M lafasov, X. S. Jumaniyozov, G. K. Masharipova, E. Xoliqov, E. M. Mallaeva diniy ekstremizm, missionerlik
Yüklə 2,94 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3. Vijdon erkinligi - diniy e’tiqod erkinligidir
- 4. O ‘zbekistonda din bilan munosabatning asosiy tamoyillari
va har tomonlama o ‘rganish, tahlil etish va zamonaviy ruhda rivojlantirish, shu sohada ilmiy-nazariy tadqiqotlar olib borish, zamon talablari darajasida malakali mutaxassis kadrlar tayyorlashni ta ’minlash, ularga lozim bo‘lgan shart-sharoitlar yaratish hamda ajdodlarimizdan qolgan noyob manbalar asosidagi tadqiq etilgan m a’lumotlar bilan xalqimizning diniy savodxonligini oshirish...»1 ekanligi ta’kidlangan. Mazkur universitetda hozirgi kunda 500 dan ziyod talaba dinshunoslik, islomshunoslik, islom falsafasi, islom huquqi, sharq va g ‘arb tillari, jahon dinlarini qiyosiy o ‘rganish va boshqa fanlami chuqur o ‘rganmoqda. Universitet tarkibida tashkil etilgan Islomshunoslik ilmiy- tadqiqot markazida: Qur’on, tafsirlarini o'rganish, islom tarixi va falsafasi, shariat, manbashunoslik, qo‘lyozmalami o‘rganish kabi b o lim lar samarali faoliyat ko‘rsatmoqda. Mamlakatimizda malakali diniy mutaxassislar tayyorlaydigan bilim yurtlaridan yana biri Buxorodagi M ir Arab madrasasi sanaladi. U 1530 1536-yillarda qurilgan. Sobiq Sho‘rolar davrida uning faoliyati vaqtincha to ‘xtatilgan va 1945-yilda yana qayta tiklangan. 0 ‘quv yurtiga 15- yoshdan 35-yoshgacha bo‘lgan o ‘rta va to‘liqsiz o ‘rta m a’lumotli kishilar qabul qilinadi. Dunyoviy umumta’lim maktablarida va boshqa bilim yurtlarida dinlar tarixi, jumladan Islom dini tarixi - dinshunoslik sifatida o ‘rganiladi. 1998 yildagi qonunda missionerlik - ya’ni biror-bor din vakilining boshqa din vakillari orasiga kirib o ‘z dinini targ‘ib qilishi taqiqlangan. Bunday holat yuz bersa bunday shahslarga nisbatan jazo chorasi ko‘rish belgilangan. Lekin shunga qaramay, ayrim kimsalar qonunga hilof ravishda yurtimizda missionerlik faoliyatlarini yashirin holda o ‘zbek tilidagi adabiyotlami, video va audio kasetalami tarqatish, m a’ruza va suhbatlar orqali olib borishga harakat qilmoqdalar. Biz yoshlar bunday missionerlik xatti-harakatlarlarga nisbatan befarq bo‘lib qolmasligimiz lozim. O'qituvchi talabalarga Asosiy Qonunimizning 18, 31, 57 - moddalariga, «Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar» qonunining tegishli moddalariga yana bir bor murojat etishlarini ta’kidlab masalaga yakun yasaydi. 1 «Халк сузи» газетаси, 1999 йил 8 апрел. 18 3. Vijdon erkinligi - diniy e’tiqod erkinligidir Mazkur masalaning bayonini o ‘qituvchi vijdon erkinligining diniy va dunyoviy tomonlariga talabalar e’tiborini qaratishdan boshlashi lozim. Din erkinligi nuqtai nazaridan, vijdon erkinligi bu - fuqarolaming u yoki bu dinga e ’tiqod qilish yohud hech qanday dinga e’tiqod qilmaslik huquqidir. 0 ‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 31-moddasida qayd etilganidek, «Hamma uchun vijdon erkinligi kafolatlanadi. Har bir inson xohlagan dinga e’tiqod qilish yoki hech qaysi dinga e ’tiqod qilmaslik huquqiga ega. Diniy qarashlami majburan singdirishga yo‘l qo‘yilmaydi» . Mazkur qonuniy kafolatga, muvofiq, biron-bir kishi boshqa odamlarga sen u dinga, sen bu dinga e ’tiqod qilasan. Sening biror dinga e’tiqod qilishga haqqing yo'q, Sen bedinsan deb ayta olmaydi. Ayni paytda u yoki bu aqidaga bo‘ysunishga majbur eta olmaydi. Hech kim dindor kishini «Diniy e’tiqodingizdan qayting» deb majbur ham qilolmaydi. Bunday xolatlarga qonun yo‘l bermaydi. Dindor yoki daxiiy bo'lish, o‘zi xohlagan dinga ishonish yoki hech qaysi dinga ishonmaslik har kimning shahsiy ishi. Bu huquq 0 ‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasining 3 1-moddasida qonun bilan mustahkamlangan. 