Kirish I. Umumiy qism

 
Chigitni ekishga tayyorlash va ekish. 
Chigit mo‗tadil muddatda ekilganda ertagi, bir tekis va sog‗lam ko‗chat 
olinadi. Bunga esa yumshoq, nam va harorati yetarli bo‗lgan tuproqqa ekilgandagina 
erishiladi. Chigitni muddatidan oldin yoki keyin ekilganda ham kutilgan natijaga 
erishilmaydi. Eng qo‗lay mo‗tadil muddat bo‗lib, tuproq harorati 10 sm chuqurlikda 
13-140S ga yetganda va asta-sekin ko‗tarilishi kuzatilganda hisoblanadi. Tuksiz 
chigit tukliga nisbatan 5-6 kun kechroq ekiladi. 
G‗o‗za qator oralig‗i 60 yoki 90 sm qilib oddiy qatorlab, seruyalab, punktir(har 
uyaga sanab tashlaydi) usulida, jo‗yak va pushtalarga ekish qo‗llaniladi. 60 sm qator 
oralig‗ida kvadrat uyalab, to‗g‗ri burchakli uyalab, 90 sm qator oralig‗ida esa qo‗sh 
qatorlab ekish usullarini qo‗llash mumkin. 
Urug‗ni erta va tekis undirib olish uchun ekish chuqurligiga ahamiyat berish 
kerak. Chigit ekishning eng maqbo‗l chuqurligi o‗tloq- botqoq tuproqlarda 3-4 sm, 
boshqa turdagi tuproqlarda 4-5 sm hisoblanadi. Ekish normalari tukli chigitda 
gektariga 60-70 kg, tuksiz chigitlarda esa 25-30 kg, belgilanadi. Qo‗sh qatorlab 
ekilganda ekish meyori ikki marta oshiriladi. 
Ekish STX-4G, SXU-4 seyalkalarida o‗tkaziladi. Chigitni ekishdan oldin 
dalaga bir yillik begona o‗tlarga qarshi gektariga 4-6 l nitran (treflan), ekish bilan 

---

birga 1,0-1,2 kg kotoran, 2,0-2,5 kg prometrin, 1,0-1,3 kg kotofor preparatlarini PGS 
-2,4, PXG-4 moslamalari yordamida berish mumkin. 
 
Chigitni undirib olish va yaganalash. 
Ekish tugallanishi bilan har bir maydonda chigitning ahvoli va unib chiqishi 
doimiy ravishda kuzatib boriladi. Agar chigitning normal o‗sishiga halaqit beradigan 
qatqoloq paydo bo‗lsa, darhol yumshatiladi. Chunki qatqaloqda tuproqda havo 
almashinuvi (aeratsiya) buziladi, suv parlanishi kuchayadi, tuproq g‗ovakligi 
pasayadi. Natijada unib chiqadigan nihollar nobud bo‗lishi, unib chiqqanlari ildiz 
chirish kasalligiga duchor bo‗ladi. SHo‗r yerlarda tuproq yuzasiga sho‗r ko‗tarilib 
ketadi. 
Agar maydonda chigit unib chiqmagan bo‗lsa, tishli boronalar yordamida bir 
qatorda ekishga ko‗ndalang qilib yuritish bilan qatqoloq yumshatiladi, qisman unib 
chiqqan maydonlarda ratotsion (yulduzchali) motigalar qator bo‗ylab yuritiladi va 
qatqaloq yumshatiladi. Nihol to‗liq unib chiqqan maydonlarda darhol qator oralig‗iga 
ishlov beriladi va kultivatorga UROR moslamasi o‗rnatilib, himoya zonasidagi 
qatqaloqlar ham yumshatiladi. 
Chigit to‗liq o‗ndirib olingan maydonlarda darhol g‗o‗zani yaganalashga 
kirishiladi. Yagana kechiktirilsa bo‗lg‗usi hosilga putur yetadi. Chunki o‗simlik 
yiriklashsa ildizi jarohatlanadi, yaganalashda tuproqdan 6-10 kg N, 1-2 kg P, 4-6 kg 
K elementi olib ketiladi (100 ming tup hisobida). 
Yaganalashda har bir gektar maydonda uning xususiyatlari e‘tiborga olingan 
holda quyidagicha tup son qoldiriladi. Bo‗z tuproqlar mintaqasining o‗tloq 
tuproqlarida gektariga 100-110 ming tup nihol; Sizot suvlar chuqur joylashgan 
unumdor bo‗z tuproqli, shuningdek sho‗rlangan yerlarda 110-120 ming tupgacha. 
Urta unumdorli tuproqlarda 120-130 ming tupgacha. Hosildorligi past, shag‗al, 
qayroqi qatlami yuza joylashgan, qumoq tuproqli yerlarda 140-150 ming tupgacha 
ko‗chat qoldiriladi.