JurnaliSTİkasi bülənt Çaplı
Yüklə 83,66 Kb. Pdf görüntüsü
|
67 IV BÖLÜM TELEXƏBƏRİN HAZIRLANMASI / MONTAJ MONTAJ Aydın məsələdir ki, haqqında telexəbər hazırladığımız olayı başdan-ayağa göstərmək imkanımız yoxdur. İstər-istəməz, ən önəmli görüntünü seçməyə və vaxtı sıxmağa məcbur qalırıq. “Niyə?” sualının çox sadə cavabı var: xəbər buraxılışları saatlarca sürmür. Videomontaj mətn redaktəsinə bənzəyir və elə gerçəkləşdirilməlidir ki, seyrçi çaşmasın. Görüntü və səs sırası olayın məntiqi ardıcıllığını pozmamalıdır. Bütün hallarda seyrçilərin olay barədə dolğun bilgilənməsinə can atmaq lazımdır. Bundan ötrü olayla bağlı faktlar, müsahibələr yenidən sıralana və yenidən qruplaşdırıla bilər. Reportyor montaj vaxtı nəyi yadda saxlamalıdır? TV təcrübəsinə dayanaraq həmin sualı belə cavablamaq olar: Telexəbər Reportyoruna Yaddaş • reportyor bütün seyrçiləri təmsil edir; • olayı olduğu kimi, amma qısa şəkildə çatdırmaq vacib şərtdir; • videogörüntülər və səs sırası olayı dəqiq əks etdirmirsə,çatışmazlıqlar aradan qaldırılmalıdır; • darmacalda operativ çalışmaq peşəkarlıq göstəricisidir; • telexəbər efirə hazır deyilsə, bu barədə məlumatı efir saatından xeyli öncə prodüserə çatdırmaq lazımdır (əks halda materialı əvəz etməyə vaxt qalmaz). Öncə videomaterialın, heç olmasa, təxmini siyahısını hazırlayın. Görüntüləri göz önündə canlandırın, beyninizdə bəlli bir planı dolaşdırın və yalnız bundan sonra videomaterialı seçməyə başlayın. İkinci addım kimi, xəbərləmək istədiyiniz olayın önəmli elementlərini müəyyənləşdirin, “hansı başlıca fakt və açıqlamaları diqqətə yetirmək istəyirəm?” sualını cavablamağa çalışın. Daha sonra xəyalən və ya daha yaxşı olar ki, kağız üzərində bütün önəmli elementləri sıraya düzün. Bu baxımdan TV təcrübəsində, adətən, “Vaqonların yüklənməsi və sıralanması” adlanan üsul çox faydalıdır. Montajöncəsi yaddaş: “vaqonların yüklənməsi və sıralanması” • görüntülü xəbərinizi yük vaqonları kimi düşünün – hər vaqon ayrılıqda önəm daşıyır; • montaj etdiyiniz görüntülər, ayrı-ayrı kadr qrupları ayrıca yüklər rolunu oynayır; • hər kadr (yaxud kadrlar qrupu) yük qatarının bənzər vaqonunun videomoduludur; • göz önündən keçən vaqonlardan yalnız birini təsəvvür edin; • o vaqona yığdığınız bütün yüklər, yəni görüntülər önəmli bir elementi tam əhatə edir; • vaqonlar olayın məntiqi ardıcıllığına görə ard-arda düzülür; • beləcə, videosıra yaranır; • bu ardıcıllığa uyğun reportyor mətni yazılır. Yük qatarına bənzətməni davam etdirərkən reportyor şərhinin – kadrarxası mətnin ayrı-ayrı məqamları ilə videosıranın ayrı-ayrı məqamlarının təbii uzlaşması üzə çıxacaq. Bu uzlaşma hər hansı epizod üçün gərəkli görüntünü seçməyə yardım edir və ya videogörüntülərin sözlərlə uzlaşıb-uzlaşmadığını bildi- rir. Digər tərəfdən görüntü və səs sırasını (video- və audiosıra) yenidən formalaşdırmağa da ehtiyac qalmır. Tutalım, sözlə açıqlamanın məntiqi ardıcıllığı pozulubsa və yaxud nə isə yaddan çıxıbsa, elə əldə olanı da yetərli saymaq mümkündür, yəni elementlərin müəyyən miqdarı da