İstanbul’da sosyo‐KÜLTÜrel heleniZM’İn temsiLCİSİ Bİr cemiyet: "syllogos" (1861‐1923)
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
118 • THE PURSUIT OF HISTORY INTERNATIONAL PERIODICAL FOR HISTORY and SOCIAL RESEARCH • 7/13
konumda olduğu aşikârdır. İşte Syllogos, bu misyonunu bütünleyici ve birleştirici mahiyette kullanarak cemiyetler arasındaki yardımlaşma ve ileti‐ şimde de kilit bir rol üstlenmiştir. Bunda şüphesiz ki Rum cemaati arasın‐ daki sıkı bağlar da etkili olmuştur. O halde Rum cemaatinin seçkinlerinin bir ürünü olan Syllogos’un, cemaatin her türlü sosyal faaliyetlerini üstlenen diğer cemiyetler üzerinde dominant bir rolü olduğu söylenebilir. Syllogos’u yalnızca diğer sosyo‐kültürel cemiyetler üzerinde bir merci olarak değerlendirmek, onu anlatmakta oldukça yetersizdir. Çünkü Syllo‐ gos, içinde Yunanistan ve Osmanlı’nın da bulunduğu bir sistemin önemli bir parçasıdır. Öte yandan Atina Üniversitesi, üstlendiği misyon bağlamın‐ da, iletken bir nitelik taşımaktadır. Bununla beraber kurumlar ve devletler arasında oluşan bağı bir ağ olarak ifade etmek de mümkündür. Hemen her merci ile doğrudan ya da dolaylı iletişime sahip olan Syllogos, bu ağda sos‐ yal farkındalığın ve kültürel aydınlanmanın tek ortak paydasıdır. Meşrutiyet öncesinden Mütareke dönemine kadar varlık gösterebilen köklü sosyo‐kültürel cemiyetlerin hedeflerine ve Rum cemaatine ulaşmak için kullandıkları önemli araçlardan bir tanesi kurdukları kütüphane ve okuma salonları iken, diğeri de süreli yayınlar olmuştur. Pek çok cemiyet bir süreli yayın oluşturmak konusundaki isteklerini nizamnamelerinde be‐ lirtmişlerse de, bunların çoğu bu düşüncelerini hayata geçirememişlerdir. Bu bağlamda Syllogos, koleksiyonu günümüze kadar ulaşabilen Ellinikos Filologikos Syllogos Konstantinupoleos (EFSK) adlı bir dergi çıkarmayı başar‐ mış ve bu dergiyle Rum cemaatiyle arasında bir bağ kurmuştur. Üç ayda bir çıkarılan derginin müdürlüğünü Dimos İkonomidi yapmıştır. 81
Türkiye’de ve Yunanistan’da nüshaları bulunan ve cemiyetle aynı adı taşıyan bu dergi, gerek içeriği gerekse cemiyet hakkında verdiği bilgilerle önemli bir kaynak niteliği taşımaktadır. Faaliyetleri ile çok yönlülüğünü ortaya koyan Syllogos’un ilk sayısını 1863 yılında yayımladığı dergisi, ce‐ miyetin nizamnamesine ve üye isimlerine yer vererek adeta cemiyeti ce‐ maat ile tanıştırmıştır. 82 Bunun yanısıra filoloji ve alfabe gibi konularda bi‐ limsel makalelerin de yayınlandığı dergi, cemiyetin toplantı tutanaklarına yer verilmesi açısından da oldukça önemlidir. 83 Böylelikle Syllogos Rum cemaate yönelik şeffaflık ilkesini benimsemiş olduğunu gözler önüne ser‐ miştir. Diğer yandan düzenli olarak çıkarılan dergi, her sayısında farklı ko‐ nulara yer vererek niteliğine çeşitliliği de eklemiş ve aydınlatıcı vasfını orta‐ ya koymuştur.
