yangında cemiyetin binasının tah‐ rip olmasının ardından yeniden inşası için azımsanmayacak oranda bir bağış toplanmıştır. 70 Bu bağışlar, Syllogos’un binasının kısa sürede yeni‐ lenmesini sağlarken, 71 cemiyetin varlığının hem Rum cemaati hem de Yu‐ nanistan’da ne derece önemsendiğini ortaya koyması açısından ciddi bir
66
182-183. 67
M. Cevdet, agm., s. 520. 68
Praktika Elliniku Filologiku Syllogu Konstantinopoleos / İstanbul Rum Edebiyat Cemiyeti Zabıtları Cilt 13, 1877-1878, s. 13.
69
Eksertzoglou, age., s. 74-75. 70
Örneğin Rum bankerleri 2.500 lira ve Atina Üniversitesi 15.000 drahmi bağışlamıştır. 71
Eksertzoglou, age., s. 13. 7/13 • ULUSLARARASI TARİH ve SOSYAL ARAŞTIRMALAR DERGİSİ TARİHİN PEŞİNDE • 117
göstergedir. Öte yandan cemiyetin finansal durumunun detayına inildiğin‐ de, zengin Rum bankerlerin uzunca bir dönem hatırı sayılır bağışlarda bu‐ lunduğu inkâr edilemez. 1875’e kadar Syllogos’un ekonomik olarak ayakta tutulması, araştırmacı Eksetzoglou tarafından, Osmanlı borçlarının ağırlıklı olarak Rum bankerlerinin sağladığı kredilerle ödenmesi ve faiz yoluyla ciddi kar sağlayan bankerlerin elde ettikleri ekonomik kazançla ilişkilendi‐ rilmektedir. 72 Dolayısıyla Rum bankerlerin elde ettiği kar oranında artış gösteren bağışlar, Syllogos’a önemli ölçüde yarar sağlamıştır. Bu aşamada dikkati çeken öncelikli isim, yalnızca Syllogos’a değil, İstanbul’daki pek çok kültürel ve hayırsever Rum cemiyetine mali destek sağlayan banker Yorgos Zarifis’tir. 73
rından olan Zarifis, şirketini banka gibi çalıştırarak Osmanlı Sarayı’na za‐ man zaman borç vermiştir. 74 Ancak konu açısından asıl önemli olan nokta, Zarifis’in hayırseverlik faaliyetleridir. 1875 yılında, Türk egemenliği altındaki yerlerde Rum çocukların eğitilmesi amacıyla Filibe’deki Zarifi Öğretmen Lise‐ si’ni açmış ve yaşadığı süre içinde bu okula her yıl bin altın lira bağışlamış‐ tır. 75
ranmasına öncülük eden Zarifis, Syllogos’un en önemli bağışçıları arasında yer almıştır. 76
Osmanlı ekonomisi olmuştur. 1877‐1878 Osmanlı‐Rus Savaşı sonunda Os‐ manlı Devletinin, aldığı ağır yenilgi ile ekonomik çıkmaz içine girmesi, Syl‐ logos bağışçılarını da etkilemiş ve bu dönemde cemiyete yapılan bağışlar yüzde 50 oranında azalmıştır. 77 Buna karşılık aidatlarını ödeyemeyen üyele‐ rin üyeliklerinin silinmesi ve yeni üyelerin cemiyete müdahil olmaması, yaşanan mali sorunların devam etmesine yol açtığı gibi, üye desteğinin de azalmasına neden olmuştur. 78 Bağışların eski ihtişamlı şekliyle devam et‐ memesi, cemiyeti yeni finansal kaynaklar bulmaya zorlarken, konserler organize etmek ve cemiyete ait mekânları kiralanmak, yeni çözüm yolları olarak ön plana çıkmıştır. 79
Syllogos’un kuruluşuyla birlikte hem cemiyet çılgınlığını 80 başlatması hem de giderek büyümesi sonucunda diğer cemiyetlerden daha farklı bir
72
73
Yorgos Zarifis, Hatıralarım: Kaybolan Bir Dünya İstanbul 1800-1920, Literatür Yayınları, İstanbul, 2002, s. 70. 74
Zarifis, age., s. 65. 75
Zarifis, age., s. 69. 76
Zarifis, age., s. 71. 77
Eksertzoglou, age., s. 29. 78
Eksertzoglou, age., s. 30. 79
Eksertzoglou, age., s. 30. 80
Osmanlı sınırları içinde Rum cemiyetlerinin hızla çoğalması konuya dair literatürde “Syllogomania” yani cemiyet çılgınlığı olarak belirtilmektedir. Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|