LüĞƏTDƏ gedəN İXTİsarlar



Yüklə 6,16 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə15/216
tarix21.10.2017
ölçüsü6,16 Mb.
#6308
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   216

1. BADALAQ (giiləş zamanı ayağı-ayağa 

dolaşdırıb yıxmaq) Mən onu üzəndə dostum 

badalaq vurub məni üzü üstə yıxır ki, laləni 

özü  dərsin  (M.Hüseyn);  PİŞLİNG  (arx.) 

[Vozir:] ..ayağa durub tutuşduq, qeyrət mənə 

əl verib, bir dəqiqə çəkməyib Teymur ağam 

çekdim  pişliııgə,  dəxi  bilmirəm  necə  yerə 

vurmuşam... (M.F.Axundzadə).



2. badalaq bax hiylə 

badə bax 1. çaxır; 2. piyalə 

badənuş bax əyyaş 

badəpərəst bax əyyaş

1. BADKEŞ, DƏMKEŞ, KÜLBƏ

2. badkeş bax həcəmət



I BAĞ, AĞACLIQ

II bağ bax bənd I, 2 

bağa bax tısbağa 

bağabaxan bax bağban

BAĞBAN (bağa qıdluq edən şəxs) Bir gün 

qoca  bağban;  soruşdu  uşaqlardan  (M.Rza­

quluzadə);  BAĞABAXAN  [Zərif:]  Bəs  bu 

bağabaxan  haradadır?  (Ə.Kerim);  BAĞÇI 

Bağçı bağı ilə, qarpız tağı ilə (Ata. sözü), 

bağbaşı  bax  hədiyyə 

bağça-bağ  bax  güllük 

bağçı bax bağban

1. BAĞIR (anal., biol.), QARA CİYƏR

2. bağır bax ürək

3.  bağır bax ciyər

bağırmaq bax çığırmaq; 2. böyürmək 

bağırtı bax çığırtı 

bağıryaran bax qorxulu 1 

1. BAĞIŞLAMAQ Axırıncı gün Samarski 

bir afişanın üstünü yazıb yadigar olaraq Hə­

midə  bağışladı  (H.Abbaszadə);  BƏXŞİŞ 

ETMƏK  [Rəhim  xan:]  Qızın  əvəzinə  isə 

şah  yəqin  menə  bir  kənd  bəxşiş  edəcək 

(C.Cabbarlı); HƏDİYYƏ ETMƏK [Rəhim 

xan:] Seni Mirzə Rzanın köhnə daxmasından 

alıb Nəsrəddin şah Qacara hədiyyə eləmişəm, 

bunamı  sən  zülm  deyirsən?  (C.Cabbarlı); 



PEŞKƏŞ  ETMƏK  [Namaz:]  Onu  mənə 

peşkəş  elərmi?  (M.F.Axundzadə);  VƏQF 



ETMƏK (din.) Amma bu bədbəxt də Molla 

Seyidin  kələyinə  düşüb  cemi  dövləti  məs­

cidə vəqf etmişdi (S.S.Axundov).

Badalaq

38

2. BAĞIŞLAMAQ [Kərim:] Könül, məni 

bağışla,  o  gün  qızışmışdım  (X.Hasilova); 

ƏFV ETMƏK (BUYURMAQ) [Aşıq Vəli:] 

Hacı, bir az baş ağrısı verəcəyəm, əfv buyu­



rasınız... (N.Vəzirov); Mən rica edirəm ki, bu 

dəfəlik bəy əfv eləsin (H.Nəzərli); GÜNA­



HINDAN KEÇMƏK [Uşaqlar:] Düz deyir, 

müəllim, bu dəfə günahından keçi (M.İbra- 

himov).

