38
təhlillərin aparılması; 2. beynəlxalq daşımaları həyata keçirən
operatorlar tərəfindən qatarların yola düşməsi anına qədər gömrük
ərazisindən kənar əraziyə yola düşən sərnişinlər barədə təqdim
edilmiş məlumatların yoxlanılması və təhlillərin aparılması;
3. dəmiryol qatarının və onlarda daşınan yüklərin gömrük
sərhədini keçdiyi andan gömrük nəzarətinə alınması;
4. dəmiryol qatarı ilə daşınan mallara dair məlumatların qeydiy-
yatının aparılması;
5. dəmiryol qatarı üzərində gömrük baxışının aparılması.
Dəmiryol qatarının və onlarda daşınan mallara dair məlumat-
ların qeydiyyatı mal müşayiət sənədlərində göstərilən məlumatlar və
(və ya) qısa idxal (ixrac) bəyannaməsinin məlumat göstəriciləri
əsasında aparılır. Sənədli nəzarət mərhələsinə aid edilən hərəkətlər
aşağıdakıları əhatə edir:
1. dəmiryol qatarının və onlarda daşınan malların gömrük
sərhədindən keçirilməsi ilə bağlı qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş
sənədlərin faktiki təqdim edilməsinin yoxlanılması;
2. gömrük sərhədindən keçirilmə məqsədlərini təsdiqləyən
sənədlərin yoxlanılması (gömrük ərazisinə gəlmə, gömrük ərazisin-
dən getmə, tranzit);
3. məlumatları qeydiyyata alınmış dəmiryol qatarı və onlarda
daşınan mallara dair məlumatların və sənədlərin yoxlanılması;
4. qadağa və məhdudiyyətlərə, eləcə də malların idxal-ixracı ilə
bağlı bütün tənzimlənmə qaydalarına riayət olunmasının yoxlanıl-
ması;
5. qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hallarda malların gömrük
sərhədindən keçirilməsi üçün icazə sənədlərinin və ya məlumatların
mövcudluğunun yoxlanılması;
6. qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hallarda sənədli nəzarəti
həyata keçirən gömrük orqanının vəzifəli şəxsi tərəfindən dəmiryol
qatarının və onlarda daşınan malların gömrük yoxlanılması (gömrük
yoxlanılması sənədli nəzarəti həyata keçirən gömrük orqanının
vəzifəli şəxsinin tapşırığına əsasən, sənədli nəzarət mərhələsində
gömrük hərəkətlərini aparan gömrük orqanının digər vəzifəli şəxsi
və ya məlumatlandırma və qeydiyyat mərhələsində gömrük
39
hərəkətlərini aparan gömrük orqanının vəzifəli şəxsi tərəfindən
həyata keçirilə bilər).
Aparılan hərəkətlərin nəticəsi üzrə mal müşayiət sənədində
gömrük orqanının qeydləri aparılır. Çatdırmaya nəzarət mərhələsin-
də bu Qaydaların 6.9-cu bəndində müəyyən olunmuş hərəkətlər
həyata keçirilir. Hava və dəniz nəqliyyatı və onlarda daşınan mallara
dair məlumatların qeydiyyatı mal müşayiət sənədlərində göstərilən
məlumatlar və (və ya) qısa idxal (ixrac) bəyannaməsinin məlumat
göstəriciləri əsasında aparılır. Hava və dəniz nəqliyyatı ilə daşınan
mallar üzərində «Məlumatlandırma və qeydiyyat», «Sənədli nəza-
rət» və «Çatdırmaya nəzarət» mərhələlərinə aid edilən gömrük hərə-
kətləri bu Qaydaların 6-cı hissəsinə uyğun olaraq həyata keçirilir.
