M İ L L İ K İ T A B X A N A
____________________________________
55
Hava və suyu çirkləndirən mənbələr əsasən pasportlaşdırılmışdı. Bakıda
və Sumqayıtda xüsusi müfəttişliklər yaradılmışdı. Azərbaycan Dağ
zənginləşdirici kombinatın, «Azneft» birliyinin Neft-Qazçıxarma
idarələrində, Naxçıvan Şərab zavodunda və bir sıra müəssisələrdə
çirklənmiş tullantıların atılması tamamilə kəsilmişdir. Sumqayıt Alüminium
zavodunda dənizə civə tullantısı dayandırılmışdı.
Havaya zərərli maddələrin buraxılmasının məhdudlaşdırılması sahəsində
xeyli tədbirlər görülmüşdü. Qaradağ Sement zavodunda havaya tullantı
kəsilmişdi. Kirovabad (Gəncə) Alüminium zavodunda havaya qaz və tozun
buraxılması 20 dəfə azalmışdı.
Heydər Əliyev göstərirdi ki, görülən tədbirlərə baxmayaraq, Bakı və
Sumqayıtda hava hövzəsinin çirklənməsi hələ tam aşağı düşməmişdi.
Azərbaycan rəhbərliyinin Dövlət Plan Komitəsinə və SSRİ nazirliklərinə
Bakı şəhərinin mərkəzində dəyirmanın ləğv edilməsi haqqında tələbi həll
edilməmişdi. «Azneft» birliyində fəaliyyət göstərən Sverdlov adına zavodun
ləğv edilməsi tələbi yerinə yetirilməmişdi. Neft məhsullarının
doldurulmasının Bakı şəhərindən kənara çıxarılması da həll edilmirdi.
Çirklənməyə qarşı mübarizə, təbiətin mühafizəsi, bımunla əlaqədar başqa
məsələlər Heydər Əliyev tərəfindən zəruri məsələlərin həlli dövlət
səviyyəsinə qaldırılmışdı və daim nəzarətdə saxlanılırdı.
1
Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi Heydər Əliyevin böyük
xidmətlərindən biri də ondan ibarət idi ki, sovet hakimiyyəti dövründə
mövcud olan neqativ hallann, xüsusilə, rüşvətxorluğun aşkar edilməsində və
ona qarşı mübarizə aparılmasmda cəsarətli hərəkət etmişdi. dövrdə belə bir
fikir yayılmışdı ki, guya SSRİ-də rüşvətxorluq yoxdur. Yerlərdən mərkəzə
rüşvətxorluq olmaması haqqında yalan məlumatlar verilirdi. Partiya rəhbəri
Heydər Əliyev mərkəzə verilən məlumatların saxta olduğunu açıqlayır,
rüşvətxorluğa qarşı ciddi mübarizə aparırdı.
Azərbaycan rəhbərinin rüşvətxorluğa qarşı mübarizəsi haqqında xarici
mətbuatdan məlumat alan Sov.İKP MK-nm Baş katibi L.İ.Brejnev xüsusi
olaraq bu məsələ barəsində Heydər Əliyevlə söhbət edir. Heydər
1
Rusiya Dövlət Ən Yeni Tarix Arxivi. Fond 5, siyahı 69, iş 506, vərəq 5
M İ L L İ K İ T A B X A N A
____________________________________
56
Əliyev onu inandırır və başa salır ki, belə hallar var. Azərbaycan KP MK-
nın birinci katibi Heydər Əliyevin geniş miqyaslı prinsipial və işgüzar
fəaliyyəti Sovetlər İttifaqına yayılır. L.İ.Brejnevi və ümumiyyətlə, Moskva
rəhbərliyini maraqlandırır.
«Həmin 70-ci illərdə Azərbaycan bütün müxtəlif respublikalar arasında
hər cəhətdən çox yaxşı olması ilə seçilirdi, özü də təkcə iqtisadi göstəricilərə
görə yox...
Ancaq vaxtlar Sovetlər İttifaqında belə hallar olduğunu (yəni korrupsiya -
İ.H.) etiraf etməyə qorxurdular. Mən isə elan etdim ki, Azərbaycanda
rüşvətxorluq, korrapsiya var və bunlara qarşı mübarizə aparmaq lazımdır.
Yəni Azərbaycan açıqlıq baxımından, aşkarlıq baxımından müsbət mənada
fərqlənirdi».
1
Heydər Əliyev 1969-cu ildə Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi
seçilməsindən sonra rüşvətxorluğa qarşı ciddi mübarizə aparır. Bununla da,
Sovet hakimiyyətində rüşvətxorluğun olmaması haqqında informasiyaların
yalan olduğunu göstərir.
