Loyiha toshkent davlat yuridik universiteti fuqarolik huquqi darslik I qism toshkent-2017
Yüklə 2,21 Mb.
|
| urushi yoki suv toshqini oqibatida majburiyatni bajarmasligi tegishli mahalliy
meteokuzatuv stansiyalari ma’lumotlari asosida tasdiqlanadi. Tashqi savdo bitimlari va xalqaro shartnomalar shartlariga muvofiq Oʻzbekiston Respublikasi hududida boshlangan yengib boʻlmaydigan kuchlar (fors-major) holatlarini tasdiqlash tartibi mavjud. Mazkur tartib nizom asosida ya’ni Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2005 yil 15 fevraldagi 63-son qarori bilan tasdiqlangan “Yengib boʻlmaydigan kuchlar (fors-major) holatlarini tasdiqlash tartibi toʻgʻrisida”gi Nizom asosida tartibga solinadi. 260
Mazkur nizomga koʻra yengib boʻlmaydigan kuchlar (fors-major) holatlari - bu tomonlarning irodasi va faoliyatlariga bogʻliq boʻlmagan tabiat hodisalari (zilzila, koʻchki, boʻron, qurgʻoqchilik va boshqalar) yoki ijtimoiy-iqtisodiy holatlar (urush holati, qamal, davlat manfaatlarini koʻzlab import va eksportni taqiqlash va boshqalar) sababli yuzaga kelgan sharoitlarda tomonlarga qabul qilingan majburiyatlarni bajarish imkonini bermaydigan favqulodda, oldini olib boʻlmaydigan va kutilmagan holatlardir. Yengib boʻlmaydigan kuchlar oqibatida shartnoma tomoni majburiyatlarni bajarishi uchun imkoniyat boʻlmaganda shartnoma tomoni yengib boʻlmaydigan kuchlar (fors-major) holatlari tasdigʻini olish uchun Oʻzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo vazirligiga murojaat qilishi mumkin. Yengib boʻlmaydigan kuchlar holatlarini tasdiqlash manfaatdor tomonning yengib boʻlmaydigan kuchlar holatlari koʻrsatilgan yozma arizasi asosida vazirlik tomonidan tegishli sertifikat berish yoʻli bilan amalga oshiriladi. Fors-major holatlari roʻy berganda qarzdor darhol kreditorni bu haqda xabardor qilishi va taraflar fors-major holatlari oqibatlarini yumshatish boʻyicha hamkorlik qilishlari shart. Fors-major holatlari oqibatida roʻy bergan moddiy zararlarga nisbatan status-kvo (qanday boʻlsa shunday qolsin) holati joriy etiladi, ya’ni kreditor qarzdordan majburiyatni ijro etilmasligi oqibatida yetkazilgan zararni qoplanishini talab eta olmaydi. Majburiyatni buzganlik uchun javobgarlikdan ozod qilish (zarar yetkazganlik uchun javobgarlikdan ozod qilish) asoslaridan biri boʻlib kreditorni (jabrlanuvchi)ning aybini mavjudligi hisoblanadi. Ularni qoʻllash asoslari ushbu darslikning keyingi qismlarida batafsil koʻrib chiqilgan. Mantiqan olganda majburiyatlarni ijro etilmasdan bekor boʻlish asoslari FKning 346, 348, 349, 350, 351, 352-moddalarida nazarda tutilgan boʻlib, ular shuningdek tadbirkorlik subyektining bankrotligi va belgilangan tartibda umidsiz qarz majburiyatlar boʻyicha ham javobgarlikdan ozod qilish holatlari mavjud. Bu haqda batafsil keyingi paragraflarda bayon etiladi. |