LüĞƏTDƏ gedəN İXTİsarlar


Cəzbcdici him  xan:]  Kəlbəli  qudurub,  məni  tanımaq  istəmir.  Onun  burnunu  ovmaq  lazımdır  (Çəmənzəminli);  DƏRİSİNİ  SOYMAQ



Yüklə 6,16 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə31/216
tarix21.10.2017
ölçüsü6,16 Mb.
#6308
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   216

Cəzbcdici

him  xan:]  Kəlbəli  qudurub,  məni  tanımaq 

istəmir.  Onun  burnunu  ovmaq  lazımdır 

(Çəmənzəminli);  DƏRİSİNİ  SOYMAQ 



{'fr.v.)  [Aslan  bəy:]  Tarverdi  get  uşaqlara 

söylə  ki,  odun  yığıb  qayanın  başında  bir 

çıraqban  etsinlər  ki,  bütün  mahal  işığını 

görməsə, 



dərilərin  soyaram  (C.Cabbarlı); 

DİVAN TUTMAQ [Kosaoğlu:] İndiyə qə­

dər  mən  üzüyumşaqlıq  eləmişəm,  bundan 

sonra  kolxozun  işinə  mane  olanlara  divan 

tutmaq mənim boynuma! (İ.Şıxlı); GÖNÜNÜ 

ALMAQ [Ağa Kərim:] Tez ol, yoxsa, val­

lah, gönünü allanı (N.Vəzirov); GÖNÜNÜ 



SOYMAQ {fr.v.) [Yaxşı:] Qaynım., monim 

gönümü  soyardı  (C.Cabbarlı);  QULAQ- 

BURMASI  VERMƏK  [Mirzə  Əsgər:] 

Lazımdır  ki,  bir  qulaqburması  verib,  sonra 

bir  iş  üstə  qoyasız,  bikar  gəzməsin  (N.Və- 

zirov);  TƏNBEH  ETMƏK  (ELƏMƏK) 

[Mürtezaqulu xan:] Amma gərək Ağa Mə­

həmməd  əsir  olub  əlimə  keçə,  and  olsun 

Allaha, ona bir elə tənbeh edəcəyəm ki, min 

baş kəsmiş cəllad ağlasın.. (Ə.Haqverdiyev), 



cəzbedici bax cazibəli 

cəzirə bax ada 

cıdırçı bax minici I 

cığa bax kəkil 

cığalı bax kəkilli 

cığır bax yol 1 

çığnamaq bax tapdalamaq

1. cıqqa bax başlıq 1



2. cıqqa bax kəkil 

cıqqılı bax balaca 

cılız bax arıq 

cında bax əsgi

CIR  Bu  zaman  Selim  əyri  və  yarpaqları 

tökülmüş,  başında  bir  neçə  cır  qaysı  olan 

ağacı göstərib gülə-gülə dedi: - Salam dayı, 

bu  qaysılar  da  sizindir?  (A.Şaiq);  VƏHŞİ 

Çinara dırmanmış vəhşi meynələr; Qaralmış 

göyəmlər, deyir məni der (A.Şaiq); YABANI 

[Valeh:] Meşədəki yabam alça, alma, armud 

çiçəklərinin  hər  biri  parlaq  günəş  işığında 

bir rəng çalırdı (İ.Əfəndiyev). 

cır-cında bax cır-cındır

70

Ciddi

CIR-CINDIR (gərəksiz, geyməyə yara­

mayan) [Bəhram:] Nəsildən nəslə cır-cındır 

içində yaşamaq olmaz, ay bala (Anar); CIR- 



CINDA  [Eyvaz  arvadına:] Dur  cır-cındanı 

yığ,  gedək  qazının  yanına,  səni  boşuyuram 

(Çəmənzəminli); ƏSGİ-ÜSGÜ [Hacı Mu­

rad:]  Di  gəl  bax,  gör  burada  əsgi-iisgüdən 

başqa nə var (S.S.Axundov); ŞƏLTƏ ..“Ey, 

bu  şəltələri  topla!”  -  deyə  bar-bar  bağırır 

(A.Şaiq).