Gömrük rəsmiləşdirilməsi yerlərində malların və nəqliyyat vasi-
tələrinin yerləşdirildiyi müvafiq gömrük prosedurunun tələblərinə
riayət olunmasını təmin etmək məqsədi ilə gömrük nəzarəti həyata
keçirilir. Gömrük rəsmiləşdirilməsi yerlərində gömrük nəzarəti
mərhələlərinə aşağıdakılar aid edilir:
1. gömrük bəyannamələrinin qeydiyyatı və uçotu;
2. seçilmiş gömrük prosedurunun tələblərinə riayət edilməsinə
nəzarət;
3. xarici iqtisadi fəaliyyətin mal nomenklaturasına uyğun olaraq
malların kodunun və mənşə ölkəsinin müəyyənləşdirilməsinin
düzgünlüyünə, məhdudiyyət və qadağalar üzrə qanunvericiliklə
müəyyən edilmiş tələblərə riayət edilməsinə nəzarət;
4. valyuta nəzarəti və gömrük dəyərinin müəyyən edilməsinə
nəzarət;
5. gömrük ödənişlərinə nəzarət;
6. gömrük baxışı;
7. gömrük bəyannamələrinin Gömrük Məcəlləsinin 151-ci
maddəsi ilə müəyyən edilmiş şərtlərə uyğunluğunun yoxlanılması və
təsdiqi.
Gömrük orqanları malların və nəqliyyat vasitələrinin gömrük
ərazisinə daxil olmasını, bu ərazidən çıxmasını, tranzitini, daşınma-
sını və son istifadəsini tənzimləyən gömrük qanunvericiliyinə,
həmçinin icrasına nəzarət gömrük orqanlarına həvalə edilmiş digər
40
qanunvericiliyə və beynəlxalq müqavilələrə riayət olunmasını təmin
etmək məqsədi ilə gömrük nəzarətini həyata keçirirlər. Gömrük
nəzarəti həyata keçirilərkən müasir texnologiya və avadanlıqdan
istifadə edilir.
Gömrük orqanlarının vəzifəli şəxsləri gömrük nəzarətini
aşağıdakı formalarda həyata keçirirlər:
1. malların və nəqliyyat vasitələrinin yoxlanılması;
2. şəxsi yoxlama;
3. gömrük məqsədləri üçün lazım olan məlumatların, elektron və
ya kağız üzərində yazılı formalarda sənədlərin, o cümlədən
Azərbaycan
Respublikasının
dövlət
sərhədinin
buraxılış
məntəqələrindən keçirilən malların baytarlıq, fitosanitar, gigiyenik
və digər sertifikatlarla (şəhadətnamələrlə) müşayiət olunmasının
yoxlanılması;
4. gömrük auditi;
5. şəxslərin sorğu-sual edilməsi;
6. gömrük nəzarətindən keçməli olan mallara və nəqliyyat
vasitələrinə, onların yerləşdiyi ərazilərə və binalara, müvəqqəti
saxlanc və gömrük anbarlarında, sərbəst zonalarda yerləşən ərazilərə
və binalara, həmçinin icrasına nəzarət gömrük orqanına həvalə
edilmiş fəaliyyətin həyata keçirildiyi digər yerlərə gömrük baxışının
keçirilməsi;
7. keşik çəkmənin (patrulluğun) və gömrük müşahidəsinin
aparılması.
Beynəlxalq müqavilələrdə nəzərdə tutulduqda, gömrük nəzarəti
gömrük ərazisindən kənar ərazidə də həyata keçirilə bilər. Gömrük
nəzarətinin formaları milli və beynəlxalq səviyyədə işlənib
hazırlanmış meyarlar əsasında risklərin müəyyənləşdirilməsi,
qiymətləndirilməsi və qarşısının alınması üzrə zəruri tədbirlərin
həyata keçirilməsi məqsədi ilə risklərin idarə olunması təcrübəsinə
əsaslanmalıdır. Gömrük nəzarəti formaları seçilərkən bu Gömrük
Məcəlləsinin 100.2-ci maddəsində müəyyən edilmiş qaydada
yaradılan riskin idarə edilməsi sistemindən istifadə olunur. Müvafiq
icra hakimiyyəti orqanı gömrük nəzarətinin təşkili məqsədi ilə
aşağıdakıları müəyyən edir:
Dostları ilə paylaş: |