Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Yaban Hayatı Ekolojisi ve Yönetimi Bölümü

 
28 
Zararlı türün kökeni olan ülke belirlendikten sonra, yerel bölgede ümit verici doğal 
düĢmanları  araĢtırmak  için  taramalar  yürütülebilir.  Eğer  böyle  doğal  düĢmanlar 
belirlenebilirse,  ya  bunların  yerli  ülkede  zararlı  organizma  üzerindeki  potansiyel 
etkileri değerlendirilir veya alternatif olarak daha ileri araĢtırmalar için yeni ülkeye 
ithal  edilirler.  Örneğin,    doğal  düĢmanlar,  ABD‟ne  sadece  US  Department  of 
Agriculture (USDA)‟nın izni altında ithal edilir.  Bu tür doğal düĢmanlar, istenmeyen 
türlerin  (taĢıyabilecekleri  hastalıkların,  hiperparazitoidlerin  vs.)  yanlıĢlıkla  ithal 
edilmediğinden  emin  olmak  için,      önce  bir  veya  daha  fazla  generasyonlarında  
mutlaka  karantina  altında  tutulurlar.    ABD‟de  eyaletler  arası  taĢımalar  ve  arazi 
salıvermeleri de ek izinler gerektirir.  
 
4.2. Klasik Biyolojik Mücadele Uygulamaları 
4.2.1.  Torbalı  koĢnil  Pericerya  (Icerya)  purchasi  Maskell  (Homoptera: 
Monophlebidae)’nin Biyolojik Mücadelesi 
Zararlı  bir  böceğin  diğer  bir  böcek  türü  ile  tam  ve  sürdürülebilir  ekonomik 
kontrolünün  ilk  baĢarılı  durumu,  torbalı  koĢnil  (cottony  cushion  scale)  Pericerya 
(Icerya) purchasi Maskell (Homoptera: Monophlebidae)‟nin 1800‟lerin  sonlarında 
Rodelia  cardinalis  Mulsant  (Coleoptera:  Coccinellidae)  ile  ilkin  Kaliforniya 
gerçekleĢtirilen  kontrolü  kabul  edilmektedir.  Pericerya  purchasi‟nin  en  önemli 
karakteristiği  yumurta  torbasıdır.  DiĢinin  vücudunun  altında  bulunan  torba,  zaman 
geçtikçe  büyür  ve  sonunda  10  mm‟ye  kadar  ulaĢır.    DiĢi  erginin  boyu  4-5mmdir. 
Torbanın  görevi  yumurtaları  bir  arada  tutmak  ve  onları  dıĢ  etkilerden  korumaktır. 
Bu torbada oval Ģekilde, pembemsi renkte ve her biri 0.7 mm uzunlukta 600-1000 
arasında yumurta bulunur (ġekil XX).  
  
 
ġekil XX. Torbalı koĢnil, Pericerya (Icerya) purchasi Maskell. 

---

 
29 
Pericerya  purchasi  1869‟da  Kaliforniya‟ya  bulaĢtırılmıĢ  ve  1986‟da  bütün 
Güney  Kaliforniya‟daki  narenciye  endüstrisini  tahrip  eden  bir  tehdit  oluĢturmuĢtur. 
Pericerya  purchasi‟ye  karĢı  doğal  düĢmanlar  bulma  gayretleri  Avustralya‟da 
yürütülmüĢtür. Özellikle 1887 ve 1888‟de, Zararlının kendi anavatanındaki yaĢama 
yerine yoğunlaĢtırılmıĢtır.  
Avustralya‟dan  dünyanın  diğer  bölgelerine  yayılmıĢ  olan  ve  ABD‟de  Kaliforniya‟da 
turunçgillerde  ileri  boyutlarda  zarar  oluĢturan  torbalı  koĢnil,  Pericerya  purchasi 
Mask.‟a karĢı uğur böceği (Vedalia beetle),  Rodolia cardinalis (Muls.)‟in çok çarpıcı 
baĢarılı  salımı,  klasik  biyolojik  mücadeleyi  kullanmanın  geçerli  ilk  örneği  olduğu 
sıkça  tekrarlanmaktadır.  Torbalı  koĢnil,  Icerya  (Pericerya)  purchasi  Maskell,  1878 
(Hemiptera:  Monophlebidae)  1868  yılında  güney  Kaliforniyada  turunçgil,  armut  ve 
akasyada  zarar  yapan  yeni  bir  istilacı  tür  olarak  ortaya  çıkmıĢtır.  Bu  zararlı  1880 
yılına kadar Kaliforniya‟nın tamamına yayılmıĢ ve bulunduğu her yerde  çok önemli 
narenciye zararlısı olmuĢtur. Büyük kayıplarla karĢılaĢan ve zararın önünü alamayan 
narenciye  üreticileri  çareyi  narenciye  ağaçlarını  sökmek  ya  kesmekte  bulmuĢlar. 
Böcek  bilimi  uzmanları  bu  koĢnilin  çok  büyük  olasılıkla,  bu  ülkeye  narenciye 
ithalatının çok büyük oranda yapıldığı Avustralya‟dan gelmiĢ olabileceği tahmininde 
bulunmuĢlardır.    BirleĢik  Devletler  hükümetinde  entomoloji  sorumlusu  Charles  V. 
Riley‟in teklifiyle, 1888 yılında Albert Koebele adında bir uzman bir Ģekilde zararlının 
doğal düĢmanlarını araĢtırmak üzere Avustralya‟ya gönderilmiĢ ve yerli uzmanlarla 
birlikte  en  fazla  ümit  verici  iki  doğal  düĢman  türünü;  bir  parazitoid  sinek, 
Cryptochaetum  icerya  (Will.)  (Diptera:  Agromyzidae)  ile  bir  uğur  böceği  türü 
(Vedalia  beetle),  Rodolia  cardinalis  (Muls.)  (coleoptera:  Coccinellidae)‟in 
Kaliforniya‟ya nakledilmesi baĢarılmıĢtır (ġekil XX). 
 
 
ġekil XX. Rodolia cardinalis (Muls.) (coleoptera: Coccinellidae) ergin ve larvası. 

---

 
30 
YaĢanan  pek  çok  güçlüğe  rağmen,  1889  itibariyle  toplam  514  R.  cardinalis  bireyi 
Kaliforniya‟ya  ulaĢtırılmıĢtır.  Bu  böceklerin  ilk  salımından  4  ay  sonra,  bu  uğur 
böceğinin  erginlerinin,  daha  önceden  koĢnilin  çok  yoğun  istilasına  uğramıĢ  3200 
dolayında  meyve  ağacına  akın  ettikleri  görülmüĢtür.  YaklaĢık  bir  yıl  sonar,  1890 
yılında torbalı koĢnilin tüm salgınları tamamıyla yok edilmiĢ ve narenciye endüstrisi 
kurtarılmıĢ  ve  çalıĢanların  ücretlerini  de  kapsayacak  Ģekilde,  toplam  mücadele 
giderleri, 5.000 dolardan daha az olmuĢtur. Narenciye endüstrisine, torbalı koĢnilin 
denetim  altına  alınmasından  itibaren  her  yıl  milyonlarca  dolar  kazanç  sağlamıĢtır. 
Kaliforniyalılar Mr. Koebele‟yi, kendisine bir altın saat ve eĢine de bir çift elmas küpe 
hediye ederek onurlandırmıĢtır. 
Koebele,  kendisine  yardım  eden  Avustralyalı  bilim  insanları  ile  birlikte  torbalı 
koĢnilin  doğal  düĢmanlarını  araĢtırmaları  sırasında,  bir  süre  için  topladığı  iki  doğal 
düĢmandan parazitoid sinek, C. iceryae‟nın daha önemli olabileceğini düĢünmüĢtür. 
Cryptochaetum  iceryae,  1200  bireyinin  salımından  sonara  yerleĢmiĢ  ve  Kaliforniya 
sahilinde  torbalı  koĢnilin  mücadelesinde  gerçekten  en  büyük  etken  olmuĢtur.  Bu 
örnek,  araĢtırmacılar  için  hangi  doğal  düĢman  türünün  baĢarılı  olacağına  karar 
vermenin  ne  kadar  zor  olduğunu  göstermektedir.    Bu  durumda,  Vedalia 
kınkanatlısının ĢaĢılacak derecede etkili olduğu ortaya çıkarken, gözde tür C. iceryae 
da  ancak  daha  küçük  bir  alanda  baĢarılı  olmuĢtur.  Günümüzde,  bu  uğur  böceği 
Kaliforniya‟nın  iç  bölgelerinde  torbalı  koĢnilin  kontrolünü  sürdürmektedir.  Torbalı 
koĢnil  bölgede  halen  bulunmakta  ve  hatta  R.  cardinalis  ve  C.  iceryae‟yı  öldürecek 
Ģekilde  pestisit  kullanılan  meyve  bahçelerinde  yoğunlukça  artmaktadır.  Bu 
durumda, doğal düĢmanlar yeniden salınmalı ve kontrol bir kez daha sağlanmalıdır. 
Ayrıca,  R.  cardinalis  ve  C.  iceryae‟nın,  torbalı  koĢnile  karĢı  baĢarılı  salımlar 
yaratacak  Ģekilde,  dünyanın  diğer  pek  çok  ülkesine  nakilleri  yapılmıĢtır  (DeBach & 
Rosen, 1991). 
Bu örnek, biyolojik mücadelenin akıl almaz derecede etkili olabileceğine erkenci bir 
kanıt sağlamıĢtır.  Bu sistem, bazı açılardan eĢsizdi ve baĢarıyı önceden belli eden 
pek  çok  öz  niteliğe  sahipti.  R.  cardinalis  sadece  koĢnil  böceklerle  beslenen,  çok 
özgün  bir  türdür  ve  konukçu  dağılımı  olabildiğince  sınırlıdır.  Avcı  türlerin  çoğu  R. 
cardinalis  gibi  özgün  değillerdir.  Ġlave  olarak,  bu  avcı  böcek  sadece  birkaç  diĢi 
bireyinin  salımı  ile  yerleĢme  yeteneğine  sahiptir.  Örneğin,  bu  böceğin,  aynı  zararlı 
ile mücadele için Peru‟da sadece dört diĢisinin salımı ile yerleĢmesi sağlanmıĢtır.  
 

---