İxtisasın adı: Aqroservis mütəxəssisi Modulun nömrəsi: 03 Kənd təsərrüfatı maşınlarından istifadə
Yüklə 1,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
5.2. Yeni maşın və aqreqatdların nəqliyyatı və təmirində zədələnmələrdən müdafiə Burada ictimai yoldan istifadə zamanı yol hərəkəti qaydalarının gözlənilməsi haqqında təlimat verilir. Aqreqatın işçi orqanlarının təmiri zamanı bədbəxt hadisələrin qarşısının alınması məqsədi ilə bu məqsədə ayrılmış xüsusi yerlərdə və maşının söndürülmüş halda olması haqqında təlimatlanma aparılmasının vacibliyi göstərilir. İstifadədən sonra saxlamaq məqsədi ilə hərəkət anında qəza baş verməməsi üçün enişli yolda saxlanılmasının qadağan olunması haqqında təlimat verilir. Yadda saxlayın! İctimai yoldan istifadə edərkən onu idarə edən şəxslər bu haqda təlimatlanmalı və yol hərəkət qaydalarına riayət etməlidir (Şəkil 5.5). Mexanizatorun ictimai yolda aqreqatı idarə etmək üçün yol hərəkət qaydalarını bilməməsi qəza və bədbəxt hadisəyə səbəb ola bilər. Şəkil 5.5. İctimai yolda aqreqatı idarə edən şəxslərin təlimatlandırılması. 5.2.1. Qəza və zədələnmənin qarşısını almaq Yadda saxlayın! Aqreqatın texnikanın saxlanılması, fövqəladə hal baş verdikdə, təmirə ehtiyac olduqda qəza və ya bədbəxt hadisələrin qarşısının alınması vacibdir (Şəkil 5.6). Odur ki, aqreqatın işçi orqanlarının tənzimlənməsi və təmiri yalnız xüsusi yerlərdə və aqreqatın söndürülmüş halında aparıla bilər. Belə halda təmir emalatxanalarından, elektrik qaldırıcılardan istifadə məqsədəuyğundur. Şəkil 5.6. Aqreqatın saxlanılmasında qəza və hadisələrin qarşısının alınması. 5.2.2. Enişdə traktorun və qoşqunun dayandırılması Diqqət! İstifadədən sonra texnikanı elə saxlamaq və dayandırmaq lazımdır ki, aqreqat qəza təhlükəsi yaratmasın və ya qəza ilə nəticələnməsin. Yadda saxlayın! Enişli yolda aqreqatın saxlanılmasına icazə verilmir (Şəkil 5.7). Şəkil 5.7. Enişli yolda aqreqatın saxlanılmasının nəticələri. 92 Nasaz texnikadan istifadəyə yol verilmir Unutmayın! Maşın, texnikadan nasaz vəziyyətdə istifadə etmək insanlar üçün təhlükəlidir. Maşın istifadədən sonra saxlanıldıqda nasaz işçi orqanların bərpası və işlək hala salınması qəza və bədbəxt hadisənin riskini azaldır (Şəkil 5.8). 5.2.3. Yol kənarlarında dayanma Unutmayın! Aqreqat istifadədən sonra yol kənarında düzgün saxlanılmadıqda və dayandırıldıqda qəzaya səbəb ola bilər və zədələnmə ilə nəticələnər (Şəkil 5.9). 5.2.4. Aqreqatın yüksək gərginlikli elektrik xətlərinin altında işlədilməsi təhlükəlidir. Diqqət! Yüksək gərginlikli elektrik xətlərinin altında işləyərkən təhlükəsizlik tədbirləri gözlənilməlidir (Şəkil 5.10). 