M I l L i k I t a b X a n a
Yüklə 3,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 193
qanununun qəbul olunması və parlament seçkilərinin keçirilməsi Konstitusiya əhəmiyyətli bir məsələ idi. Bunlar Konstitusiyada öz əksini tapmalı idi. Ona görə də «Seçkilər haqqında» Qanun layihəsi Konstitxısiya layihəsindən əvvəl hazırlandı. Komissiyanın ilk iclasında bu layihələrin hazırlanması üçün işçi qrupu yaradılmışdı. İşçi qrupu tərəfindən parlament seçkilərinin keçirilməsinə dair bir neçə variantda qanun layihəsi hazırlanmışdı. Layihə Heydər Əliyevin sədrliyi ilə Konstitusiya Komissiyasında müzakirə edildi. Komissiyanın ümumi fikrini əks etdirən son layihə hazırlandı, Konstitusiya Komissiyası adından Heydər Əliyev tərəfindən Milli Məclisə təqdim edildi. Qeyd etmək lazımdır ki, Milli Məclisdə başqa altemativ layihələr də irəli sürülmüş, nəzərdən keçirilmişdi. Bütün müzakirələrdən sonra avqustun 12- də Milli Məclis Prezident Heydər Əliyev tərəfindən təqdim edilmiş layihəni bəyənmiş, ətraflı müzakirə edib «Seçkilər haqqında» Qanunu qəbul etmişdi. Azərbaycan prezidenti Milli Məclisin qəbul etdiyi «Seçki haqqında» Qanunu bir daha diqqətlə nəzərdən keçirib təsdiq etdi. deyirdi: «Milli Məclisin gördüyü işlər layihəni təkmilləşdirib və hesab edirəm ki, qanun demokratik prinsiplərə cavab verən, demokratik parlament yaratmaq üçün əsas olan və ümumiyyətlə, respublikamızda dövlət quruculuğu sahəsində apardığımız işlər sırasında çox görkəmli yer tutan bir sənəddir. Mən hesab edirəm ki, bu qanunun qəbul olunması respublikamızda dövlət quruculuğu sahəsində görülən işlərin bir mərhələsidir, addımıdır, bir irəliləyişdir». 1
Azərbaycanda demokratiyanın bərqərar olması və inkişafında çox mühüm addım idi. Heydər Əliyev onu dəyərli bir qanun, Azərbaycan Respublikasının tarixində ilk defə qəbul olunan demokratik bir sənəd kimi qiymətləndirirdi. Ona görə də həmin qanunun hazırlanması və qəbul edilməsində Konstitusiya Komissiyasının işçi qrupunun üzvlərinə, Milli Məclisə öz təşəkkürünü bildirir və onun üzvlərini təbrik edirdi.
1
Azərbaycan: Oktyabr 94 - Mart 95. Qəsd. Bakı, 1995, səh. 777 M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 194
qanunu antidemokratik adlandırdı və gözdən salmaq kampaniyasına başladı. Onlar iddia edirdilər ki, deputatların 50 faizi proporsional, 50 faizi majoritar sistem üzrə seçilməlidir. Heydər Əliyev müxalifətin bu əsassız tələbini alt- üst etdi. Sübut etdi ki, belə iddiaların heç bir hüquqi əsası yoxdur. Yaxud iddia edirdilər ki, deputatların sayı çox olmalıdır, 125 nəfərlik parlament azdır. Burada da bir məntiqsizlik vardır. 1990-cı ildə Azərbaycanda 360 deputatdan ibarət seçilən parlamenti müxalifət özü zorla 50 nəfərə endirmışdi. 1992-ci ildən 1995-ci ilin sonunadək parlament bu sayda fəaliyyət göstərmişdi. Prezident bu iddianın da əsassız olduğunu sübut etdi. Eyni zamanda bildirdi ki, siyasi partiyaların həm də majoritar sistem üzrə seçkilərdə iştirakı vardır, heç kim onların seçkidə iştirak etməsinə və seçilməsinə etiraz etmir. Əgər nüfuzu, sosial bazası varsa, seçkidə iştirak edib seçilə bilər. Əslində müxalifət sosial bazasının əhəmiyyətli dərəcədə az olduğundan hay-küy salırdı. Belə ki, Azərbaycanda 4 milyon 300 minə qədər seçici var idisə, partiya üzvlərinin sayı 410 mindən çox deyildi. 1
