LüĞƏTDƏ gedəN İXTİsarlar
Yüklə 6,16 Mb. Pdf görüntüsü
|
təpəl kəlçəni, qızıl inəyi sığalladı... (İ.Şıxlı); XÖTƏK. balalamaq bax doğmaq 1 halalıq bax bətn balarmudu bax abasbeyi balınc bax balış BALIŞ (yumşaq başaltı) [Ana] yumşaq balışa söykəndikdən sonra daş kimi yatmışdı (M.İbrahimov); BALINC Dirsəkləndi o ba- hnca bir qədər; Dodağında gül açanda gülüş lər (M.Rahim); MÜTƏKKƏ (uzıınsov girdə balış) Səndən vəfalıdır, səndən istidir bəlkə; Sənin baş qoyduğun bu qu mütəkkə... (S.Ta hir); NAZBALIŞ Sən gah gedib oyna, gah dərsə çalış; Otur dalındaca pərqu nazbalış (M.Rahim); YASTIQ Kiçik qardaşım yastı
tüfəng atırdı (Çəmənzəminli). BALIŞÜZÜ, YASTIQÜZÜ BALİNA (zool. dəniz heyvanı) Menə elə gəlirdi ki, nəhəng bir balina sükut içində dayanıb şüşə kimi parlaq və soyuq gözləri ilə mənə baxır (İ.Əfəndiyev); KİT Dalğa var - naqqa balıq; Dalğa var - kit kimi (R.Rza).
O qədər balqabağı hara aparırsan, a kişi?! (Anar); KUDU Kənd arvadları qışın tədarü künü qurtarırdı: kimi hazırladığı unu kəndiyə doldumr, kimisi yarmanı kisəyə yığır, kimisi yaman günün köməyi olan kudu və balqa baqları gizlədirdi (M.İbrahimov); QABAQ Qabaq tağı şamama verməz (Ata. sözü), ballınənə bax bedrənc BALTA Bitkilərdə başlayan xəstəliklər dən ilk dəfə mən xəbər tutmalı, zərərli sar maşıqları axtarıb tapmalı və oğru baltasının səsini gündüz də, gecə də lap uzaqdan eşit məliyəm (Ə.Yusifov); TƏBƏR (arx.) Söv- dayi-sərim etdi məni taci-zərimdən; Rişəm kəsilirmiş demə kəskin təhərimdən (M.Ə.Sa bir).
bambazı bax pamazı bambılı bax 1. ləyaqətsiz; 2. avara baməzə bax 1. məzəli; 2. zarafatcıl Balalamaq 40
bandaj bax toqqa bandit bax soyğunçu 1. BANİ, TƏSİSÇİ 2. bani bax səbəbkar banka bax bəmi banket bax ziyafət bant bax lent I bantlı bax lentli banu bax xanım 1 I BAR (kiçik yeməkxana), QƏLYAN ALTIXANA (bax) II bar bax meyvə, məhsul III bar bax yük 1 baraban bax təbil barabançı bax təbilçi BARAMA Tut ağacın darama; Əldən çı xar barama; Halal zəhmətlə gələr; Haram gedər harama (Bayatı); KÜM (dan.) Tox macarlar açılandan sonra qurdlar dirilir; Küm tutan kümçülərin işləri tüğyana gəlir (R.Əfəndiyev). BARAMAÇI, KÜMÇÜ, KÜMDAR (bax) BARAMAQURDU (barama hörən qurd) Hətta evlərə də baramaqurdu payladım (Y.Əzimzadə); İPƏKQURDU [Sona:] ...Biz indiyə kimi barama içində dustaq yatan ipək qurduna bənzəyirdik (S.S.Axundov); QURD (dan.) [Heydər bəy:] Guya ki, mən... lənbə- ranlıyam ki, qurd bəsləyəm və ya ləkəm ki, kəndlərdə çərçilik edəm (M.F.Axundzadə).
Adama belə gəlirdi ki, bu qız su ilə dolu bir bardağı başında aparsa, bardaq yırğalanmaz (Ə.Sadıq); CÜRDƏK Fikrin budu, atan ye rişi yeriyəsən sən; Xüm çayını haşa tuta cür-
| axıtdı kuzənin ayranını (M.Rahim); SƏNƏK Sənəkdən piyaləyə ayrançı ayran süzür; Əfsəri bir anlığa dərindən baxıb süzür (M.Rahim).
barəsində bax haqqında bargah bax saray barxana bax avadanlıq I BARI [Kərbəlayı:] Ban gecə olanda xarabaya tez qayıtsın (Çəmənzəminli); HEÇ OLMASA [Qafar:] Gəl heç olmasa meşənin içərisində bir az gəzək, sonra geri dönərik (H.Abbaszadə).
müxtəlif: barlı, barsız olurlar; İnsanlarçm yararlı, karlı, karsız olurlar (M.Rahim);
(Ata. sözü), MƏHSULLU Nə gözəl ellərim var; Ördəkli göllərim var; Şirvan, Muğan düzündə; Məhsullu çöllərim var (Bayatı), BƏHƏRLİ, BƏHRƏLİ. 2. barlı bax xeyirli barmaqlıq bax üzük BAROMETR, MİZANÜLHƏVA (arx.) Ruzgarın pişəzvəqt doyişilmosini bilmokdən ötrü bir alət ixtira ediblər ki, adına ıniza-
münəccimi naxırçı oldu, havaölçəni də qa tırın quyruğu, elə belə sənin kimi cumculuq olar da... (M.N.lət.). 1. BARSIZ Ağaclar müxtəlif: barlı, bar sız olurlar (M.Rahim); BİBAR Həmişə servü şehinin budağı bibar olur; Görün bu sərvi ki, süsən bitər budağında (Nəsimi);
bəyənsin bu müdir; Nə ki zəhmət çəkirəm hamısı bibəhrə gedir (C.Cabbarlı); MEY-
2. barsız bax faydasız BASABAS Arıq kişi basabasda onun ya nına keçə bilmirdi (H.Abbaszadə); BASI RIQ O, adamları itələyə-itələyə kassanın pəncərəsinə çatdı və növbəsiz bilet alıb basırıqdan tər içində çıxdı (H.Abbaszadə); Barəsində QƏLƏBƏLİK Böyük qələbəlik içində Rüx- sarə onların hər ikisini gözdən itirir (S.Rə himov); TÜNLÜK “Vulka”nın kassası qar şısında tünliik idi (H.Abbaszadə). basdalamaq bax tapdalamaq 1. BASDIRMAQ Mehralı bəyi imarətin həyətində, atası Pənah xanın yanında bas dırdılar (Çəmənzəminli); DƏFN ETMƏK (ELƏMƏK) [Fəxrəddin boy:] Ağlama, mərdanə ol, qəza işidir, təzə bağda dəfn ey ləyin, qan tökmək kifayətdir (N.Vəzirov); GÖMMƏK Mən çocuqdum yerə gömdülər səni (S.Vurğun); QUYLAMAQ [Dayı:] Sən mənə gündə belə anasının əmcəyini kəsənlərdən yüzünü ver, gör mən necə quy- layıram! (S.Rəhimov); TORPAĞA TAP ŞIRMAQ (GÖMMƏK) Bir ana gətirdik dəfin eləməyə; Getirdik torpağa tapşırmaq üçün... (N.Kəsəmənli); TORPAĞA TƏS
dərənin kənarına qədər ötürdü (Ə.Məmməd- xanlı).
3. yıxmaq; 4. udmaq II basmaqəlib bax bayağı L BAŞ (müxtəlif mənalarda: burada yal nız insan bədən üzvü nəzərdə tutulur) [Con- nəteli ağa:] Sən çox qələt elədin, başını daşdan-daşa döydün (N.Vəzirov); KƏLLƏ [Feyzi Muxtara:] Arvaddan qorxan oğraş, sən öləsən, kəlləni qarpız kimi şaqqalaram (B.Bayramov); QAFA (köhıı.) Çar zabitinin qafasında iki şey hökm sürürdü (M.S.Ordu badi); SƏR (kl.əd.) Alıbdı eqlimi şərdən, Baş 41 Yüklə 6,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|