5.2.5. Yüksək gərginlikli elektrik xətlərinin altında işləyərkən təhlükəsizlik tədbirləri Kənd təsərrüfatı texnikası zərurət yarandığı halda yüksək gərginlikli elektrik xətti altında işləyərkən xəttə nəzərən ciddi təhlükəsizlik məsafəsi qorunmalıdır (Şəkil 5.10). Əks halda texnikanın hər hansı hissəsi təhlükəli zonaya yaxınlaşdıqda bədbəxt hadisə baş verə bilər. Şəkil 5.11- də A, B, V - həddi yol verilən təhlükəsizlik məsafələridir. Şəkildə elektrik xətləri ətrafında tünd rənglə işarələnmiş düzbucaqlı təhlükəli zona olduğunu göstərir. Həmçinin ildırım çaxan zaman işləmək təhlükəlidir. Adətən ildırım ərazidə ən yüksək əşyanı vurur. İldırımın birbaşa zərbəsi çox təhlükəlidir. Şəkil 5.8. Nasaz aqreqatdan istifadə təhlükəsi. Şəkil 5.9. Yol kənarında dayanma zamanı təhlükəsizlik tədbirləri. Şəkil 5.10. Aqreqatın yüksək gərginlikli elektrik xətlərinin altında işlədilməsi. Şəkil 5.11. Traktorun yüksək gərginlikli elektrik xətləri altında işləməsi. 93 Diqqət! Elektrik işıqlandırma cihazları, sükan idarəetmə orqanı, tormoz sistemi və siqnal sistemi nasaz olan traktor və kombaynla işləməyə qəti yol verilmir. 5.3. Yığım zamanı qəza və zədələnmələrdən müdafiə Burada müxtəlif kənd təsərrüfatı məhsullarının yığımında istifadə edilən kombaynların işi zamanı qəza və bədbəxt hadisələrdən, zədələnmələrdən qorunmaq üçün işçilərin xüsusi təlimatlandırılmasının vacibliyi qeyd edilir. Yığım dövründə kombaynların işçi orqanlarının təmizlənməsinə yalnız aqreqat dayandığı halda icazə verilməsi üzrə təlimatlar xüsusilə əhəmiyyətlidir. Aqreqatın işi zamanı kənar şəxslərin işçi orqanlara yaxın durmasının qəza və bədbəxt hadisə ilə nəticələnə bilməsi haqqında işçilərə təlimatın verilməsinin vacibliyi göstərilir. Diqqət! JOHN DEERE 7760 pambıqyığan kombaynlarla iş zamanı qəza və zədələnmələrdən qorunmaq üçün bütün işçilər təhlükəsizlik tədbirləri haqqında təlimat keçməlidir. Unutmayın! JOHN DEERE 690 pambıqyığan kombaynları ilə iş zamanı qəza və zədələnmələrdən qorunmaq üçün şpindelin, pambıqsorucu boruların əl ilə təmizlənməsinə icazə verilmir (Şəkil 5.12). Yadda saxlayın! JOHN DEERE 7760 pambıqyığan kombaynlar ilə işlədikdə köməkçi işçilər qəza və zədələnmələrdən qorunmaq üçün xüsusi geyimlərlə təmin edilməli və tənzimləmə- təmir işləri kombayn dayandırıldıqdan, mühərrik söndürüldükdən sonra aparılmalıdır. Şəkil 5.12. Pambıqyığan kombaynın işində qəza və zədələnmələrdən qorunma. 5.3.1. Qoşma texnikanın nəql etdirilməsi zamanı təhlükəsizlik tədbirləri Diqqət! Qoşma texnika, o cümlədən pambıqyığan maşınlar tarlaya nəqliyyatı zamanı işçi orqanlar nəqliyyat vəziyyətinə gətirilməlidir (Şəkil 5.13). Qoşquya götürmə, sərt qoşqudan istifadə etməklə yerinə yetirilməlidir. Şəkil 5.13. Qoşma pambıqyığan kombaynın tarlaya nəql etdirilməsi. 