CIRIQ  Görünür  ovcunda  kəndir  izləri; 

Cırıq şalvarından çıxmış dizləri (S.Vurğun); 

ÇAK  (kl.əd.,  arx.)  Hər  necə  cəhd  etdim, 

əlyim  damənine  yetmədi;  Payi-busin  həs­

rətindən  eylərəm  yaxamı  çak  (Xətayi); 

YIRTIQ ... özü çirkli, yırtıq və kirli paltar 

geyirdi (Ə.Sadıq).



cırnaq bax caynaq 2; dırnaq 1 

cız bax cızıq

CIZIQ  Sultan  ayağa  qalxanda  kreslonu 

elə  qəzəblə  itələdi  ki,  parket  döşəmədə  ağ 

qoşa  cızıqlar  düşdü  (İ.Hüseynov);  XƏTT 

Kağızda dikinə çəkilən xətlərin sayı indi beş 

idi  (Ə.Əbülhəsən);  CIZ  [Bədircahan:]  Bu 

cızlardan yüz iyirmi iki görünür (N.Vəzirov).

CİB ..Əziz əlini cibinə atdı (S.Rəhman); 

KİSƏ (dan. zar.) Nisyə, girməz kisəyə (Ata. 

sözü).


cibəgirən bax cibgir 

CİBGİR (cib oğrusu) ..dükan yaranlara, 

cibgirlərə, adam öldürənlərə açıq nifrətlə 

baxardılar (M.lbrahimov); CİBƏGİRƏN 

[Direktor:] Bəlkə sənin əvvəl işlədiyin yerdə 

cibəgirənlər olub.. (M.Hüseyn); CİBKƏ- 



SƏN [Paşa:] Adları bəy, özləri cibkəsənlər, 

dəlləklər, quldurlar!.. (N.Vəzirov). 



cibkəsən bax cibgir 

cibləmək bax oğurlamaq 

cici bax ana 

cida bax nizə 

cidd-cəhd bax səy 

ciddən bax doğrudan 

L CİDDİ Ciddi bir qız idin ağlı başında! 

(Ə.Cavad); AĞIRBAŞLI (çox ciddi); TƏM­



KİNLİ.


Ciddi

2. ciddi bax tələbkar 1

3. ciddi bax zarafatsız



4. ciddi bax ağırtebiətli 

cift bax cüt I

CİN Dəllallar ilə hiylədə şeytan da bacar­

maz!  Şeytan  nəçidir,  cin  nədi,  xortdan  da 

bacarmaz!  (Ə.Vahid);  ƏCİNNƏ  [Nəcəf:] 

Tovuz dərəsi əcinnə yeridir: şəyatin yığın­

cağına rast gəlibsiniz? (M.F.Axundzadə).

CİNAH  (hərbi)  Qoca  durduğu  təpənin 

sağ  cinahında  qaralan  ağaclığı  nişan  verdi 

(H.Abbaszadə);  TƏRƏF  (cəbhənin,  qoşu­

nun, sıranın sol və ya sağ tərəfi).

CİNAS, KALAMBUR (tələffüzcə bir- 



birinə yaxın, nıənaca müxtəlif olan sözlər) 

cinayətkar bax cani 

cindar bax sehrbaz 

cindarlıq bax sehrbazlıq 

cinlənmək bax hiddətlənmək 

cinlətmək bax hiddətləndirmək

1.  CİNS  Bir  də  ərəb  cinsindən  on iki ağ 

at  apar  (M.Rahim);  DÖL  [Müsyö  Jordan:] 

..Qarabağın  əlyetməz  dölündən  köhlən  at 

altında gəlib sizə qonaq olan xoşbəxt adam 

..bu  qədər  dövləti  haradan  ələ  salardı? 