bəs edəcək (başqa sözlə, yüklü vaqonların bəzisini “qatara” – xəbər süjetinə qoşmayacaqsınız və bununla da iş bitəcək). Belə yanaşma təkrar montajı da asanlaşdırır (düzdür, bilgisayar montajı ortaya çıxandan bəri təkrar montaj əvvəlki zəhmini itirib, çünki “təkrar montaj” xofunu analoq montajın hər şeyi yenidən başlamaq zərurəti doğururdu). Bir neçə vaqonun yerini dəyişmək və ya sayını artırmaq yük qatarını təzədən formalaşdırmaqdan və bütün vaqonların yerini dəyişməkdən qat-qat asandır. 68 IV BÖLÜM TELEXƏBƏRİN HAZIRLANMASI / MONTAJ MONTAJ ZAMANI ÇƏKİLƏN GÖRÜNTÜLƏRİ DƏYƏRLƏNDİRMƏ ÖLÇÜLƏRİ: İNTERKÜYDƏN (TƏBİİ SƏSLƏRDƏN) İSTİFADƏNİN 10 QAYDASI • olayın baş verdiyi yer dolğun əksini tapıbmı? • müxtəlif insanlar çəkilibmi? • olayın həm adi, həm də qeyri-adi görüntüləri əks etdirilibmi? • olay məkanının ovqatı duyulurmu? • olayın zaman axarı necə duyulur? • görüntü fraqmenti olayı necə açıqlayır? • təbii səslər, özəlliklə “reperaund”lar (ayrıca interküy) olayın dolğun açıqlanmasına necə yardım edir? 1. Olduğunuz yerə göz gəzdirin və fon səsini yazın. Sizə gərəkli səsi əldə etmək üçün kameramanla məsləhətləşin və onunla əməkdaşlıqdan çəkinməyin; 2. Tamamlanmış xəbər süjetində fon səsindən istifadə çox önəmlidir. Fon səsi üçün çəkiliş məkanı ilə bağlı səsləri – tutalım, insanların danışıq və atmacalarını, kütlə uğultusunu, külək vıyıltısını, yarpaq xışıltısını, motor tırıltısını, su şırıltısını və s.-i yazın; 3. Təbii səsləri azı 3 saniyə ayrıca (əsas səs kimi) eşitdirin. Bundan az eşitdirmək seyrçidə təəssürat yaratmaz; 4. Təbii səs telexəbərin önəmli bilgi yükünü daşıyarkən, daha sürəkli interküy aralarından (məsələn, 5 saniyədən 10 saniyəyədək reperaunddan) yararlanın; Olay yerində nə çəkilirsə-çəkilsin, mikrofonun açıq saxlanması və beləcə, olayın küyünün yazılması vacib şərtdir. Bu halda montaj zamanı bir kanalda repor- tyor və müsahiblərin səsini, digərində isə interküyü saxlayırsınız. Tutalım, reportyorun sözlərini təbii səslərdən 10 dəfə yuxarı səviyyədə saxlasanız, bu səslər onun söylədiklərini eşitməyə əngəl törətməz, eyni zamanda olayın interküyü görüntü və nitqə təbii dad qatar. Dinib-danışan və dəyişən “lal” görüntüdənsə səsli görüntü, sözyox, daha çox diqqət çəkəcək və ən əsası, olay barədə daha çox bilgi verəcək. Təkcə reportyor oxusundan deyil, “diktor oxusu”ndan yararlandığınız hallarda da görüntünün təbii küyünü qorumaq və seyrçilərə eşitdirmək olay barədə seyrçi təsəvvürlərinin artırılmasına xidmət edir. 5. Bir dəqiqə 45 saniyədən 2 dəqiqəyədək sürən süjetlərdə azı 3-5 interküy arasından faydalanın; 6. Həmişə kadrarxası mətndən (reportyor oxusundan) öncə interküy verin; 7. Həmişə müsahibədən sonra interküyə yer ayırın; 8. Həmişə kadrarxası mətnin keçidləri arasında in- terküyü eşitdirin; 9. Süjetinizdə məkan dəyişərkən həmişə interküydən istifadə edin; 10. Xəbər süjetini tamamlamaq, ona daha bitkin, daha ritmik və sanki musiqili biçim vermək üçün həmişə interküydən yararlanın. Daha ətraflı bilgi üçün bax:8. Yüklə 83,66 Kb. Dostları ilə paylaş:
|