İstanbul’da sosyo‐KÜLTÜrel heleniZM’İn temsiLCİSİ Bİr cemiyet: "syllogos" (1861‐1923)
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİNDE SYLLOGOS
120 • THE PURSUIT OF HISTORY INTERNATIONAL PERIODICAL FOR HISTORY and SOCIAL RESEARCH • 7/13
1909 yılında yürürlüğe giren Cemiyetler Kanunu 90 gereğince Syllogos da hemen tüm cemiyetler gibi yerel yönetime (Pera Belediyesi) başvurarak tanınırlık belgesini almıştır. Artık resmi olarak kanuna uygun olarak yasal bir nitelik kazanan Syllogos için bu dönemin diğer bir önemi de kuruluşu‐ nun 50. yıldönümünün Meşrutiyet dönemine denk gelmiş olmasıdır. Diğer yandan Sylogos’un 1863 yılında çıkarmaya başladığı dergisi Meş‐ rutiyet döneminin ilk aşamasında da yayın hayatını sürdürmüştür. Öte yandan 1911 yılının cemiyet için ayrı bir önem taşıdığı dergisinin aynı yılki sayısından anlaşılmaktadır. Kuruluşunun 50. yıl dönümünü kutlayan cemi‐ yet, dergisinin bu sayısında Yunanistan, İstanbul ve Anadolu’dan kendisine iletilen tebrik telgraflarını yayınlamıştır. Syllogos’un 50. yıldönümünü öğ‐ retmenler ve okullar tebrik ederken, kurumların çok büyük bir çoğunluğu‐ nu da diğer cemiyetler oluşturmuştur. Bu durum mevcut dönemde Yuna‐ nistan, İstanbul ve Anadolu’da faaliyet gösteren cemiyetlerin hangileri ol‐ duğu konusunda oldukça güçlü bir veridir. 91 Tebrik telgrafları incelendi‐ ğinde Syllogos’un bilimsel faaliyetleri, Anadolu’daki Rumların aydınlatıl‐ ması görevine devam etmesine yönelik temenniler dikkat çekmektedir. Öte yandan 1868 yılında İstanbul’da maarifperverlik amacıyla kurulan İstanbul
ise Syllogos’u cemiyet‐ lerin babası olarak nitelendirmiş ve tüm cemiyetlerin üstündeki konumuna vurgu yapmıştır. 93
“Yunan Eğitiminin Tarihi” konulu bir etkinlik organize etmek istemiştir. Ye‐ rel yönetimle bu konuda yapılan görüşmeler sonucu yüklü bir faturanın çıkarılması üzerine Osmanlı yönetimi ve Syllogos arasında, bu maddi külfe‐ tin azaltılması amacıyla araya Patrik III. İoakim girmiş ve Osmanlı yöneti‐ miyle anlaşmaya varılmıştır. Syllogos’un binasının kiraya bağlanarak vergi‐ lerden muaf tutulmasına karar verilmiştir. 94 Aralık 1910’da Osmanlı Sadra‐ zamı İbrahim Hakkı Paşa’yı cemiyetin onursal üyesi yaparak şükranlarını sunmuş ve sadrazama bir diploma takdim etmiştir. İbrahim Hakkı Paşa, yapmış olduğu teşekkür konuşmasında Syllogos’u “İmparatorluğun en köklü
90
leşmiştir. Cemiyetlerin sayısındaki bu artış, yönetim nezdinde bir denetim mekanizmasının ihtiyacını zorunlu kılmıştır. Öte yandan cemiyetlerle ilgili bir kanun çıkarılmasında, İttihat ve Terakki’nin adını kullanarak şubeler açan bazı oluşum- ların olumsuz işlere imza atmasının da rolü azımsanmayacak düzeydedir. Kadir Yıldırım, Osmanlı’da İşçiler (1870-
görmeye başladıkları cemiyetler konusunda zaman kaybetmemiş ve Meclis-i Mebusan’a Cemiyetler Kanunu tasarısını sunmuşlardır. Hasan Taner Kerimoğlu, İttihat Terakki ve Rumlar 1908-1914, Libra Yayınevi, İstanbul, 2009, s. 185 91
Praktika Elliniku Filologiku Syllogu Konstantinopoleos / İstanbul Rum Edebiyat Cemiyeti Zabıtları, 34. Cilt Eki, (Pararti- ma tou LD Tomu), 1913, Konstantinupoli, s. 4-37. 92