81
Ali Arslan, Osmanlı’dan Cumhuriyete Rum Basını, Truva Yayınları, İstanbul, 2005. s. 117. 82
Praktika Elliniku Filologiku Syllogu Konstantinopoleos / İstanbul Rum Edebiyat Cemiyeti Zabıtları, Cilt 1, Konstantinupo- li, 1863, s. 1-4.. 83
li, 1863, s. 25, 34, 59. 7/13 • ULUSLARARASI TARİH ve SOSYAL ARAŞTIRMALAR DERGİSİ TARİHİN PEŞİNDE • 119
MEŞRUTİYET DÖNEMİNDE SYLLOGOS’UN FAALİYETLERİ 19. yüzyılın sonlarında Makedonya’daki etnik unsurlar arasında yaşa‐ nan anlaşmazlıklar 84 ve bu durumun Batılı Devletler ve Osmanlı Devletinde yarattığı huzursuzluk, II. Meşrutiyet’in ilanının tetikleyicisi olmuştur. 85 23 Temmuz 1908’de Meşrutiyetin ikinci kez ilan edilmesiyle, Osmanlı coğraf‐ yasında ilk anda tam bir özgürlük ve coşku ortamı hakim olmuş ve bu du‐ rum Osmanlı Rumlarına da sirayet etmiştir. Çok sayıda sosyo‐kültürel Rum cemiyetinin hızla kurulmaya devam ettiği bu dönemde Syllogos da faaliyet‐ lerine devam etmiştir; gerek düzenlediği yarışmalarla gerekse konferanslar‐ la ilgi çekmeyi başarmıştır. Bu konferanslardan en önemlileri Osmanlı baş‐ kentinde eğitimde karşılaşılan sorunlar üzerine odaklanmıştır. 86 Özellikle 1907‐1908 yıllarında verilen konferansların temel sorunsalı başka diller konu‐ şan Rumlara Yunancanın öğretilmesi olmuştur. Bu bağlamda Yunancanın kullanımında okullardan kaynaklanan sorunlar üzerine yoğunlaşılmıştır. 87
Meşrutiyetin ilan edilmesini takip eden süreçte Syllogos’un toplantıla‐ rında yavaş yavaş politik konuşmaların yer tuttuğunu söylemek mümkün‐ dür. Diğer yandan parlamentonun yeniden açılması, Syllogos’ta büyük bir heyecan yaratmıştır. Meşruti monarşiye yeniden geçişin sağlanması üzerine hükümete tebriklerini iletmek amacıyla gelen Yunan Büyükelçisi şerefine bir edebiyat şenliği düzenlemeyi düşünen Syllogos, bu şenliğin konusunu “Bilim ve Edebiyatın Özgürlük Üzerine Etkileri” olarak belirlemiştir. 88
Syllogos’un bu dönemde düzenlemiş olduğu konferanslar eğitimciler tarafından organize edilip sunulmuş ve her konferans sonrasında düzenle‐ nen tartışma bölümleriyle sorunlara çözümler üretilmeye çalışılmıştır. Meşrutiyet döneminde Rum okullarının ve öğrencilerinin sayısındaki artış Meşrutiyet öncesinde temelleri atılan eğitim ağının ortaya koyduğu olumlu bir sonuç olarak yorumlanabilir. Hem ekonomik durum hem de örgütlenmedeki iyimser gelişmeler, Meşrutiyet döneminin ilerleyen süre‐ cinde, konferansların tartışma bölümleri, gelinen noktanın nasıl muhafaza edileceği konusunda düğümlenmiştir. 89 Bu da en azından Rum cemaatinin eğitiminde istenilen noktaya yaklaşıldığını göstermesi açısından önemlidir.
84
Makedonya Sorunu’nu alevlendirmiştir. 85
Makedonya konusunda İngiltere Kralı II. Edward ile Çar II. Nikola arasında Reval’de gerçekleşen görüşmeler oldukça önemlidir. Bu iki ülkenin Makedonya’da kapsamlı bir ıslahat hareketine karar vermesi, Osmanlı Devletinde, Makedonya konusunda bir Rus-İngiliz işbirliği ve müdahalesi olarak yorumlanmıştır. Avrupa’da devrimi başlatan olay olarak yorum- lanan Reval görüşmeleri, Büyük Devletlerden önce davranarak Makedonya’da bir ıslahat yapmak ve hükümeti devir- mek fikrini hızlandırmıştır. Feroz Ahmad, İttihat ve Terakki, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2007, s. 17. 86
Eksertzoglou, age., s. 23. 87
Eksertzoglou, age., s. 88. 88
Vassiadis, age., s. 210. 89
Eksertzoglou, age., s. 98-99. Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|