1970-1971-ci illərdə Lənkəran və Balakən rayonlarında partiya, sovet və
təsərrüfat orqanlarının işində böyük çatışmazlıqlar, kobud qanun
pozuntuları, kadrların seçilməsi və tərbiyəsi işində çatışmazlıqlar aşkar
edilmişdi. Son beş ildə meydana çıxmış cinayət işlərinin dərindən istintaq
edilməsi nəticəsində Lənkəran rayonunda 1198 nəfər cinayət məsuliyyətinə
cəlb edilmiş və müxtəlif səviyyələrdə məhkum edilmişdi. Balakən
rayonunda ifşa edilmiş cinayətkarlar içərisində rayon partiya komitəsinin
birinci katibi, rayon icraiyyə komitəsinin sədri, kənd təsərrüfatı idarəsinin
rəisi və başqa məsul işçilər də var idi.
2
Azərbaycan rəhbəri Heydər Əliyevin prinsipial və barışmaz mübarizəsi,
məqsədyönlü fəaliyyəti nəticəsində Lənkəran və Balakən rayonlarında
neqativ halların aradan qaldırılmasında ciddi tədbirlər görüldü, onların
iqtisadiyyata və mənəvi tərbiyəyə vurduğu zərərli nəticələr aradan
qaldırılmağa başlandı. Bu iki rayon üzrə baş vermiş böyük mənimsəmələr
1
Heydər Əliyev. jurnalı müxbirləri ilə müsahibə. - Müstəqilliyimiz əbədidir. VI kitab. Bakı, 1998, səh.301
2
Rusiya Dövlət Yeni Tarix Arxivi. Fond 5, siyahı 69, iş 313, vərəq 3
M İ L L İ K İ T A B X A N A
____________________________________
57
və başqa sui-istifadə halları haqqında Azərbaycan KP MK-nın həyata
keçirdiyi tədbirlər 10 dekabr 1975-ci il tarixli qərarda göstərilirdi. Bundan
sonra cinayətkarlığa qarşı mübarizə ardıcıl həyata keçirilən siyasətə çevrilir.
Azərbaycan KP Mərkəzi Komitəsinin 1975-ci il aprelin 24-də təsdiq etdiyi
«Cinayətkarlığa, ümumi mülkiyyətin dağıdılması və oğurlanmasına qarşı
tədbirlər planı» inzibati orqanlar, rayon partiya-sovet təşkilatları və rəhbər
vəzifəli şəxslər üçün proqram sənədi oldu.
Bununla yanaşı, illərdə elm, təhsil, maarif, ictimai-mədəni sahələrdə də
keyfiyyətli dəyişikliklər baş vermişdi. 1970-1980-ci illərin əvvəllərində ali
təhsil sahəsində yaranan fundamental maddi-texniki baza, mütərəqqi
ənənələr müasir ali təhsilimizin möhkəm bünövrəsini təşkil edir. 1970-ci
ildə ali təhsilli ixtisaslı kadrların sayı respublikada iki dəfə artmışdı. Dövrdə
yüksəkixtisaslı kadrların böyük bir hissəsini ali təhsilli kadrlar təşkil
edirdilər. Məsələn, 1978-ci ildə onlar ümumi sayın 46 faizini təşkil edirdilər
(104 min nəfər).
1
Araşdırma zamanı qadınların hüquqlarının qorunması və sosial-iqtisadi
həyatda fəal iştirakı məsələsi də təhlil olunmuşdu. Həmin dövrdə hər il
yüzlərlə azərbaycanlı genc qız təhsil almaq üçün keçmiş İttifaqın qabaqcıl
ali məktəblərinə göndərilirdi.
1969-1982-ci illərdə 15 tnindən çox azərbaycanlı tələbə SSRİ-nin
qabaqcıl ali məktəblərində təhsil almağa göndərilmişdi. Bütün bunlar
respublika rəhbərinin Azərbaycan gəncliyinə göstərdiyi böyük qayğının
təzahürü idi. Onu da qeyd etməliyik ki, müasir dövrdə, müstəqillik
şəraitində Azərbaycanın yüksəkixtisaslı mütəxəssislər sarıdan çətinlik
çəkməməsi məhz 1969-1982-ci illərdə təhsil, elm sahəsində aparılan
səmərəli fəaliyyətin nəticəsidir. Bunlar Azərbaycanın gələcək inkişafı üçün
güclü kadr potensialmm formalaşmasına böyük təsir göstərmişdir.
Etiraf etməliyik ki, 1970-1985-ci illər Azərbaycanın quruculuq tarixinin
ən məhsuldar, işıqlı səhifələri olmuşdur. Həmin vaxtda yaxm və uzaq
gələcəyə yönələn, müstəqilliyə yol açan, mütərəqqi ənənələrə söykənən
inkişaf strategiyası müəyyənləşdirilmiş və uğurla həyata keçirilmişdir.
1
Bakı, 1984, səh.135-136
Dostları ilə paylaş: |