94 5.3.2. Qoşma kombaynla işləyərkən təhlükəsizlik tədbirləri Unutmayın! Özüyeriyən kombaynlarda sürücü kombaynın işçi orqanlarını öndən müşahidə edə bilir. Qoşma kombaynlarda isə, kombaynın işçi orqanları sürücüdən arxada yerləşdiyi üçün xüsusi təhlükəsizlik tədbirlərinə əməl edilməlidir. Pambıqyığan kombaynın sahədə işinin düzgün təşkili qəza və bədbəxt hadisələrdən qorunmanı təmin edir (Şəkil 5.14). Aqreqatın işi zamanı qəzaların olmaması məqsədilə kənar adamların aqreqatın iş zolağında öndə, yanda və arxada durmasına yol verilməməlidir. Şəkil 5.14. Pambıqyığan kombaynın tarlada işinin düzgün təşkili. Diqqət! Pambıqyığan kombaynın şpindelinin fırlanma sürəti yüksək olduğundan onun təmizlənməsi kombayn yalnız sönmüş vəziyyətində aparılır (Şəkil 5.15). Sönmüş halda tənzimlənmənin aparılması qəza və baş verə biləcək bədbəxt hadisələrin qarşısını alır. Şəkil 5.15. Pambıqyığan kombaynının sönmüş halında təmizlənməsi. 5.4. Aqreqatda işləyən insanların qoruyucu geyimləri Aqreqatın işi zamanı onu idarə edən mexanizatorun, işçi orqanların işinə nəzarət edən digər işçilərin xüsusi geyimlərlə təmin edilməsinin önəmli olması haqqında məlumatlar qeyd edilir. Bu məqsədlə mexanizatorun xüsusi geyim paltarları ilə, əlcəklə, başının qorunması üçün maska ilə və ayaqqabı ilə təmin edilməsinin vacibliyi qeyd edilir. Yadda saxlayın! İdarə etmə zamanı mexanizatorun xüsusi geyimləri yığcam olmaqla gödəkcə və köynəyi şalvarın içinə salınmalıdır. 5.4.1. Qoruyucu geyimlər Unutmayın! Aqreqatda işləyən insanlar qoruyucu geyimlə təmin edilməlidir (Şəkil 5.16). Qoruyucu geyimlər işçilərdə qəza ilə nəticələnmənin riskini azaldır və iş məhsuldarlığına, onun işinin səlisliyinə şərait yaradır. Şəkil 5.16. Qoruyucu geyimlər. 95 5.4.2. Eynəkdən istifadə Yadda saxlayın! Tarlada iş zamanı gözlərin qorunması vacibdir (Şəkil 5.17). Eynəkdən istifadə baş verə biləcək bir sıra qəzaların qarşısının alınmasında vacibdir. Şəkil 5.17. Gözlərin qorunması üçün eynək. 5.4.3. Qoruyucu kaskadan istifadə Yadda saxlayın! İş zamanı mexanizatorun qəzadan qorunması məqsədi ilə başında qoruyucu kaskanın olması əsas şərtdir (Şəkil 5.18). Şəkil 5.18. Qoruyucu kaska 5.5. Gurultu (səs-küy) əleyhinə qulaqlıq Yadda saxlayın! Aqreqatla iş zamanı səs-küyün olması mexanizatorun tez yorulması və iş keyfiyyətinin azalması ilə nəticələnir. Qəzadan və tez yorulma hallarından mühafizə məqsədi ilə mexanizatorun qulaqlıq taxması məqsədəuyğundur (Şəkil 5.19). Şəkil 5.19. Qəza və yorulmadan mühafizə qulaqlığı. 5.5.1. Texnikada səs-küyün səviyyəsinin ölçülməsi Yadda saxlayın! Səs-küyün səviyyəsi səs təzyiqinin (səs dalğalarının) diapazonu 20 hs-18 khs olan xüsusi səs ölçən cihazla yoxlanılır. Səs-küyün səviyyəsinin çoxluğu mexanizatorun tez yorulması və nəticədə qəza ilə nəticələnməsinə əsas ola bilər. Traktorların və kombaynların kabinadakı səs diapazonu VŞV-003-M2 səs ölçən cihazla ölçülür (Şəkil 5.20). Şəkil 5.20. Səs diapazonu ölçən VŞV-003-M2 cihazı. 