(M. F. Axundzadə).

2. CİNS, ÇEŞİD (jmal cinsi); NÖV

3. cins bax soy

CİNSLİK,  DÖLLÜK,  DÖL,  DAMAZ­

LIQ


cisim bax 1. şey; 2. bədən 

CİV AR (ətrafyerlər, yaxın yerlər) ..şəhər 



civarmda çöllükdə atılmış kağız, qəzet par­

çaları da beləcə torpağa yapışıb, daha doğ­

rusu mıxlanıb qalmışdı.. (Anar); HƏ VALİ 

(köhn.) ..bütün ol həvalini qərğeyi-nur və ziya 

etməklə hər kəs bu keyfiyyəti təyəmmün və 

istisad  edib,  ziyadəsilə  fərəhnak  oldular.. 

(Çəmənzəminli);  ƏTRAF  Qərənfil  xala 

balkonda durub bir müddət kəndə, onun ətra­

fındakı dağlara, meşələrə baxdı (Ə.Vəliyev). 

CİYƏR,  BAĞIR 



ciyərguşə bax ciyorparo 

CİYƏRPARƏ (çox sevimli övlad) [Göv­

hər xanım:] Tam üç ildir ki, gözlərimin nuru,

Cunayı

ciyərparəm, yurdumun çırağı, tək bir övla­

dımın  həsrətini  çekirəm  (S.S.Axundov); 



CİYƏRGUŞƏ [Vəzir:] Hələ mənə bir möh­

lət ver ki, özümü xanın yanma yetirib sənin 



ciyərguşəııin  axırına  çıxım..  (M.F.Axund­

zadə).


cizyə bax vergi 1 

comərd bax nəcib 1

1.  COŞQUN  Haraya  uçacaq  balaca  bir 

quş?  Coşqun  ümmanları  keçə  bilərmi? 

(M.Rahim); TƏLATÜMLÜ Bu gün Adri­

atik dənizi son dərəcə təlatümlü idi (S. Vəli­

yev); DALĞALI.

2.  COŞQUN  (məc.),  QIZĞIN,  EHTİ­

RASLI

3. coşqun bax atəşin 1 

COŞQUNLUQ, EHTİRAS, HƏYƏ­

CAN, RUH YÜKSƏKLİYİ, VƏCD

1.  COŞMAQ,  DAŞMAQ,  KÜKRƏ- 

MƏK, ŞİDDƏTLƏNMƏK (təbiət hadisə­

ləri haqqında)

2.  COŞMAQ  (özündən  çıxmaq)  Qaraca 

qız elə coşmuşdu ki, orada olan adamlar onun 

gözündən  itmişdi  (S.S.Axundov);  QƏL­

YANA GƏLMƏK Sonra ‘Tezə həyat” qə­

zetində izahat nəşr edərək qəlyana gələnləri 

təskin etdi (Çəmənzəminli); QIZMAQ Şah­

ların qızdığı qorxunc bir zaman; Atıb külfə­

tini gəlmiş İrandan (S.Vurğun); HİDDƏT­

LƏNMƏK (bax).

cövr bax əzab 

cövüz bax qoz 

cu bax su; arx 

CUHUD, YƏHUDİ 

culfa bax toxucu

cummaq bax 1. qaçmaq 1; 2. şığımaq 

CUNA  Dirsəkdən  yuxarı  isə  çoxlu  cuna 

ilə  sarınmışdı  (M.İbrahimov);  CUNAYI 

[Rafiqim] çamadanı açıb cunayını çıxartdı və 

üzünü onunla örtdü ki, hünülər ona əziyyət 

verməsin (S.S.Axundov); TƏNZİF Kirayə­

nişinin kosməlisi varsa, sallaqxanada ruhla­

nar, təmizlənər, şaqqalanar, tərtəmiz tənzifə 

bükülüb gelər (B.Bayramov), 



cunayı bax cuna

71


Yüklə 6,16 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   216




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə