Kərəm Bayramov, Yunis İsmayılov
Yüklə 6,95 Kb. Pdf görüntüsü
|
38 Əhali əsasən (96%) metislərdən və avropalılardan (əsasən ispanlardan), kiçik bir hissəsi - qara afrikalılardan və hindulardan ibarətdir. Hər 1000 nəfərə görə doğum - 25 nəfər, ölüm - 5 nəfər, təbii artım isə 20 nəfərdir. Rəsmi dil - ispan dilidir. Katolik dininə əhalinin 95%-i etiqad edir. İqtisadi fəal əhali 1 mln. nəfərdir. Onun 45%-i kənd təsərrüfatında çalışır. Əhalinin 3∕4 hissəsi Mərkəzi platoda yerləşir. Ölkədə əhalinin 55%-i şəhərlərdə yaşayır. Əsas inzibati, siyasi, maliyyə və mədəni mərkəzi - paytaxtı San-Xose şəhəridir. Şəhərdə 1 mln-dan artıq əhali yaşayır. San-Xose şəhərinin bünövrəsi 1737-ci ildə qoyulmuşdur, lakin 1837-ci ildən, yəni yüz ildən sonra bu şəhər paytaxt olmuşdur. San-Xose şəhəri geniş çökəklikdə yerləşir. Şəhər şosse və dəniz yolları vasitəsilə ölkənin bütün rayonları ilə əlaqə saxlayır. Kosta-Rika ərazisində qədim dövrlərdən müxtəlif hindu tayfaları məskunlaşmışdır. Kosta-Rikanı 1502-ci ildə X.Kolumb kəşf etmiş və Nuevo Kartaqo (Yeni Karfagen) adlandırmışdır. Kosta-Rika adı ona 1540-cı ildən sonra verilmişdir. 1513-cü ildən Kosta-Rikanın işğalına başlayan ispanlar hindu tayfalarının əksəriyyətini qırdılar. 1560-cı ildə Kosta-Rika ərazisi Qvatemala general-kapitanlığına daxil edildi. Feodal-təhkimçilik münasibətləri bərqərar oldu. İspaniyanı Amerikadakı müstələkələrinin istiqlaliyyət uğrunda müharibəsi (1810- 1826-cı illər) dövründə Kosta-Rika əhalisi də azadlıq mübarizəsinə qalxdı. 1821-ci il sentyabrın 15-də Kosta-Rika müstəqil dövlət elan olundu. 1823-cü ildə isə Mərkəzi Amerikada Birləşmiş Əyalətlər Federasiyasına daxil edildi. 1838-ci ildə Kosta-Rika müstəqil respublika elan olundu. Ölkənin tam adı - Kosta-Rika respublikasıdır. Dövlət quruluşu - prezidentli respublikadır. Ölkə 7 əyalətə bölünmüşdür. Dövlətin və hökumətin başçısı - prezidentdir. Qanunverici hakimiyyət – birpalatalı parlament - Qanunverici assambleya ilə təmsil olunur. Ən əhəmiyyətli və təsiredici siyasi partiya - Milli Liberat partiyadır (MLP). Kosta-Rika - aqrar ölkəsidir. İqtisadiyyatında xarici kapital (xüsusilə ABŞ-ın) əsas yer tutur. İqtisadi aktiv əhalinin 37%-i kənd təsərrüfatın çalışır. Orta və xırda təsərrüfatlar üstündür. Ölkə ərazisinin 16%-i becərilir. Kənd təsərrüfatı ölkə iqtisadiyyatının əsasıdır. Əsas ixracat bitkiləri - qəhvə, banan, kakao istehsalına görə dünyada ilk on ixrac ölkələrin tərkibindədir. Daxili tələbata görə qarğıdalı, çəltik və lobya yetişdirilir. Heyvandarlıq da inkişaf edir: ölkədə iri buynuzlu mal-qara - 2,1 min baş, donuz - 850 min baş, qoyun - 678 min baş bəslənilir. Meşə təsərrüfatı inkişaf edir. Sahil sularında balıq, krevet, tısbağa ovlanılır. Milli sənaye xırda yarımkustar tipli yeyinti (qəhvə və kakao emalı, şəkər istehsalı), toxuculuq və gön-dəri, ayaqqabı müəssisələri ilə təmsil olunmuşdur. Dağ-mədən sənayesi elə də böyük rol oynamır. Manqan və dəmir filiz yataqları, boksitlər, kükürd, civə, qızıl, gümüş və b. faydalı qazıntı aşkar edilmişdir. Lakin yalnız qızıl və gümüş hasil edilir. 