bağlama bax 1. boğça; 2. sovqat 

L bağlamaq bax sanmaq 1 

2. bağlamaq bax kilidləmək 

bağlanmaq bax 1. kilidlənmək; 2. vurul­

maq 1


bağlaşma bax müqavilə 

bağlaşmaq bax 1. şərtləşmək; 2. şeirleş- 

mək


bağlı bax 1. kilidli; 2. əlaqədar; 3. vurğun 

baha bax 1. qiymət; 2. bahalı 

bahadır bax igid, qəhrəman 

bahadırlıq bax igidlik, qəhrəmanlıq 

BAHALI [Aytomiz:] Qadın da var ki, ba­

halı  parçadan  lap  elə  bu  dəbdə  olan  krem- 

plindən  tikdirdiyi  paltar  əynindən  tökülüb 

itir... (Ə.Qasımov); BAHA [Gözəl;] ..özü heç 

bir şeydən ibarət olan taxt-tac, çox baha qiy­

mətə mal olur (M.S.Ordubadi); DƏYƏRLİ 

[Səba:] Əlverişli bir sövda düzəldərsən sizin 

üçün  də  dəyərli  pay düşər (M.S.Ordubadi); 

GİRANBAHA Bəli, Sabir əfəndi millətinə 

soltanlara müyəssər ola bilməyən giranbaha 

cəvahirat  ilə  memlüvü-xəzineyi-nayab  bu­

raxdı da getdi (A.Şaiq); QİYMƏTLİ [Rü­

babə] birini do ehmalca büküb sandıqda ən 

qiymətli şeylərin arasına qoydu ki, yaxşı qal­

sın  (H.Abbaszadə);  PÜRQİYMƏT  (kl.əd.) 

Tacir də bir xeyli pürqiymət parçanı bir xon­

çaya  qoyub,  padşahın  hüzuruna  apardı 

(Nağıl);  ZİQİYMƏT  ...qızıl  cəngavərlərin 

geri atdığı hər bir ev öz qoynunda ziqiynıət 

dəfinə  gizlədən  böyük  saraydan  belə  əzə­

mətli görünürdü (M.Hüseyn), 



bahar bax yaz; 2. gənclik 

baharıstan bax gənclik; 2. güllük 

bahəm  bax  birlikdə 

baxəbər bax xəbərdar

Baxəbər


baxımsız bax nəzarətsiz, sahibsiz

1.  BAXIŞ Bu təsərrüfat Aslanın diqqətli 

baxışlarından yayınmadı (M.Hüseyn); NƏ­

ZƏR  [Aslan:]  həddindən  artıq  sərt  danış­

dığını  duymuş  kimi,  zəhmli  nəzərlərini 

Rəhimzadənin  üzündən  çəkdi  (M.Hüseyn); 

IVİGAH  (kl.əd.)  Vaqif  qurban  zənəxdanm 

çahinə;  Şirin  gülüşünə,  xoş  nigahinə 



BAXMA.

2.  BAXIŞ bax fikir 2

1.  BAXMAQ [Vahid:] Başımı onun ilıq 

sinəsindən  qaldmb,  altdan  yuxarı  baxdım 



SEYR  ETMƏK  (ELƏ­

MƏK) (bir yerdə gəzməklə həmin yerin qu­

ruluşuna  baxıb  gözdən  keçirmək)  [Sitarə:] 

Seyr edirmisən, Sitarə? (A.Şaiq); TAMAŞA 

ETMƏK (ELƏMƏK) [Mansur] məhəccərə 

söykənib  buxtaya  tamaşa  elədi  (H.Abbas- 

zadə).

2.  BAXMAQ  Sultan  bu  sözlərdən  sonra 

Bahadıra baxıb, onun bu barədə sözünü kəsdi 

(N.Nerimanov); NƏZƏR YETİRMƏK.

