1. BADALAQ (giiləş zamanı ayağı-ayağa
dolaşdırıb yıxmaq) Mən
onu üzəndə dostum
badalaq vurub məni üzü üstə yıxır ki, laləni
özü dərsin (M.Hüseyn); PİŞLİNG (arx.)
[Vozir:] ..ayağa durub tutuşduq, qeyrət mənə
əl verib, bir dəqiqə çəkməyib Teymur ağam
çekdim pişliııgə, dəxi bilmirəm necə yerə
vurmuşam... (M.F.Axundzadə).
2. badalaq bax hiylə
badə bax 1. çaxır;
2. piyalə
badənuş bax əyyaş
badəpərəst bax əyyaş
1. BADKEŞ, DƏMKEŞ, KÜLBƏ
2. badkeş bax həcəmət
I BAĞ, AĞACLIQ
II bağ bax bənd
I, 2
bağa bax tısbağa
bağabaxan bax bağban
BAĞBAN (bağa qıdluq edən şəxs) Bir gün
qoca bağban; soruşdu uşaqlardan (M.Rza
quluzadə); BAĞABAXAN [Zərif:] Bəs bu
bağabaxan haradadır? (Ə.Kerim); BAĞÇI
Bağçı bağı ilə, qarpız tağı ilə (Ata. sözü),
bağbaşı bax hədiyyə
bağça-bağ bax güllük
bağçı bax bağban
1. BAĞIR (anal., biol.), QARA CİYƏR
2. bağır bax ürək
3. bağır bax ciyər
bağırmaq bax L çığırmaq; 2. böyürmək
bağırtı bax çığırtı
bağıryaran bax qorxulu 1
1. BAĞIŞLAMAQ Axırıncı gün Samarski
bir afişanın üstünü yazıb yadigar olaraq Hə
midə bağışladı (H.Abbaszadə); BƏXŞİŞ
ETMƏK [Rəhim xan:] Qızın əvəzinə isə
şah yəqin menə bir kənd bəxşiş edəcək
(C.Cabbarlı); HƏDİYYƏ ETMƏK [Rəhim
xan:] Seni Mirzə Rzanın köhnə daxmasından
alıb Nəsrəddin şah Qacara hədiyyə eləmişəm,
bunamı sən zülm deyirsən? (C.Cabbarlı);
PEŞKƏŞ ETMƏK [Namaz:] Onu mənə
peşkəş elərmi? (M.F.Axundzadə); VƏQF
ETMƏK (din.) Amma bu bədbəxt də Molla
Seyidin kələyinə düşüb cemi dövləti məs
cidə vəqf etmişdi (S.S.Axundov).
Badalaq
38
2. BAĞIŞLAMAQ [Kərim:] Könül, məni
bağışla, o gün qızışmışdım (X.Hasilova);
ƏFV ETMƏK (BUYURMAQ) [Aşıq Vəli:]
Hacı, bir az baş ağrısı verəcəyəm, əfv buyu
rasınız... (N.Vəzirov);
Mən rica edirəm ki, bu
dəfəlik bəy əfv eləsin (H.Nəzərli); GÜNA
HINDAN KEÇMƏK [Uşaqlar:] Düz deyir,
müəllim, bu dəfə günahından keçi (M.İbra-
himov).
bağlama bax 1. boğça; 2. sovqat
L bağlamaq bax sanmaq 1
2. bağlamaq bax kilidləmək
bağlanmaq bax 1. kilidlənmək; 2. vurul
maq 1
bağlaşma bax müqavilə
bağlaşmaq bax 1. şərtləşmək;
2. şeirleş-
mək
bağlı bax 1. kilidli; 2.
əlaqədar; 3. vurğun
baha bax 1. qiymət;
2. bahalı
bahadır bax igid, qəhrəman
bahadırlıq bax igidlik, qəhrəmanlıq
BAHALI [Aytomiz:] Qadın da var ki,
ba
halı parçadan lap elə bu dəbdə olan krem-
plindən tikdirdiyi paltar əynindən tökülüb
itir... (Ə.Qasımov); BAHA [Gözəl;] ..özü heç
bir şeydən ibarət olan taxt-tac, çox baha qiy
mətə mal olur (M.S.Ordubadi); DƏYƏRLİ
[Səba:] Əlverişli bir sövda düzəldərsən sizin
üçün də dəyərli pay düşər (M.S.Ordubadi);
GİRANBAHA Bəli, Sabir əfəndi millətinə
soltanlara müyəssər ola bilməyən giranbaha
cəvahirat ilə memlüvü-xəzineyi-nayab bu
raxdı da getdi (A.Şaiq); QİYMƏTLİ [Rü
babə] birini do ehmalca büküb sandıqda ən
qiymətli şeylərin arasına qoydu ki, yaxşı qal
sın (H.Abbaszadə); PÜRQİYMƏT (kl.əd.)
Tacir də bir xeyli pürqiymət parçanı bir xon
çaya qoyub, padşahın hüzuruna apardı
(Nağıl); ZİQİYMƏT ...qızıl cəngavərlərin
geri atdığı hər bir ev öz qoynunda ziqiynıət
dəfinə gizlədən böyük saraydan belə əzə
mətli görünürdü (M.Hüseyn),
bahar bax L yaz;
2. gənclik
baharıstan bax L gənclik; 2. güllük
bahəm bax birlikdə
baxəbər bax xəbərdar
Baxəbər
baxımsız bax nəzarətsiz, sahibsiz
1. BAXIŞ Bu təsərrüfat Aslanın diqqətli
baxışlarından yayınmadı (M.Hüseyn);
NƏ
ZƏR [Aslan:] həddindən artıq sərt danış
dığını duymuş kimi, zəhmli nəzərlərini
Rəhimzadənin üzündən çəkdi (M.Hüseyn);
IVİGAH (kl.əd.) Vaqif qurban zənəxdanm
çahinə; Şirin gülüşünə, xoş nigahinə
BAXMA.
2. BAXIŞ bax fikir 2
1. BAXMAQ [Vahid:] Başımı onun ilıq
sinəsindən qaldmb, altdan yuxarı baxdım
SEYR ETMƏK (ELƏ
MƏK) (bir yerdə gəzməklə həmin yerin qu
ruluşuna baxıb gözdən keçirmək) [Sitarə:]
Seyr edirmisən, Sitarə? (A.Şaiq); TAMAŞA
ETMƏK (ELƏMƏK) [Mansur] məhəccərə
söykənib buxtaya tamaşa elədi (H.Abbas-
zadə).
2. BAXMAQ Sultan bu sözlərdən sonra
Bahadıra baxıb, onun bu barədə sözünü kəsdi
(N.Nerimanov); NƏZƏR YETİRMƏK.
3. BAXMAQ, DİQQƏT YETİRMƏK,
FİKİR VERMƏK, QULAQ ASMAQ
4. BAXMAQ, XİDMƏT GÖSTƏR
MƏK, QAYĞISINA QALMAQ, QUL
LUQ ETMƏK
baxtalamaq bax uduzmaq 1
baxiisus bax xüsusilə
bais bax səbəb 1; səbəbkar
baiskar bax səbəbkar
bak bax qorxu
bakal bax piyalə
BAKENBARD [Aytomiz:] Hələ bunlar
bəs deyilmiş kimi lopa bakenbardlarını da
yayıb üzünə (Ə.Qasımov); YARIMSAQ-
QAL Görsən tanımazsan yarımsaqqah; Çı
xıb əndazədən dövləti, malı (Q.Zakir).
bakirəlik bax bəkarət
bakteriya bax mikrob
baqaj bax yük 1
baqi bax daimi
baqqal bax dükançı
I
1. BAL [Ayı] Aha... harda arı varsa;
Demək orda bal da var (M.Rzaquluzadə);
Baxımsız
ƏSƏL (kl.əd.) Təşnədildir bu Xətayi, can
veribdir ləlinə; Necə kim ləlin əsəldir, dil
ona zənbur olur (Xətayi); ŞƏHD (şan balı)
Möhtəşəm Nizaminin ölməyən sənətindən;
Mənim həmən sərvətim öz şəhdini alıbdır
(M.Rahim).
2. bal bax şirin
II bal bax qanad
1. BALA Gurultunu bir könül nəğməsi
yardı: “Bağçada güllər; San bülbüllər; Duy
ğusuz ellər; Bu balama qurban! (M.Müşfiq);
YAVRU Yanında bir yavrusu var, yorulma
dan çalıyor... (M.Müşfiq) ÖVLAD (bax);
UŞAQ (bax).
2. bala bax balaca
bala-bala bax yavaş-yavaş
balaban bax tütək
balabançı bax tütəkçi
BALACA Qocanın balaca pəncərəsi qalın
meşəyə tərəf açılırdı (S.Rəhimov); BALA
Tamam ağ bədənin güldən əladır; Qamə
tindir sənubərdən, bala qız (M.P.Vaqif);
CIQQILI (dan.) Kiçikdir hələ qız, boyu
eıqqılı; Amandır, axund, söyləmə “vaqqulu”
(M.Ə.Möcüz); XIRDA Xırda təpələri sellər
oyanda; Əsər bu həmləyə dağlar da zağ-zağ
(B.Vahabzadə); KİÇİK Qapıçı kiçik pən
cərədən [Nəbinin] nə istədiyini xəbər alır
(“Qaçaq Nəbi”); UFAQ ..Ufaq daxmada
Qızxanım adlı bir qadın yaşayırdı (S.S.Axun-
dov).
BALACALAŞ(N)MAQ [Xəlil:] Başın
hər gün balacalaşır, qamın böyüyür.. (M.Hü
seyn); KİÇİLMƏK Bu həzin, bu qəmli, bu
dərdli səsdən; Xan kiçildi, yaman, balaca-
landı (M.Rahim).
balaxəndək bax qarın 1
BALAQ (zool.) Qafur alovun içinə şığıdı,
bir dəqiqə keçməmiş yarımcan balaqla ba
yıra atılanda, səhər açılırdı (T.Cəfərova);
C AMIŞ BALASI ...kimsə körpə camış
balasım yaddan çıxarıb içəridə qoymuşdu
(T.Cəfərova); KƏLÇƏ Kosaoğlu dolux
sundu... Sədr olandan sonra aldığı bu hey
vanlarla halallaşmağa gəlib. Onun əli titrədi,
Balaq
39