Kanonismos tis en Ksiloporti Filekpedevtikis Adelfotitos “Evvea Mouse”, Konstantinupoli, 1921, s. 3. 93
Praktika Elliniku Filologiku Syllogu Konstantinopoleos / İstanbul Rum Edebiyat Cemiyeti Zabıtları 34. Cilt Eki, s. 21. 94
BOA, MV, 151/35, 18 Rebiülahir 1329. 7/13 • ULUSLARARASI TARİH ve SOSYAL ARAŞTIRMALAR DERGİSİ TARİHİN PEŞİNDE • 121
95 Syllogos ile Osmanlı yönetimi ara‐ sındaki bu ılımlı ilişkinin, şüphesiz ki Osmanlı‐Yunan ilişkilerindeki gerili‐ min henüz tırmanışa geçmediği ve Balkan Savaşları’nın başlamadığı dö‐ nemde yaşanması gayet normaldir. Çünkü bundan sonraki süreçte de Syl‐ logos ile Osmanlı yönetimi arasındaki ilişkilerin dinamiğini Yunanistan ve Patrikhane belirleyecektir. Yaşanan bu gelişmeler, Syllogos’un Osmanlı yönetimiyle kurmuş oldu‐ ğu olumlu ilişkinin Meşrutiyetin ilk yıllarında da devam ettiğini vurgula‐ ması açısından önemlidir. Öte yandan Balkan Savaşları’nın da damgasını vurduğu Meşrutiyet döneminde, Syllogos yine eğitim faaliyetlerine devam etmiş ve 1912‐1913 yıllarında üç, 1913‐1914 yıllarında ise 16 halka açık kon‐ ferans organize etmiştir. 96 Ancak 1914 yılından sonra Dünya Savaşı’nın etki‐ siyle cemiyet, faaliyetlerine aynı yoğunlukta devam edememiştir.
Birinci Dünya Savaşı hemen her alanda yarattığı olumsuz etkiyi Syllogos üzerinde de göstermiştir. Savaş yıllarında Syllogos adeta bir duraklama dönemine girmiştir. Diğer yandan 1914‐1918 yılları arasında Syllogos uzun süredir yayınlamakta olduğu dergisini yayınlamamış ve hemen hiçbir faali‐ yette bulunmamıştır. 97
Araştırmacıların konu hakkındaki ortak yargıları, Birinci Dünya Sava‐ şı’nın Syllogos’un faaliyetlerini yavaşlattığı yönündedir. Cemiyet bu dö‐ nemde, üye sayısındaki azalmayı da önleyememiştir. 98 Syllogos’un üye sayısındaki azalma, bazı Yunan araştırmacılar tarafından İstanbul Rum He‐ kimler Birliği’nin 1920 yılında yayınlamış olduğu raporunda iddia edildiği üzere,
99 pek çok Rum hekime İttihatçılar tarafından işkence edildiği ile ilişki‐ lendirilmektedir. Bir trajedi olarak değerlendirilen bu olay Yunan toplu‐ munda da tepkiyle karşılanmış ve durum pek çok üyesi hekimlerden olu‐ şan Syllogos’un da üye sayısında önemli bir azalma yaşamasına neden ol‐ muştur. Bu bağlamda iddialar çerçevesinde hem İstanbul Rum Hekimler Birliği’ne hem de Syllogos’a üye olan hekimlerin işkenceye uğramış olduğu ve bunun sonucunda hayatlarını kaybetmelerinden kaynaklanan bir üye azalması ifade edilmektedir. 100
95
96
Vassiadis, age., s. 212. 97
98
99
İstanbul Rum Hekimler Birliği’nin 1920 yılında yayınlamış olduğu raporda önemli iddialara yer verildiği görülmektedir. Bunlardan en önemlisi, Birinci Dünya Savaşı yıllarında İttihatçıların Rum doktorlara, falakaya yatırmak suretiyle işken- celer yaptığı ve cemiyetin 1917 yılındaki üye sayısının düşüş yaşadığıdır. Syndesmos ton en Konstantinupoli Ellinon İatron Ekthesis Pepragmenon tou Etous 1919-1920, Konstantinupoli, s. 4. 100
Gianakopoulos, age., s. 343.; Bunun bir savaş propagandası olabileceği de akla yatkındır. Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|