39 Elektrik stansiyaların gücünün 70%-i və elektrik istehsalının 90%-i SES-lərin payına düşür. Sənaye müəssisələri əsasən paytaxtda - San-Xosedə maşınqayırma, metal emalı, kimya, neftemalı, ağacemalı, tikinti materialları, yeyinti, toxuculuq sənaye sahələri inkişaf edir. ; İkinci böyük şəhəri Alaxueladır ki, bu şəhərdə maşınqayırma və metal emalı, yüngül və yeyinti, inşaat materialları sənaye sahələri inkişaf edir. Gözəl dəniz çimərlikləri, çoxlu toxunulmamış təbiət mənzərəsi Kosta-Rikaya ildən-ilə daha da çox xarici turistləri cəlb edir. Dəmir yollarının ümumi uzunluğu - 950 km , avtoyollar isə 15400 km-dir (7030 km - bərk örtüklüdür). Əsas portları: Qolfito, Kardera, Moin, Puerto-Oimon, Puntarenasdır. Ölkədən Panamerikan şosse yolu keçir. Paytaxt yaxınlığında beynəlxalq aeroport yerləşir. Kosta-Rika qəhvə, banan, şəkər, ət, tərəvəz, konserv və b. ixrac edir. Xammal, sənaye malları, nəqliyyat vasitələri və avadanlığı, yanacaq, ərzaq idxal edir. Xarici ticarəti, əsasən, ABŞ, AFR, Yaponiya, Mərkəzi Amerika, Qərbi Avropa, Meksika, İsrail ölkələri ilə həyata keçirir. BELİZ Sahəsi – 23 min km 2 Əhalisi - 0,3 mln nəfər (2008-ci il) Paytaxtı – Belmopan Mərkəzi Amerikanın şimal-şərqində dövlətdir. Qərbdə və cənubda Qvatemala ilə (sərhəddin uzunluğu 266 km), şimal-qərbdə - Meksika ilə (250 km) sərhədlənir. Sərhədlərin ümumi uzunluğu 516 km-dir. Ölkənin ərazisi Yukatan yarımadasının şərq hissəsində, Karib dənizinin sahilindədir. Paytaxt – Belmopan şəhəridir. Beliz inzibati cəhətdən 6 mahala bölünür. Dövlətin çox hissəsi düzənliklərdən ibarətdir. Bəzi yerlərdə bataqlıqlar, çoxlu göllərdən və laqunlarından, cənubda isə hündürlüyü 1122 m-ə çatan Mayya dağlarından ibarətdir. İqlimi tropik passatdır. Orta aylıq temperaturu 25-27 o C-dir. Şimali-şərqi passat çoxlu yağıntılar gətırir. Onların miqdarı şimaldan cəranuba artaraq ildə 1300 mm-dən 3500 mm-ə çatır. Ölkənin ən böyük çayları - Rio-Ondo və Belizdir. Onlar gəmiçilik üçün (kiçik) aşağı axarlarında yararlıdırlar. Ərazinin 44%-i rütubətli tropik meşəllərlə örtülüdür. Sahil boyu manqr kolluqları uzanır. Meşələrdə qiymətli ağac növləri bitir, bunlardan təsərrüfat əhəmiyyətli makaqoni və şam ağaclarıdır. Belizin heyvanat aləmi müxtəlifdir. Burada enliburun meymunlar, yaquarlar, zirehlilər, böyük kərtənkələ - iquanlar və b. heyvanlar yaşayır. Çoxlu quşlar, o cümlədən tutuquşular və balaca kalıbrilər vardır. Ölkənin sahillərində dəniz suları balıq, xərçənglər və tısbağalar ilə zəngindir. Yüklə 6,95 Kb. Dostları ilə paylaş:
|