4. O ‘zbekistonda din bilan munosabatning asosiy tamoyillari Mustaqitllik m a’naviy hayotda ham yangilanish jarayonini, tub o ‘zgarishlar davrini boshlab berdi. Dinga bo'lgan munosabat tubdan o'zgardi: sobiq sovet tizimining dinga qarshi olib borgan ateistik hujumkor siyosatiga barham berildi, diniy qadriyatlar tiklandi, vijdon erkinligi qonun yo‘li bilan kafolatlandi. Din va dunyoviy davlat o ‘rtasidagi munosabat haqida gap borar ekan, eng aw alo, dinning davlatdan ajratilishi tamoyilini ta’kidlash zarur bo'ladi. Bu haqda konstitutsiyamizning 6 1-moddasida shunday deyiladi: «Diniy tashkilotlar va birlashmalar davlatdan ajratilgan hamda qonun oldida tengdirlar. Davlat diniy birlashmalarning faoliyatiga aralashmaydi».2 ! Узбекистон Республикаси Конститутцияси. Тошкент, «Узбекистон»; 2003. 8-бет. ' Узбекистон Республикаси Конституцияси.-Т.: Узбекистон, 2003. 13-бет. 14 Bugungi kunda mamlakatimizda 16 ta diniy konvensiyaga mansub 2200 tadan ortiq diniy tashkilot emin-erkin faoliyat olib bormoqda. Diniy birlashmalar faoliyatini tashkil etish ulaming ichki ishi hisoblanadi va davlat nazoratidan xolidir. O'qituvchi shu bilan birga diniy tashkilotlar davlatdan ajratilgan bo‘lsa-da, bu dinning jamiyatdan ajratilganini anglatmasligini talabalarga alohida ta’kidlashi zarur. Din va jam iyat hayotidagi aloqadorlikdan din va dunyoviy davlat munosabatini belgilovchi boshqa bir tamoyil- din sohasida kechayotgan o'zgarishlami xolis va ilmiy o'rganish va shundan kelib chiqib, ijobiy jarayonlar rivojiga yanada kengroq imkoniyat yaratish, salbiy holatlaming oldini olishdir. Davlatning dinga bo‘lgan munosabatini ifoda etuvchi yana bir tamoyil shundan iboratki, davlat dinni xalq m a’naviyatining uzviy qismi sifatida tan oladi. Shundan kelib chiqib uning rivoji uchun tegishli shart- sharoit yaratishga harakat qiladi. Bunga asos qilib kadrlar tayyorlash milliy dasturining asosiy yo'nalishlaridan biri ta’lim jarayonida, yoshlarda m a’naviy-axloqiy fazilatlami qaror toptirishda diniy tashkilotlar imkoniyatlaridan foydalanish ekanini aytib o ‘tish joiz. I.A.Karimov Ikkinchi chaqitriq Oliy Majlisning o‘n to‘rtinchi sessiyasida so‘zlagan nutqida ta’kidlaganidek, «Mamlakatimizni demokratik tamoyillar, ilm-fan yutuqlari, yuksak texnologiyalar asosida modemizatsiya qilish bilan birga, muqaddas dinimizni, milliy o ‘zligimizni asrab-avaylab yashashni maqsad qilib qo‘yganmiz»' 0 ‘zbekiston Respublikasining din va diniy tashkilotlar bilan munosabati, 0 ‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi tegishli moddalarida aks etgan vijdon erkinligi, shuningdek, «Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risida» qonun xalqaro hujjatlardagi talablarga mos tuzilganligi bilan ajralib turadi. Prezident I.A.Karimov « 0 ‘zbekiston XXI asr bo‘sag‘asida: havfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari» asarida O'zbekiston dunyoviy davlat sifatida rivojlanar ekan, din bilan munosabatini quyidagi tamoyillarga asoslangan holda amalga oshirilayotganini ta’kidlagan edi: 1 Каримов И.А. Ватанимиз тинчлиги ва хавфсизлиги уз куч-кудратимизга, халкимизнинг букилмас иродасига боглик.-Т.: Узбекистан, 2004. 8-бет. 20 Yüklə 2,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|