LüĞƏTDƏ gedəN İXTİsarlar
Yüklə 6,16 Mb. Pdf görüntüsü
|
Çəltik irəlilədi. Toz vo zibilli həyətdə köhnə god və paslı tənəklər arası ile keçib, üfunətli pil ləkənə yanaşdı (Çəmənzəminli), çəltik bax düyü çəm bax üsul çəməngah bax çəmənlik ÇƏMƏNLİK Onu [Firəngizi] heyrət gö türdü, bayaqdan bəri yamyaşıl otdan başqa heç bir şey görünməyən çəmənliyə elə bil san naxışlı məxmər çəkilmişdi (B.Bayramov); ÇƏMƏNGAH Kim etdi səni dərd ilə hom- kənar? Kim etdi çəməngahım xaksar? (M.S.Ordubadi); ÇƏMƏNZAR (şair.) Nə zaman ki çəmənzara gedərdi; Lalələrin bağ rım qan edərdi (M.Rahim),
rəm, it kimi üzümə çəmkirir (A.Şaiq); ÇIM XIRMAQ [Baloğlan:] [Almaz] ewəl bir çımxırdı üstümə.. (C.Cabbarlı). I çən bax çəllək II çən bax duman 1 1. ÇƏNBƏR, QURŞAQ (çəlləkdə və s. -də) 2. çənbər bax sağanaq çənbərquyruq bax əqrəb II ÇƏNƏ [Cavan fəhlə:] Əh... Cəhənnəmə, göra ki, çənə özümündü (H.Abbaszade); ZƏNƏX (kl.əd.) İndi deyirlər ki, çahə salıbdı; Zənəx kənarında, tel qabağında (Q.Zakir). I çəng bax əl 1 II çəng bax dırmıq ÇƏPƏKİ Qız çəpəki oturaraq başını anasının dizinin üstünə qoydu, gözlərini yumdu (M.İbrahimov); ÇƏPİNƏ Matros Həbib eynəyini taxıb Həmidə çəpinə baxdı. (H.Abbaszade); ƏYRİ Tikanlı tel uzanır her yana, əyri, qıyqac (R.Rza); GƏC İri, tutqun gözü, acıqlı qaşı; Etinasız, qürurlu, gəc baxışı (A.Səhhət); QIYQAC Dağ başından günəş baxınca qıyqac; Quşlar durmaz sərsəm kimi bağırır. (A.Şaiq). çəpər bax hasar 78 Çətin ÇƏPGÖZ(LÜ) (gözü çəp olan) Çəpgöz, qorxaq dovşanlar; Yırtıcılar, nəhənglər; Ancaq nə bir canavar; Cüyürünə gəc-gec baxdı (M.Rzaquluzadə); ÇAŞ Çaş biri iki görər (Ata. sözü); GƏCBİN (köhn.).
cəza tədbirləri olaraq körpə buzov və çə pişləri günlərlə ziyanlıq tövləsində saxlardı (S.Rəhimov); KEÇİ BALASI [Fərman:] Ahudur, quzudur, oynaq keçi balasıdır (S.Rəhman); OĞLAQ [Pəhləvan] əyilib, oğlağın peysərindən yapışıb alır qucağına, yumşaq tükünü sığallayıb, atı mahmizleyir (B.Bayramov).
(İ.Əfəndiyev); ÇƏRƏNGÜLƏ Buna görə idi ki, Bəbirovun arvadı ərinin evdə nahar etməsinə baxmayaraq, qapının çərəngiiləs i il dən yapışıb: - Evdə yoxdur, dedi (Y.Şirvan). çərənçi bax naqqal ÇƏRƏNLƏMƏK (həddindən artıq çox danışmaq) O qımışdı, irişdi və çərənlədi yenə.. (Ə.Cəmil); ƏNGİNİ YORMAQ Başla, xala, cəfəngini; Müftəcə yorma əngini (Ə.Nəzmi);
(Ə.Əbülhəsən); ZƏVZƏMƏK Arvad tayfa sının hülqumu yoxdur, nə qədər zəvzəyirlər, qoy zəvzəsinlər (İ.Əfəndiyev); NAQQAL- LAMAQ (bax) . çərənlik bax naqqallıq ÇƏRƏZ (tər meyvə, şirniyyatvə s.) Mir zənin cibləri çərəzdən boş olmazdı (Ə.Haq- verdiyev); MƏZƏ [Əbülhəsən bəy:] Salon dakılar bir-bir, iki-iki bufetin qarşısında durub əllərində çəngəl, məzə nimçələrini qurdalayır və konyak içirdilər (M.S.Ordubadi). çərxi-dövran bax dünya çərxi-fələk bax dünya çərlətmək bax bezdirmək ÇƏTİN (müxtəlif mənalarda) Yay zamanı İsa bulağından kef üstündən qayıdanlardan qorunmaq çətin işdir (B.Bayramov); AĞIR
