Korparativ boshqaruv

Birinchisi
, yangi korxonalar
barpo qilish va ishlab chiqarish quvvatlarini yaratish, jihozlar sotib olish, litsenziya
olish, ko‘chmas mulk xarid qilish.
Ikkinchisi
, mablag‘ni qimmatbaho qog‘ozlarga
qo‘yish. Birmichisi
real investitsiya
va ikkinchisi
portfel investitsiyalash
deb
tushiniladi.
Investitsiya – pul mablag‘lari, kredit, qimmatbaho shaklida olib boriladi va
ko‘chma, ko‘chma bo‘lmagan mol-mulkga, intelluktual mulkga, ne’matlarga bo‘lgan
hoquqga va boshqa qiymatliklarga qo‘yiladi, ya’ni korxonaning barcha aktivlariga
ishlatiladi.
1.2. Investitsiya kiritish manbaalari va yo’nalishlari.
Deyarli barcha faoliyat ko‘rsatuvchi korxonalar davlatga tegishli bo‘lgan sobiq
ma’muriy-buyruqbozlik tizimi sharoitlarida investitsiyalarning asosiy manbai davlat
(byudjet) mablag‘laridan tashkil topar edi. Garchi o‘sha sharoitlarda ham jamg‘arma
fondlar - asosiy investitsion manbalar korxonalar foydasi (daromadi) hisobiga amalga
oshirilgan bo‘lsada, korxonalarning mablag‘larni qayerdan olish va qayerga
joylashtirish to‘g‘risida “boshi” og‘rimas edi. Qo‘shimcha manba sifatida
korxonalarning amortizatsiya fondi xizmat qilardi.
Mazkur tushunchalar (jamg‘arma fondi, amortizatsiya fondi, foyda) hozirgi
kunda ham o‘z ahamiyatini yo‘qotmagan bo‘lib, investitsiyalarning asosiy manbai
hisoblanadi. Masalan, davlat korxonalari uchun asosiy investitsiya manbai
quyidagilar: foyda, amortizatsiya fondi va byudjet mablag‘lari, qo‘shma korxonalar
uchun - foyda, amortizatsiya fondi va kredit resurslari.
Rejalashtirish va boshqaruv tizimida shuningdek, investitsiya manbalarini
aniqlashning ichki va tashqi turlaridan ham foydalaniladi.
Investitsiyalarning
ichki manabalari
quyidagilar:
·
ishlab turgan asosiy kapitalga hisoblanuvchi amortizatsiya ajratmalari
natijasida shakllanuvchi, korxonaning o‘z moliyaviy vositalari;
·
foydaning investitsiya ehtiyojlariga ajratiluvchi qismi;
·
sug‘urta kompaniyalari va muassasalari tomonidan tabiiy ofat va boshqa
hodisalarda to‘lanuvchi mablag‘lar;
·
korxonaning aksiyalar chiqarishi va sotishi natijasida olinuvchi mablag‘lar;

---

8
·
yuqori turuvchi va boshqa organlar tomonidan qaytarib bermaslik asosida
ajratiluvchi mablag‘lar;
·
xayriya va shu kabi boshqa mablag‘lar.
·
Investitsiyalarning