M. A.Əhmədov, H. M. Məhəmmədli
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
~ 65 ~ m ərhələsindən başlayaraq inkişaf konsepsiyasını n əzərdən keчirdikd ə inki şaf m ərhələlərinin a şağıdakı mənzərəsinin şahidi oluruq:аvtomatik x ətlər чevik texnoloji modullar чevik istehsal sisteml əri kompцterl əşmiş inteqralla şdırılmış istehsallar virtual istehsallar v ə b. Avtomatik x ətlər onu təşkil edən elementlərə gюr ə kifayət qədər eynicinslidir və determinə olunan şəraitdə fəaliyyət gюstərirlər. Чevik texnoloji modullar nisb ətən mцrəkkəb v ə səmərəli sistemlərdir və tərkibləri kifayət d ərəcədə mцxtəlif elementlərdən – dəzgahlar, robotlar, proqramla idar ə olunan sistemlər və s. ibar ətdir. ~ 66 ~ Şəkil 3.1. İstehsal sistemlərinin evolyusiya prosesi x – qeyri-müəyyənlik dərəcəsi; y – müxtəliflik. İstehsal sisteml ərinin evolyusiyaсыn ın nюvb əti m ərhələsi kimi чevik istehsal sisteml ərini (ЧİS) gюstərmək olar. ЧİS-ə чevik istehsal modullar ına daxil olan əsas avadanl ıqларdan əlavə anbar v ə n əqliyyat avadanl ıqları, idarə və planlaşdırma sistemləri, lokal kompцter sisteml əri və b. daxildir. ЧİS- in f əaliyyəti əsasən stoxastik xarakter daşıyır v ə əvvəlki sistemlərdən əhəmiyyətli dərəcədə ~ 67 ~ f ərqlənir. Belə ki, ЧİS-lər ətraf mцhit və sistemin daxilind ə baş verən proseslər haqqında tam v ə dəqiq informasiyaya malik olmurlar. Kompцterl əşmiş inteqralla şdırılmış istehsallar Ч İS-lə mцqayisədə daha mцrəkkəb sisteml ər kateqoriyasına aid edilirlər. Belə ki, onlar ın t ərkibinə Ч İS-lərdən əlavə layih ələndirmə sistemi, istehsal ın aвtomatla şdırılmış hazırlanması sistemi, lokal hesablama şəbəkəsi, məhsulun yaşama mцddətinin d əstəklənməsi informasiya sistemi və digər alt sisteml ər daxil olur. İstehsal sisteml ərinin sonrak ı inki şafı virtual, geni şləndirilmiş, intellektual, fraktal (postteylor tipli t əşkilatlar) və b. nюv mц əssisələr kimi yaradılır. T əcrцbə gюstərir ki, mцrəkkəb istehsal sisteml ərinin abstrakt ifadələrini mцxtəlif t əyinatlı riyazi aparatlarla təsvir və tədqiq etm ək olar. Ancaq ЧİS-dən başlanan və nюvbəti m ərhələlərdə prosesl ərin alt sisteml ərinin qar şılıqlı əlaqələrinin mцrəkkəbliyi o dərəcədə art ır ki, onların mюvcud modelləşdirmə alətləri il ə tədqiqi və qənaətbəxş nəticələrin alınması ч ətinləşir, bəzi hallarda isə mцmkцnsцz olur. Bu halda imitasiya modell əşdirilməsi analiz və idar əetmə məsələlərinin həlli nюqteyi-nəzərdən q ənaətbəxş nəticələrin alınması цчцn səmərəli aparat hesab edilir. 3.2. Modelləşdirmə üsullarının təsnifatı ~ 68 ~ İstehsal sistemlərinin texnoloji proseslərinin modelləşdirilmə- sinin bütün üsullarını iki əsas hissəyə bölmək olar: fiziki və riyazi (şəkil 3.2). Fiziki modelləşdirmədə model fiziki təbiətinə və generatorunun formasına görə modelləşdirilən obyektin özünə bənzəyir. Bu halda obyektin tədqiqi başqa ölçülərdə (adətən, laboratoriya şəraitində öyrənmək üçün) və vaxt intervalında yerinə yetirilir. Məs. elektrik generatorunun və ya istilik sobasının fiziki modelləri elə generator və ya istilik sobasıdır. Riyazi modelləşdirmə analitik və imitasiya modelləşdirilməsi şəklində iki hissəyə bölünür [8]. Fasiləsiz fəaliyyət göstərən texnoloji proseslərin analitik modeli müxtəlif tənliklər sistemi ilə təsvir və tədqiq olunur. Diskret xarakterli istehsalların analitik modellərinin qurulması üçün prosesin mürəkkəblik dərəcəsindən asılı olaraq sonlu avtomatlar, paralel fəaliyyətli asinxron proseslər, mənqiti-linqvistik modellər, şəbəkə modelləri və s. istifadə edilir. Göründüyü kimi, analitik üsul obyekti tam şəkildə təsvir etməli və obyektin optimal xarakteristikalarının axtarışını yerinə yetirir. Qeyd etdiyimiz kimi, əksər hallarda obyektin fəaliyyətinin riyazi asılılıqlarının və sistemin elementlərinin qarşılıqlı əlaqələrini təsvir etmək ya çətinləşir, ya da heç mümkün olmur. Bu hallarda riyazi modelləşdirmənin imitasiya üsulu səmərəli yanaşma hesab edilir. İmitasiya modelləşdirilməsi tədqiq olunan obyektin xarakterindən asılı olaraq fasiləsiz, diskret və kombinə edilmiş istehsal sistemlərinin modelləşdirilməsində istifadə olunur. Diskret xarakterli istehsalların modelləşdirilməsi üçün universal və xüsusiləşdirilmiş imitasiya dillərindən, o cümlədən problem- yönümlü imitasiya dillərindən istifadə edilir. İmitasiya modelləşdirilməsinin nəticələrini əks etdirmək üçün animasiya proqramları imitasiya paket proqramları ilə birlikdə işləyərək prosesi monitorda təsvir edir. Dərs vəsaitində analitik və imitasiya modelləşdirmələrinin diskret xarakterli istehsal sistemlərində, xüsusilə də çevik istehsal Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|