96 Yadda saxlayın! Gurultu və səs-küydən qorunmaq üçün CLASS AXİON 820 traktor kabinəsi izolyasiya edilir. Gurultu və səs küy mexanizatorun iş görmə qabiliyyətinə mənfi təsir göstərir və bədbəxt hadisə ilə nəticələnə bilər. Unutmayın! Mexanizator və ya aqreqatda işləyən işçinin işləmə qabiliyyətinə mənfi təsir göstərən əsas şərtlərdən biri də onun maska ilə təmin edilməsidir (Şəkil 5.21). Aqreqatda işləyən şəxslərin üzünü qorumaq üçün onların maska taxması qəza və bədbəxt hadisələrdən yayınmaya səbəb olur. Şəkil 5.21. Üz qoruyucu maska. Sərbəst iş üçün tapşırıqlar 1. Aqreqatla iş zamanı qəza və zədələnmələrdən mühafizə üzrə təlimat qaydalarını sadalayın; 2. Kənd təsərrüfatı maşınlarının nəqliyyatı zamanı qəza hallarının qarşısının alınma tədbirləri hansılardır; 3. Qəza zamanı mexanizatorun zədələnmələrdən mühafizə tədbirlərini izah edin; 4. Aqreqatın təmiri zamanı zədələnmələrdən mühafizə üçün hansı tədbirlər görülməlidir; 5. Enişli və yoxuşlu hissəsi olan yollarda texnikanın dayandırılması zamanı yarana bilən təhlükəni izah edin; 6. Yüksək gərginlikli elektrik xətləri keçən ərazilərdə işləyərkən təhlükəsizlik tədbirlərini izah edin. 7. İldırım vurmasını izah edin. 8. Məhsul yığımı zamanı qəza və zədələnmələrdən mühafizə sadalayın; 9. Aqreqatda işləyən insanların təmin edilməli olduğu qoruyucu geyimlər hansılardır. 10. Gözlük və üz maskalarının əhəmiyyətini izah edin. 11. Səsdən qoruyucu baş geyimi haqqında məlumat verin. 97 Praktiki tapşırıqlar və fəaliyyətlər Fəaliyyət Tapşırıqlar 1. Qəza və zədələnmələrdən müdafiə. • İş geyiminizi geyinin. • Hüquqi qaydalarla tanış olun. • Aqreqatın işi zamanı baş verə biləcək təhlükəsizlik tədbirləri haqqında təlimatlanın. • Yeni maşın, texnika və ya aqreqatdan istifadə zamanı təlimatların təhlükəsizlik mühəndisi və həmin bölmənin mütəxəssisi tərəfindən yerinə yetirilməsi vacibdir. • Təmir emalatxanasında texnikanın təmir şəraitini izah edin. • Təmir zamanı təhlükəsizlik texnikasına əməl edilməsini şərh edin. • Zədələnmələr zamanı ilk yardım edilməsi üçün lazım olan işlərin yerinə yetirilmə vəziyyətini araşdırın. • Alınan nəticələri qrup yoldaşlarınızla birlikdə müqayisə və müzakirə edin. 2. Texnikanın yolda nəql etdirilməsi və dayandırılması zamanı təhlükəsizlik tədbirləri. • Bu tapşırıq müəllimin və təlim ustasının iştirakı və nəzarəti altında yerinə yetirilməlidir. • Yaşadığınız ərazidə intensivliyi yüksək olan yol kənarında müşahidə məntəqəsi hazırlayın. • Məntəqəyə lazım olan cihaz və avadanlıqları, fotoaparat tədarük edin. • Məntəqənin yol kənarından 20-30 metr kənarda olmasını təmin edin. • Yolda hərəkət edən traktor və digər aqreqatları 1 saat ərzində müşahidə edin. • Nəqliyyat vasitələrinə nəzərən texnikanın mövqeyini, sürətini, yolun hərəkət hissəsinə nəzərən tutduğu zolağın enini müşahidə edin. • Yol kənarında dayandırılmış texnikanın şəklini çəkib, şəkil üzrə yolun mailliyini (eniş və yoxuşluğunu) araşdırın. • Texnikanın təhlükəsiz dayandırıldığını təhlil edin • Əks halda qaydaların pozulduğunu qeyd edin. • Texnikanın enişdə və yoxuşda dayandırılması qaydalarını izah edin. 98 3. Pambıqyığan və ya taxılyığan kombaynda işləyərkən qoruyucu geyimlərdən istifadə. • İş geyimlərini müvafiq qaydada sərgiləyin. • Pambıqyığan kombaynın işi zamanı baş verə biləcək təhlükəsizlik tədbirləri haqqında məlumat verin. • Taxılyığan kombaynın işi zamanı baş verə biləcək təhlükəsizlik tədbirləri haqqında məlumat verin. • Əlcək, gözlük, baş örtüyü və qoruyucu geyimlərdən istifadə edilmədikdə baş verə biləcək təhlükələri sadalayın. • Mövsümdən asılı olaraq kombaynın birində nizamlama işləri aparmaq üçün hazırlaşın və qaydaları izah edin. • Əldə etdiyiniz nəticələri qrup yoldaşlarınızla birlikdə müqayisə və müzakirə edin. 4. Mühərrikli kənd təsərrüfatı texnikası ilə işləyərkən gurultu və səs küyün müəyyən edilməsi. • Texnikanın mühərrikini işə salın və kabinənin qapısını örtün. • Traktor dayanmış halda mühərrik işləyə-işləyə kabinəsində yaranan səs küyü qulaqlıqsız vəziyyətdə dinləyin. • Təsərrüfatın birində kombaynda və ya traktorda yaranan gurultunu və səsi ölçün. Aqreqatın işi zamanı yaranan gurultu, səs-küydən qorunmaq məqsədi ilə mexanizatorun istifadə etdiyi geyim haqqında məlumat verin. • Traktorla aqreqatlaşmış hər hansı kənd təsərrüfatı aqreqatı ilə əməliyyat yerinə yetirərkən, yəni mühərrik yüklü vəziyyətdə işlədikdə kabinada yaranan səs küyü qulaqlıqsız vəziyyətdə dinləyin. • Traktor dayanmış halda və hansı kənd təsərrüfatı aqreqatı ilə əməliyyat yerinə yetirərkən qulaqlıqdan istifadə etməklə yaranan səs küyün təsirini müqayisə edin. • Gözlərin və üzün qorunması üçün mexanizator istifadə etdiyi eynək və maskanın mahiyyətini izah edin • Əldə etdiyiniz nəticələri müqayisə edin və nəticə verin. 99 Nəzəri biliklərin qiymətləndirilməsi Test 5 Sual 1. Yeni maşın, texnika və ya aqreqatlardan istifadə zamanı qəza və zədələnmələrdən qorunmaq məqsədilə mexanizatora olan tələblər. A) Hüquqi qaydaları və təhlükəsizlik tədbirlərini bilməlidir; B) Yeni maşın, texnika və ya aqreqatları idarə etməyi bacarmalıdır; C) Maşın, texnikanı ictimai yolda idarə etmə qaydalarını bilməlidir; D) İstehsalat zamanı baş vermiş bədbəxt hadisə üçün zərərçəkən şəxsə ilk yardım göstərə bilməlidir. Sual 2. Aqreqatın işçi orqanlarının tənzimlənməsi və təmirinə hansı halda icazə verilməlidir? A) Aqreqat sahədə dayanmış halda və işçi orqanlar işçi vəziyyətində olduqda; B) Aqreqatın işçi vəziyyətində və sahədə; C) Aqreqat söndürülmüş halda olmaqla təmir üçün ayrılmış yerlərdə; D) Aqreqatın işçi orqanları dayandırılmadan və sahədə nasazlıq yaranan yerdə. Sual 3. Aqreqatı idarə edən mexanizator iş zamanı hansı qoruyucularla təmin edilməlidir? A) Geyimlər, əlcək, ayaqqabı, eynək və baş qoruyucu; B) Səs-küy əleyhinə səs ölçən cihazla; C) Kabinədə səsin yayılmasını gecikdirən xüsusi izolyasiyalı örtüklərlə; D) VSV-003 M2 səs ölçən cihazlar. Sual 4. Tarlada aqreqatla iş zamanı səs-küydən qorunma aləti: A) Göz üçün eynək; B) Qulaqlıq; C) İlişmə olmaması üçün xüsusi geyim; D) Üz qoruyucu maska. Sual 5. Aqreqatın işi zamanı yaranmış səs təzyiqi diapazonunun hüdudları: A) 20 hs-18 khs; B) 10 hs-10 khs; C) 15 hs-20 khs; D) 15 khs-20 khs. Sual 6. CLASS AXİON 820 traktorunun işi zamanı səs-küyün kabinaya yayılmaması üçün görülən işlər: A) Səs-küyün kabinadan çıxması üçün yuxarı hissədə nəfəsliyin açılması; B) Mexanizator qulaqcıq taxır; C) Səs-küy yayılmasının qarşısını almaq üçün kabinin qapısının germetik örtülməsi; D) Kabinə xüsusi izolyasiya materialları ilə örtülür. 100 CAVABLAR Təlim nəticəsi 1 üzrə düzgün cavablar 1 B 2 C 3 A 4 A 5 A 6 D Təlim nəticəsi 2 üzrə düzgün cavablar 1 D 2 A 3 A 4 C 5 B 6 A Təlim nəticəsi 3 üzrə düzgün cavablar 1 C 2 D 3 A 4 A 5 A 6 B Təlim nəticəsi 4 üzrə düzgün cavablar 1 B 2 D 3 A 4 A 5 B 6 A Təlim nəticəsi 5 üzrə düzgün cavablar 1 A 2 C 3 A 4 B 5 A 6 D 101 ƏDƏBIYYAT SİYAHISI 1. Инструкция по эксплуатации трактора«CLASS АXİON 820-850».2007 2. Инструкция по эксплуатации комбайна«CLASS MEGA 350». 2008 3. Инструкция по эксплуатации хлопкоуборочного комбайна Cotton Ekspress 420, 2010 4. Инструкция по эксплуатации хлопкоуборочным комбайнам JOHN DEERE 7760. 2008 5. http://www.claas.com 6. www.ya-fermer.ru/obshchie-pravila-bezopasnoy-raboty-na-traktore 7. https://xn----itbachmidudk6msa.xn--p1ai/korobka-peredach-traktora-t-150k.html 8. https://www.google.com/search?q=рычаг+коробки+передач+тракторов&client=firefox 9. www.claas.ru/produkte/traktoren/axion850_820 10. https://ru.wikipedia.org/wiki/3 11. http://docs.cntd.ru/document/gost-959-91 12. www.ohaus-cis.ru/laboratory/electrochem/starter-portable/ 13. https://ru.wikipedia.org/wiki/Свинцово-кислотный_аккумулятор 14. https://www.youtube.com/watch?v=2qpwO0g7XhU 15. http://technology.snauka.ru/2012/05/946 16. http://autopoisk24.net/agriculturalvehicle/posevnaya-i-posadochnaya- tehnika/zernovyye- seyalki 17. http://www.knauf.spb.ru/seyalki/mery-bezopasnosti-pri-rabote-s-seyalkami.html 18. http://vgtz-traktor.ru/novosti/vidy-priborov-dlya-izmereniya-davleniya 19. http://sxteh.ru/mess123.htm 20. http://www.agrohimmash.ru/ 21. http://forca.ru/knigi/arhivy/naladka-elektroustanovok-14.html 22. http://www.zerno-ua.com/wp-content/uploads/zerno_verstka_03_09.pdf 102 Yüklə 1,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|