M. T. Do’stova B. X. Xo`janiyozova
Yüklə 4,01 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 2.
Bio xilm-xillik monitoringi 1975 yidan boshlab tabiiy jarayonlar va atrof muhit holatini monitoringini muammolarini hal qilib kelmoqdalar. Tabiiy holki monitoring to’g’ridan- to’g’ri tabiiy ob’ektlarni inventarizatsiyasi bilan bog’liq. Monitoringni maqsad va masalalarini aniqlashga urinish ikki etapda olib boriliyapti. Birinchi etapi – informatsion – u yoki bu ko’rsatgichlarni o’zgarish faktlari va ularni tezligi va masshtabi kuzatish asosida yig’ish. Ikkinchi etap – kuzatilayotgan o’zgarishlarni ekologik va iqtisodiy natijalari sababini analizlari. Monitoringni natijasi mantiqan “nima qilish kerak?” 228 savolga javob bilan tugallanishi lozim. Monitoringni boshqa xil kuzatish usullaridan farqi shundaki, u uzluksiz jarayon, chunki har qandoy kuzatishlar natijasida qabul qilingan yechimni asosida keyingi maqsad va vazifalar aniqlanadi. Monitoring jarayonida qo’lga kiritilgan berilganlar ekologik prognozlarni qurishda asos bo’la oladi. Prognozni aniqligi qo’yidagi vazifalarni to’liq bajarilganidan bog’liq: 1) emperik ma’lumotlarni yig’ish, identifikatsiyalash va analiz qilishdan; 2) prognoz qiluvchi modelni qurilishidan, va 3) bu modelni amalda qo’llash va optimal ekololgik yechimni qabul qilishdan. Atrof muhitni baholash degani real voqialikni ma’lum bir normativlar bilan taqoslash. Normativlarni xarakterlovchi kriteriyalar sifatida tabiiy buzilmagan ekosistemalarni kursatgichlari qabul qilinadi. Bular asosida ma’lum bir yo’l yo’riqlar ishlab chiqiladiki insoni kelajakda atrof muhitga bo’lgan ta’sirini ruxsat berilgan meyorda bo’lishini ta’minlaydi., ya’ni aosiy kriteriya tabiiy jarayonlarni borishini buzulmasligi. Bio xilma-xillikni monitoringini olib borilayotganda kata ahmiyat beriladi kuzatish nuqtalarini vaqt va fazoda joylashtirish muammosiga. Hozirgi zamon ekologik monitoringi juda ham murakkab o’zining tashkiliy ilmiy va iqtisodiy masalalari bo’yicha, chunki bunday murakkab masala hozirgi kosmik kuzatishlar yordamida olib borilayapti. Yüklə 4,01 Mb. Dostları ilə paylaş:
|