K. Bünyadzadə Şərq və Qərb



Yüklə 2,52 Mb.
səhifə16/16
tarix05.10.2017
ölçüsü2,52 Mb.
#3121
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16

E


  1. Ekxart Meyster  14, 16, 25, 36, 49, 53, 57, 60, 61, 63, 77, 78, 86, 109, 123, 124, 145, 175

  2. Eriuqena İoann Skott  34, 102, 103, 130


Ə


  1. Əbhəri Əsirəddin  104

  2. Əbu Bəkr Sıddıq  53

  3. Əbu Bəkr Vasiti  50, 164

  4. Əbu Səid b. Ə‘rabi  60

  5. Əbu Səid Xərraz  60, 99, 151, 164

  6. Əli əl-Əla  80

  7. Əli ibn Əbu Talib  65, 139

  8. Ərdəbili Səfiyəddin  112


F


  1. Fərabi Əbu Nəsr  98, 193, 210

  2. Fidanza Yohann  bax: Bonaventura

  3. Frank Sebastyan  109


G


  1. Gəncəvi Nizami  72, 73

  2. Gilani Mahmud Pasixani  35, 111, 138

  3. Gilani Mühyiddin Əbdülqadir b. Əbu Saleh Candost  25, 58, 67, 105

  4. Gülşəni İbrahim  112

  5. Gilyom Şampolu  102


H


  1. Hacı Bayram Vəli  112

  2. Hegel Georq Vilhelm Fridrix  28, 36, 44, 46, 48, 49, 56, 63, 78, 84, 85, 91, 134, 135

  3. Henri Hent  184

  4. Hermes Trismeqist  13, 168-171, 193

  5. Hələbi Əbu Hülman əl-Farisi  142, 143

  6. Həllac Mənsur  14, 16, 24, 30, 49, 52, 59, 61, 62, 63, 65, 73, 75, 79, 86, 87, 106, 139-142, 144, 147-157, 160, 161, 163, 164, 187, 188, 189, 193, 194, 206

  7. Hücviri Əbu Həsən Əli b. Osman Cüllabi  105, 142


X


  1. Xəlvəti Kəriməddin Əxi Məhəmməd  112

  2. Xətai İsmail  111


İ


  1. İbn Ərəbi Mühyiddin  14, 16, 59, 106, 146, 147, 149-156, 161, 162, 163, 165, 169, 187, 189