3.  BAXMAQ,  DİQQƏT  YETİRMƏK, 

FİKİR VERMƏK, QULAQ ASMAQ

4.  BAXMAQ,  XİDMƏT  GÖSTƏR­

MƏK,  QAYĞISINA  QALMAQ,  QUL­

LUQ ETMƏK

baxtalamaq bax uduzmaq 1 

baxiisus bax xüsusilə 

bais bax səbəb 1; səbəbkar 

baiskar bax səbəbkar 

bak bax qorxu 

bakal bax piyalə

BAKENBARD [Aytomiz:] Hələ bunlar 

bəs deyilmiş kimi lopa bakenbardlarını da 

yayıb üzünə (Ə.Qasımov); YARIMSAQ- 

QAL Görsən tanımazsan yarımsaqqah; Çı­

xıb əndazədən dövləti, malı (Q.Zakir). 



bakirəlik bax bəkarət 

bakteriya bax mikrob 

baqaj bax yük 1 

baqi bax daimi 

baqqal bax dükançı



1. BAL [Ayı] Aha... harda arı varsa; 

Demək orda bal da var (M.Rzaquluzadə);



Baxımsız

ƏSƏL  (kl.əd.)  Təşnədildir  bu  Xətayi,  can 

veribdir  ləlinə;  Necə  kim  ləlin  əsəldir,  dil 

ona zənbur olur (Xətayi); ŞƏHD (şan balı) 

Möhtəşəm  Nizaminin  ölməyən  sənətindən; 

Mənim  həmən  sərvətim  öz  şəhdini  alıbdır 

(M.Rahim).



2. bal bax şirin 

II bal bax qanad

1.  BALA  Gurultunu  bir  könül  nəğməsi 

yardı: “Bağçada güllər; San bülbüllər; Duy­

ğusuz ellər; Bu balama qurban! (M.Müşfiq); 

YAVRU Yanında bir yavrusu var, yorulma­

dan  çalıyor...  (M.Müşfiq)  ÖVLAD  (bax); 



UŞAQ (bax).

2. bala bax balaca 

bala-bala bax yavaş-yavaş 

balaban bax tütək 

balabançı bax tütəkçi

BALACA Qocanın balaca pəncərəsi qalın 

meşəyə  tərəf  açılırdı  (S.Rəhimov);  BALA 

Tamam  ağ  bədənin  güldən  əladır;  Qamə­

tindir  sənubərdən,  bala  qız  (M.P.Vaqif); 



CIQQILI  (dan.)  Kiçikdir  hələ  qız,  boyu 

eıqqılı; Amandır, axund, söyləmə “vaqqulu” 

(M.Ə.Möcüz); XIRDA Xırda təpələri sellər 

oyanda; Əsər bu həmləyə dağlar da zağ-zağ 

(B.Vahabzadə);  KİÇİK  Qapıçı  kiçik  pən­

cərədən  [Nəbinin]  nə  istədiyini  xəbər  alır 

(“Qaçaq  Nəbi”);  UFAQ  ..Ufaq  daxmada 

Qızxanım adlı bir qadın yaşayırdı (S.S.Axun- 

dov).


BALACALAŞ(N)MAQ  [Xəlil:]  Başın 

hər gün balacalaşır, qamın böyüyür.. (M.Hü­

seyn); KİÇİLMƏK Bu həzin, bu qəmli, bu 

dərdli  səsdən;  Xan  kiçildi,  yaman,  balaca- 



landı (M.Rahim). 

balaxəndək bax qarın 1 

BALAQ (zool.) Qafur alovun içinə şığıdı, 

bir dəqiqə keçməmiş yarımcan balaqla ba­

yıra  atılanda,  səhər  açılırdı  (T.Cəfərova); 

C  AMIŞ  BALASI  ...kimsə  körpə  camış 

balasım  yaddan  çıxarıb  içəridə  qoymuşdu 

(T.Cəfərova);  KƏLÇƏ  Kosaoğlu  dolux­

sundu...  Sədr  olandan  sonra  aldığı  bu  hey­

vanlarla halallaşmağa gəlib. Onun əli titrədi,



Balaq

39


Yüklə 6,16 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   216




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə