M. T. Do’stova B. X. Xo`janiyozova

 
 
6.
 
Regional darajada 
Bio xilma-xillikni regional darajada saqlashni boshqaruv jarayoni 
ta’minlovchi hujjatlarga har xil aktlar va konvetsiyalar kirishi mumkin, 
qaysiki quruqliklar va dunyo okeanini tegishli joylarida turlarni va 
yashash muhitini quriqlashga qaratilgan. 
Yashash joyini almashib turuvchi qushlarni qo’riqlash konvetsiyasi 
birinchi marotiba kanada va AQSh davlatlari orasida imzolandi 1961 
yilarda va sobiq SSSR va AQSh orasida 1976 yilda imzolangan. 
Migratsiyalanuvchi qushlarni sonini kamayishini oldini olish maqsadida. 
Oq ayiqlarni qo’riqlash kelushuvi (1973) Kanada, Daniya, Norvegiya, 
AQSh va sobiq SSSR davlatlar tomonidan imzolandi. Maqsad oq 
ayiqlarga ovlashni taqiqlash va ularni yashash muhitini saqlash.
Yevropa Ittifoqi Derektivasi. Qushlarni va ularni uya qurish joylarini 
qo’riqlashga qaratilgan (1979 va 1992). 
Yovoyi hayvonlarni va ularni yashash joyini Yevropada qo’riqlashni Bern 
konventsiyasi (1979). Yevropada bio xilma-xillikni saqlash hujjatini 
shakllanishga aosos bo’ldi. Bern konferentsiyasini farqli tomoni shundaki, 

---

233 
unda Yevropadagi turlarni yashash joyini qo’riqlash bilan birgalikda ba’zi 
bir Afrika mamlakatlariga ham ta’luqliligi.
Shimoliy-sharqiy Atlantikada baliq ovlash kelushuvi. Daniya, Finlandiya, 
Islandiya, Norvegiya, Shvetsiya va Rossiya tomonidan 1980 yida 
imzolandi, baliq resurslaridan oqilona foydalanish va qo’riqlashga 
qaratilgan. 
Ovlashni gumanistik standartlari kelishuvi. Kanada, Yevropa Ittifoqi, 
Rossiya va AQSh davlatlari tomonidan 1997 yilda imzolandi, gumanistik 
usullarga rioya qilingan holda ovlanishni tashkil qilish.
7.
 
Yevropa uchun global strategiya 
Har bir Yevropa davlati Yevropa tabiiy merosini saqlab qolishga javobgar 
hisoblanadi. Hozirgi zamon siyosati va iqtisodiy taraqqiyot betakror 
imkoniyatga ega birgalikda tibiiy manfiat uchun harakat qilishga. Oxirgi 
o’n yilliklarda Yevropada yuz berayotgan katta masshtabdagi siyosi va 
iqtisodiy o’zgarishlar tabiatni muhofaza qilish muammolarini yechishda 
yangicha yondoshishlarni talab qiladi. Bunday maqsadlarga erishish uchun 
biologik va landshaft xilma-xilligini qo’riqlashda umumiy yevropaviy 
strategiya ishlab chiqildi, qaysiki 1995 yil oktyabr oyida Sofiya shahrida 
o’tkazilgan “Yevropa uchun atrof muhit” konferentsiyasida qo’llab 
quvatlandi.
Strategiya ma’lum bir printsiplarga asoslangan bo’lib tabiiy resurslarga 
tegishli bo’lgan hamma iqtisodiy sektorlarda qo’llanishi zarur. 
Ehtiyotkorlik, zararni qoplash, ekologik bir butunlik va ehtiyotkorona 
texnalogiyalardan foydalanish printsiplari har tomonlama foydalanishi 
zarur. “Ifloslantiruvchi to’lashi”, jamoaning faolligi va tegishli 

---

234 
informatsiyalarga ega bo’lish printsiplari strategik tadbirlarni o’tkazishni 
asosida yotishi lozim va ularni hamkorligini ta’minlanishi lozim.
Bunday strategiyalarni o’tkazishda katta ahmiyat beriladi yoshlar ekologik 
jamoalarini ishtirok etishiga. Bu har qanday ekologik strategiyani asosiy 
punktlaridan biri hisoblanashi kerak. Bu hozirgi kun talabi bo’lib, 
ekologik muammolarni hal qilish analizlarini xulosalaridan kelib chiqgan. 
Bunday fikr hozirgi ko’pgina yirik mutaxassislarni umumiy xulosalari. 
Tabiatdan tashqarida inson hayoti mavjudmas fikr inson bolasini 
yoshligidan miyasiga sindrilmasa kelajak avlod tsivilizatsiyasi xaf ostida.