Azərbaycan Respublikasının yeni Konstitusiya layihəsini hazırlayan Komissiyanın ilk iclasında prezident Heydər Əliyev geniş nitq söylədi. Bu tarixi sənəddə Azərbaycanda müstəqil Respublikanın ilk Konstitusiyasının yaradılmasının ictimai-tarixi zəmini, əvvəlki dövrlərdə Konstitusiya quraculuğu tarixi nəzərdən keçirilir, təhlil edilir, onlara qiymət verilirdi. Eyni zamanda Prezidentin məsləhətləri, tövsiyələri əks olunur, qarşıda duran vəzifələr ətraflı açıqlanırdı: «Biz elə bir layihə hazırlamalı və nəhayət, elə bir Konstitusiya qəbul etməliyik ki, o, müstəqil Azərbaycan Respublikasının demokratik prinsiplər əsasında uzun müddət sabit yaşamasını təmin edən əsas qanun, tarixi sənəd olsun». 2 Heydər Əliyev Komissiya üzvlərinin diqqətini bu sahədə fəaliyyətlərinin məsuliyyətli və şərəfli olduğuna yönəldir. O xatırladırdı ki, üzərimizə düşən vəzifə həm şərəflidir, həm də çox məsuliyyətlidir. 3
Prezident Heydər Əliyev müstəqil Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının yaradılmasında həm Azərbaycanın tarixi keçmişinin milli
1
Azərbaycan: Oktyabr 94 - Mart 95. Qəsd. Bakı,1995, səh. 780
2 Heydər Əliyev. Müstəqillik yollarmda. III kitab. Bakı, 1997, səh. 409
3
Yenə orada, səh. 410
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 195
dövlətlərinin təcrübəsindən istifadə edilməsini mühüm vəzifə kimi irəli sürürdü. Azərbaycanda demokratik qanunvericilik təcrübəsi 1918-ci ildən yaranmışdır. 1918-ci il maym 28-də yaranmış ilk Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin konstitusiyası olmayıbsa da, onun fəaliyyətində konstitusiya xarakteri daşıyan hüquqi aktlar, qərarlar qəbul edilmiş və həmin dövlət onların əsasında fəaliyyət göstərmişdir. Heydər Əliyev onları müəyyən qədər Konstitusiya quruculuğunun başlanğıcı kimi qiymətləndirir və göstərirdi ki, tarixi şəraitlə əlaqədar olaraq, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Konstitusiyası qəbul olunmamışdı, əslində bunu qəbul etməyə xarici hərbi müdaxilə tərəfindən imkan verilməmişdi. 1991-ci ilin 18 oktyabrında Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin bərpa edilməsi haqqında Konstitusiya Aktında ölkəmizin dövlət müstəqilliyi, insan, söz, mətbuat, vicdan azadlıqları və i.a. haqqında dəyərli müddəaları təsbit olunmuş, Azərbaycanda hüquqi dövlət qurulması elan edilmişdi. Konstitusiya Aktmda təsbit olunan müddəalar müstəqil respublikanın əməli fəaliyyətində həyata keçirilməyə başlanmışdı. Azərbaycanda bu vaxta qədər qəbul olunan müxtəlif qanunlarda, qərarlarda, hakimiyyət orqanlarının fəaliyyətində hüquqi, demokratik, dünyəvi, sivilizasiyalı dövlət quruculuğu prosesinin başlandığı və davam etdiyi əks olunurdu. Lakin bu proseslərin inkişafının sürətləndirilməsi, ahəngdar fəaliyyətinin təmin edilməsi üçün Əsas Qanunun, müstəqil Respublikanın Konstitusiyasının yaradılması və fəaliyyəti zərurəti təxirəsalmmaz vəzifə kimi qarşıda dururdu. Heydər Əliyev mühüm bir vəzifə olaraq qeyd edirdi ki, yeni Konstitusiyada dövlət quruculuğu sahəsində həyata keçirilmiş, qazanılmış təcrübə ümumiləşdirilməli və ondan səmərəli istifadə edilməlidir. 1995-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının qəbuluna qədər respublikada qanunvericilikdə bir sıra dəyərli müddəalar artıq meydanda idi. Onlar artıq formalaşmış müddəalar idi ki, onlar mübahisəsiz qəbul olunmalı idi. Məsələn, Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi tam, əbədi olmalıdır və dövlət müstəqilliyinin daim qoranması mexanizmi, əsasları və i.a. belə müddəalardan idi, bunlar yeni Konstitiusiyada mübahisəsiz olaraq qəbul edilməli idi.
Yüklə 3,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|