O bilir ki, qurtuluşun doğru, çətin yolu budur; Ağır illər keçəcskdir; Fırtınalar sovuşacaq (R.Rza); QƏLİZ (çox çətin) [Dilarə:] Əmin təmənnasız filan operasiya edir, özü də ən
edir (Anar); MƏŞƏQQƏTLİ Uşaqlarla bir yerdə böyümüş, əzab-əziyyətli, məşəqqətli bir yol keçmişdir (Ə.Qasımov); MÜRƏK KƏB Sənə bu həyatdır en böyük məktəb; O həm sadədir, həm də mürəkkəb (A.Şaiq); MÜŞKÜL (çox qətin) [Vəzir;] Bəhlulu yox etmək müşkül işdir (A.Şaiq). çətinləşmək bax mürəkkəbləşmək, ağır laşmaq 2
çətinlik bax əngəl çətinliklə bax güclə ÇƏTİR Yamyaşıl bir düzəngah, düzən- gahda al-əlvan çadırlar, alaçıqlar, köşklər, çətirlər qurulmuşdur (Anar); GÜNLÜK Biri nin elində yekə bir giinlük vardı (M.İbra himov); ŞƏMSİYYƏ (köhn.) O da gözəl olduğunu duymuş olduğundandır ki, zadə ganlara məxsus qürur ve əda ilə əlindəki al
dan sallanaraq keçir... (A.Şaiq); ZONTİK Pəncərənin birinda açıq qadın zontiki qoyul muşdu (S.Rəhimov). ÇƏYİRDƏK (meyvənin içərisində olan toxumu) Gülsüm xala uşağın ağzını əli ilə örtüb, üzündən üflədi; sonra barmağını uşa ğın ağzına salıb, əzgil çəyirdəyindən, gavalı
(Ə.Haqverdiyev); DƏNƏ (dan.) Gilas dənə ləri, üzüm gilələri; qabarıq şişə altında; damcı-damcı göz yaşı (R.Rza). çığır-bağır bax səs-küy ÇIĞIRMAQ [Qaçay] dönüb bütün gücü ilə çığırmaq istərkən səsi çıxmadı (S.Rə himov); BAĞIRMAQ (bərkdən qışqırmaq) Aman, deyə bağırdım: “Ana, bu nədir, ana...” (S.Rüstəm); BANLAMAQ (məc.) Bir do görürsən ki, olub heyvərə; Əlli uşaq banladı birdən-birə (M.Ə.Sabir); BAYĞIRMAQ
oturub boğaz yırtmaqdan fayda yoxdur (Ə.Haqverdiyev); CAR ÇƏKMƏK Car çə
nəhəng motorlar (S.Vurğun); HAY SAL MAQ Udur lay-lay udur ekskavatorlar; Hay salır, qışqırır nəhəng motorlar (S.Vurğun); QIŞQIRMAQ Elə bil ki beş yaşlı oğlu Hü seyn bir əliylə anasının yanma suvaşıb, o biri əlini atasının boynuna salaraq onları bir- birinə çəkir, “buraxmıram” deyib qışqırırdı (M.İbrahimov); NƏRƏ ÇƏKMƏK (bərk
mənzəminli); BAĞIRTI Bu anda uşaqların bağırtısı otağı bürüdü (M.Hüseyn); QIŞ QIRTI ..ətrafı qışqırtı bürüdü (S.Vəliyev); QIY Bir az yaxşı dinlə, hey qıya bir bax (Ə.Cavad); QİYYƏ O biri otaqdan [Əlinin] arvadının qiyyəsi eşidildi (Y.Şirvan); NƏRƏ ..atlar kişnəyir, bahadır nərələri ərşə qalxırdı (Anar).
Səhər hava tamam açıldı, gün çıxdı (H.Ab- baszadə); ÇIRTLAMAQ [Əbdülrəhman:] Bala, indicə gün çırtlayacaq yola düşür sənmi? (G.Hüseynoğlu); ÇIRTMAQ Araba şəhərdən çıxarkən günəş yenicə çırtır, şərqi bürüyən iri, geniş küçələri ilə gedirdi (A.Şaiq); DOĞMAQ [Banıçiçək:] Oğul vay, qardaş vay, Beyrək vay! Ay kimi doğdun, gün kimi batdın (Anar); TÜLU ETMƏK İki ildən bəri görmədiyi doğma şəhərinə çatar- kən səhər tezdən Aslanın pəncərəsinə düşən güneş yenicə tiilu edirdi (M.Hüseyn).
Yüklə 6,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|