  2. İbn Həzm  110

  3. İbn Xaldun Əbdürrəhman  111

  4. İbn Qəyyim əl-Cəvziyyə  110

  5. İbn Rüşd  101, 103, 104, 175, 210

  6. İbn Salim Əbu Abdulla Məhəmməd  70, 143

  7. İbn Səbi  147

  8. İbn Sina  22, 101, 103, 104, 110, 193, 210

  9. İbn Teymiyyə Əhməd əl-Hərrani  110

  10. İxvan əs-Səfa  98

  11. İmam Rəbbani  59, 162-166

  12. İustin Samariyalı  94


K


  1. Kəlabazi Əbu Bəkr  100

  2. Kindi Əbu Yusif Yaqub  98

  3. Klemens İskəndəriyyəli  94, 95

  4. Konəvi Sədrəddin  64, 147, 150, 158, 161

  5. Konfutsi 70, 83

  6. Kopernik Nikolay  32, 109, 131, 144

  7. Kuzanlı Nikolay  14, 16, 35, 65, 66, 78, 103, 108, 109, 125, 126, 127, 128, 131, 135, 139, 140, 141, 158


Q


  1. Qasimi Ənvar  67, 87

  2. Qəzali Əbu Hamid Məhəmməd b. Məhəmməd  14, 105, 110, 187, 188, 189, 190, 194

  3. Qüşeyri Əbu‘l-Qasim Əbdülkərim b. Həvazin  105


M


  1. Maksim İspovednik  67, 96

  2. Malbranş Nikolay  14, 16, 51, 109, 128, 129, 130, 132, 135

  3. Mani  173

  4. Maymonid (Musa b. Meymun)  104

  5. Məğribi Əbu Osman 63

  6. Məğribi Şəms  154

  7. Məhəmməd b. Əbdül-Vəhhab  110

  8. Məkki Əbu Talib 100

  9. Mir Daməd Məhəmməd Bağır  210

  10. Misri Zu‘n-Nun  21, 70, 99, 171

  11. Miyanəci Eyn əl-Qüzat  14, 16, 43, 44, 47, 58, 106, 146-157, 159, 160, 163, 185, 188

  12. Molla Sədra  110, 209, 210

  13. Musa b. Tibbon  104

  14. Mühasibi Haris  70, 99


N


  1. Nəhrəcuri Əbu Yaqub  164

  2. Nəimi Fəzlullah  34, 80, 111, 137, 138

  3. Nəsəfi Əzizəddin  85

  4. Nəsimi İmadəddin  30, 87, 112

  5. Nur Şeyxi  bax: Sührəvərdi Şihabəddin

  6. Nuri Əbu Hüseyn  44


O


  1. Olivi Piter Con  184

  2. Oriqen İskəndəriyyəli  94

  3. Ouen  119


P


  1. Pavel (həvari)  95

  2. Pavel Sa­moslu  95

  3. Pifaqor  32, 50, 69, 70, 171, 174, 199, 200

  4. Platon  13, 93, 97, 101, 102, 103, 107, 121, 130, 171, 174, 175, 182, 199, 200, 202, 207

  5. Plotin  13, 16, 51, 52, 55, 57, 63, 66, 71, 121, 122, 123, 125, 174, 175, 179


R


  1. Rabiə əl-Ədəbiyyə  86, 99

  2. Ravəndi Əbu‘l-Hüseyn Əhməd  98

  3. Razi Əbu Bəkr Məhəmməd  98

  4. Razi Fəxrəddin  169

  5. Rifai Əhməd  106

  6. Rövşəni Dədə Ömər  112

  7. Rumi Mövlanə Cəlaləddin  49, 106

  8. Rüzbari Əbu Əli Əhməd b. Məhəmməd Bağdadi  67



S


  1. Sen-Viktoriya məktəbi  102

  2. Səri Səqati Əbu əl- Həsən  84, 99

  3. Siqer de Brabant  104, 130, 131

  4. Sirhindi Əhməd  bax: İmam Rəbbani

  5. Skott Con Duns  184

  6. Sokrat  33, 34, 97

  7. Spinoza Benedikt  133, 134, 162

  8. Sufi Əbu Haşim  99

  9. Sührəverdi Əbu‘n-Nəcib Ziya əd-din  106

  10. Sührəvərdi Şihabəddin  14, 16, 20, 28, 58, 106, 110, 111, 171, 173, 174, 175, 191-210, 218

  11. Svedenborq Emanuel  83


Ş


  1. Şartr məktəbi  35, 101, 102, 130

  2. Şeyx əl-İşraq  bax: Sührəvərdi Şihabəddin

  3. Şəbüstəri Mahmud 112

  4. Şəhrəstani Əbu Fəth Məhəmməd  169

  5. Şirazi Sədrəddin  bax: Molla Sədra


T


  1. Tatian Asurlu  93

  2. Tertillian  94

  3. Təbəri Əbu Cəfər Məhəmməd  169

  4. Toland Con  118, 162

  5. Tusi Nəsirəddin  104, 210

  6. Tusi Sərrac  20, 84, 98, 99, 105, 143, 188, 189

  7. Tüstəri Əbu Məhəmməd Səhl b. Abdulla  143, 151, 193



V


  1. Vayqel Valentin  109


Y


  1. Yəsəvi Əhməd  106

  2. Yunus Əmrə  41, 73, 112


Z


  1. Zərdüşt  173, 202




1Sıddıq – həqiqi sadiq. Sadiqliyinin səmimiliyinə, saflığına görə Raşidi xəlifə Əbu Bəkrə də «Sıddıq» adı verilmişdir.

1Eşq sevginin daha yüksək səviyyəsidir.

1Allah haqqında: O təkdir, şəriki yoxdur

1Rəqəmlər mütəfəkkirlərin vəfat tarixini göstərir.

1Azərbaycanda məşşailiyin inkişafı və nümayəndələri haqqında geniş bax: [19; 94}

1Sufi təriqətlər haqqında geniş məlumat üçün bax: 67; 121

1Sələfilik cərəyanı XVIII əsrdə Məhəmməd b. Abdul-Vəhhabın (1792) və onun ideyaları üzərində təşəkkül tapan vəhhabilik dini cərəyanının əsas qaynağı hesab edilir.

1Qeyd:

1. Bu təriqətin şeyxlərindən Seyid Yəhya Bakuvinin (1464) müridi olmuş Dədə Ömər Rövşəni (1486) Rövşəniyyə, onun tələbəsi – İbrahim Gülşəni (1533) isə Gülşəniyyə təriqətlərini yaratmışlar [Geniş bax: 22, 159-162; 67, 142].



22. Bu təriqət sonralar şeyxin müridləri tərəfindən yaradılmış Şəmsiyyə (ya­Ra­dı­cısı Ağ Şəmsəddin (1459)), Məlamiyyə, Cəlvətiyyə qollarına ayrılmışdır. [Geniş bax: 67, 141].

1Eyni qayda ilə, yəni kiçik çevrələri ehtiva edən dördüncü çevrə də mövcuddur.

2Əbu Abdulla Məhəmməd b. Salim (909) – Səhl b. Tüstərinin ən yaxın tələbəsi, Bəsrədə X-XI əsrlərdə mövcud olmuş Səlimiyyə sufi məktəbinin yaradıcısı olmuşdur.

1Bunları bəzən ayrı-ayrı təriqətlər kimi də təqdim edirlər. Lakin görüşlərindəki bənzərliyi nəzərə alaraq biz onları bir təriqət kimi şərh etməyi qərara aldıq.

1Allahdan öz yaratdıqlarına gələn xətlər əslində yaradılanların sayı qədərdir, lakin sxemdə bunu göstərmək qeyri-mümkün olduğundan biz şərti olaraq bir xətlə kifayətləndik.

1Xatırladaq ki, Miyanəci mə‘rifətin dillə tam ifadə olunmadığına görə onun bənzətmə ilə çatdırıldığını iddia edirdi.

2Sxemdə hər hansı qarışıqlığın qarşısını almaq məqsədi ilə aləmlərin sayını üç göstərmişik, nəzərdə tutaraq ki, digər aləmlərdə də bu proses eyni şəkildə gedir.

1Qeyd:

1. Türk şərqşünas alimi Ə.A.Konuğun verdiyi məlumata görə «Şit» «ta» hərfi ilə ibrani dilində «ətaullah» (Allahın hədiyyəsi) mənasındadır. Ərəblər «sə» hərfi ilə «Şis» tələffüz edir. Rəvayətə görə, Adəm peyğəmbər Habilin hadisəsindən sonra Allahdan təskinlik istəyir və Şit əta olunur [54, 181].



22. Mövqe ucalığını İbn Ərəbi ancaq Məhəmməd peyğəmbərə (s.) şamil edir [139, 75] və bu, mövzumuza aid olmadığından təhlildən kənarda qoyuruq.

1Asqlinos – Hermesin xidmətçisi və tələbəsi, həkim və müdriklərin atası [147, 11].

1Erot – ən qədim tanrı, ən böyük xeyirlərin ilk mənbəyi [110].

1Bəhmən – kim isə, nə isə [109, 232]. Zərdüştilikdə Vohu Manna (Xeyirxah fikir) – Ahura Mazdanın yaratdığı altı tanrıdan birincisi. [94, 273]

2Bərzəx – aralıq, fasilə [109, 199].

1Sührəvərdinin görüşlərinə görə nur iyerarxiyasında mələklər sırası da mövcuddur ki, növlərin sahibləri (ərbab əl-ənvar) [147, 147 və b.] və ya nurun növləri (ənva‘ ən-nuriyyə) [147, 179] adlanır və dünyadakı hər bir varılq bu mələklərdən birinin sehri hesab edilir [Geniş bax: 147, 157; 48, 427].

 Burada yalnız qədim və orta əsrlərdə yaşayıb yaratmış filosofların adları göstərilir.


Yüklə 2,52 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16



Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət
    Ana səhifə
Psixologiya